In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: van As, A. Aan: de kampingezetenen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-15 Onderwerp: op uitzonderingen na (personeel keuken, ketelhuis, noodzakelijk medisch personeel en patiënten) moet iedereen zich melden in de Grote Zaal.

Van: van As, A. Aan: de kampingezetenen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-15 Onderwerp: op uitzonderingen na (personeel keuken, ketelhuis, noodzakelijk medisch personeel en patiënten) moet iedereen zich melden in de Grote Zaal.

Mededeling dat 'alle kampingezetenen' zich moeten melden in de Grote Zaal

Van: Els en Alfred Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-22 Onderwerp: het gaat niet goed met Jules; een oud-collega van Siegfried die vlakbij Jules woonde, bracht een boodschap van Jules en Liesje mee; van alles gekocht en dingen klaargelegd voor het volgende pakket; Siegfried kreeg een aanwijzing om van Willemsparkweg naar ‘Oost’ te verhuizen; Els hoeft vanwege haar gemengde huwelijk geen ster meer te dragen…

Van: Els en Alfred Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-22 Onderwerp: het gaat niet goed met Jules; een oud-collega van Siegfried die vlakbij Jules woonde, bracht een boodschap van Jules en Liesje mee; van alles gekocht en dingen klaargelegd voor het volgende pakket; Siegfried kreeg een aanwijzing om van Willemsparkweg naar ‘Oost’ te verhuizen; Els hoeft vanwege haar gemengde huwelijk geen ster meer te dragen…

Brief van Alfred en Els aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Van: DGBR-Bewarings- en Interneringskamp Westerbork Aan: Niemeijer, R. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-10 Onderwerp: loon(zakje) over de maand oktober 1948.

Van: DGBR-Bewarings- en Interneringskamp Westerbork Aan: Niemeijer, R. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-10 Onderwerp: loon(zakje) over de maand oktober 1948.

Bewijs van uit te betalen loon aan R. Niemeijer in Interneringskamp Westerbork

Portretfoto van Wessel-Oostra, Marianne.&nbsp; Plaats en jaartal onbekend.&nbsp; Foto is gedrukt als een ansichtkaart.

Portretfoto van Wessel-Oostra, Marianne.&nbsp; Plaats en jaartal onbekend.&nbsp; Foto is gedrukt als een ansichtkaart.

Portret van Marianne Wessel-Oostra

Van: Magnus, J. Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1943-06-17 Plaats: Amsterdam Onderwerp: pakket ontvangen met onder andere sardines, koffie en thee. De opgroeiende jongens verlangen naar van alles en nog wat. Gewenste papieren zijn verstuurd. Nog iets van je moeder gehoord?

Van: Magnus, J. Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1943-06-17 Plaats: Amsterdam Onderwerp: pakket ontvangen met onder andere sardines, koffie en thee. De opgroeiende jongens verlangen naar van alles en nog wat. Gewenste papieren zijn verstuurd. Nog iets van je moeder gehoord?

Brief van Josef Magnus aan L. Goldschmidt vanuit Amsterdam

Van: van Bergen-Diamant, N Aan: van Bergen, Chaja, E. Plaats: Amsterdam Datum: 1946-08 Onderwerp: enveloppe gericht aan haar dochter, die zich voor herstel in Engeland bevond.

Van: van Bergen-Diamant, N Aan: van Bergen, Chaja, E. Plaats: Amsterdam Datum: 1946-08 Onderwerp: enveloppe gericht aan haar dochter, die zich voor herstel in Engeland bevond.

Enveloppe met als afzender N. van Bergen-Diamant vanuit Amsterdam

De Schouwburg van het kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1944

De Schouwburg van het kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1944

De schouwburg van kamp Westerbork

Jacob van der Woude voor de barak waarin hij woonde. Joods werkkamp, 1942-06-24.&nbsp;

Jacob van der Woude voor de barak waarin hij woonde. Joods werkkamp, 1942-06-24.&nbsp;

Jacob van der Woude bij een barak in een Joods werkkamp

Brief Van: Jong, de, H. Aan: Jong-Cohen, de, Estella&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-31 Onderwerp:&nbsp;Henk vertrouwt erop dat hij Stella weer zal zien. Hij hoopt dat het goed met haar gaat en zal haar een etensbakje toesturen.&nbsp; Met enveloppe

Brief Van: Jong, de, H. Aan: Jong-Cohen, de, Estella&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-31 Onderwerp:&nbsp;Henk vertrouwt erop dat hij Stella weer zal zien. Hij hoopt dat het goed met haar gaat en zal haar een etensbakje toesturen.&nbsp; Met enveloppe

Brief van H. de Jong aan Estella de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Tweede distributiestamkaart Van: Van Leer, Taapke Plaats: Drachten Datum:

Tweede distributiestamkaart Van: Van Leer, Taapke Plaats: Drachten Datum:

Distributiestamkaart van Taapke van Leer

Van: Gemeente Apeldoorn Aan: Mouw, Bernard Geboren: 1906-04-24 Datum: 1944-10-07 Onderwerp: verklaring dat de heer Mouw een evacué uit Arnhem is.

Van: Gemeente Apeldoorn Aan: Mouw, Bernard Geboren: 1906-04-24 Datum: 1944-10-07 Onderwerp: verklaring dat de heer Mouw een evacué uit Arnhem is.

Verklaring van de gemeente Apeldoorn over Bernard Mouw

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-01-13&nbsp; Onderwerp: ingebruikgeving van kamp Schattenberg aan het Ministerie van Oorlog.

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-01-13&nbsp; Onderwerp: ingebruikgeving van kamp Schattenberg aan het Ministerie van Oorlog.

Brief van de directeur van Staatsbosbeheer aan Houtvester Assen

Van: Turfrijer-Coeverden, Greet (Grietje), van Aan: Belterman, J Datum: 1943-04-13 Plaats:&nbsp;Amsterdam Onderwerp: over haar familieleden in Vught en kamp Westerbork. Haar man werkt al 9 weken bij de Moerdijkbruggen. Ze werken in streepjespakken tijdens het werk. Ze proberen zich aan te passen. Ze zit in de onzekerheid of haar moeder in Vught moet blijven. Ze hoopt het maar. Ze weet dat er in Westerbork elke dinsdag een trein vertrekt. ‘En dan kan je helemaal niets meer’. Daarnaast over wat Belterman wel en niet kan schrijven over en aan haar zus en het sturen van pakketjes.

Van: Turfrijer-Coeverden, Greet (Grietje), van Aan: Belterman, J Datum: 1943-04-13 Plaats:&nbsp;Amsterdam Onderwerp: over haar familieleden in Vught en kamp Westerbork. Haar man werkt al 9 weken bij de Moerdijkbruggen. Ze werken in streepjespakken tijdens het werk. Ze proberen zich aan te passen. Ze zit in de onzekerheid of haar moeder in Vught moet blijven. Ze hoopt het maar. Ze weet dat er in Westerbork elke dinsdag een trein vertrekt. ‘En dan kan je helemaal niets meer’. Daarnaast over wat Belterman wel en niet kan schrijven over en aan haar zus en het sturen van pakketjes.

Brief van Greet Turfrijer-Coeverden aan J. Belterman vanuit Amsterdam

Personen