In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Gelukwens ( verjaardag) voor dr. Bial met tekst en illustraties van Leo Kok.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-21

Gelukwens ( verjaardag) voor dr. Bial met tekst en illustraties van Leo Kok.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-21

Gelukwens voor dr. Bial

Van: Nederlandsche Rode Kruis&nbsp; Aan: Voorzitter der Centrale Bloedtransfusie Commissie&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1941-03-11&nbsp; Onderwerp: Donoren die Joods zijn moeten uit de lijsten van donors worden verwijderd.

Van: Nederlandsche Rode Kruis&nbsp; Aan: Voorzitter der Centrale Bloedtransfusie Commissie&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1941-03-11&nbsp; Onderwerp: Donoren die Joods zijn moeten uit de lijsten van donors worden verwijderd.

Brief Nederlandsche Rode Kruis aan Voorzitter der Centrale Bloedtransfusie Commissie

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 4, 1945-04-20

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 4, 1945-04-20

Kampkrant

Geboren in Lager Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04 Onderwerp: de geboorte van Esther Isaac; Helena Betty Colmans; Bianca Louise Vleeschhouwer; Salomon Koppel en Henriette Jeanette Frank.

Geboren in Lager Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04 Onderwerp: de geboorte van Esther Isaac; Helena Betty Colmans; Bianca Louise Vleeschhouwer; Salomon Koppel en Henriette Jeanette Frank.

Bericht van de geboorte van een vijftal kinderen in kamp Westerbork

Van: Meta (Loeb-Spiegel, M.), L. (Loeb, Leo) Aan: Beste allen, lieve luitjes Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-05 Onderwerp: De schrijfster spreekt dank uit voor de ontvangen spullen. De zijde wordt gebruikt als hoofddoek voor zomerse dagen. Het kant siert de kofferpyramide in de kamer. Op de vrolijk gebloemde stof drinkt ze iedere dag een kopje koffie als Leo haar komt opzoeken. Schrijfster hoopt op een spoedig weerzien. Leo vervolgt de brief en schrijft vanaf zijn ziekbed. De urine wordt nog niet beter en daarom kan nog steeds niet worden ingegrepen. Leo verlangt naar beterschap en hoopt dat ze niet lang op de vrede hoeven te wachten.&nbsp;

Van: Meta (Loeb-Spiegel, M.), L. (Loeb, Leo) Aan: Beste allen, lieve luitjes Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-05 Onderwerp: De schrijfster spreekt dank uit voor de ontvangen spullen. De zijde wordt gebruikt als hoofddoek voor zomerse dagen. Het kant siert de kofferpyramide in de kamer. Op de vrolijk gebloemde stof drinkt ze iedere dag een kopje koffie als Leo haar komt opzoeken. Schrijfster hoopt op een spoedig weerzien. Leo vervolgt de brief en schrijft vanaf zijn ziekbed. De urine wordt nog niet beter en daarom kan nog steeds niet worden ingegrepen. Leo verlangt naar beterschap en hoopt dat ze niet lang op de vrede hoeven te wachten.&nbsp;

Brief van Meta Loeb-Spiegel en haar man Leo Loeb aan beste allen vanuit kamp Westerbork

1943

Februari 1943

Bewijs van aanmelding voor personen van geheel of gedeeltelijk Joodschen bloede. Van: (Meijer-)Philips, Sophia&nbsp; Amsterdam, 1941-03-29

Bewijs van aanmelding voor personen van geheel of gedeeltelijk Joodschen bloede. Van: (Meijer-)Philips, Sophia&nbsp; Amsterdam, 1941-03-29

Bewijs van aanmelding van Sophia Meijer-Philips

Tweede Distributie Stamkaart Van: Kruimink, Rudolf Maurits

Tweede Distributie Stamkaart Van: Kruimink, Rudolf Maurits

Distributiestamkaart van Rudolf Maurits Kruimink

Van: Rüdelsheim, R. Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1944-04-13 Onderwerp: personen zijn vertrokken; het krijgen van een nieuw persoonsbewijs duurt 10 dagen; gisteravond kreeg moeder haar pakketje…

Van: Rüdelsheim, R. Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1944-04-13 Onderwerp: personen zijn vertrokken; het krijgen van een nieuw persoonsbewijs duurt 10 dagen; gisteravond kreeg moeder haar pakketje…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan (via R. Rüdelsheim) aan T. Feldman vanuit kamp Westerbork

Snoeimes Het snoeimes is gebruikt door Lothar Leyser (1920) in het werkkamp Wieringermeer en voorzien van de benaming L. Leyser. &nbsp;

Snoeimes Het snoeimes is gebruikt door Lothar Leyser (1920) in het werkkamp Wieringermeer en voorzien van de benaming L. Leyser. &nbsp;

Het snoeimes van Lothar Leyser

25 jaar huwelijksfeest Zoesman Simmeren en Saartje Simmeren-de Vries. Plaats: Groningen Datum: 1931

25 jaar huwelijksfeest Zoesman Simmeren en Saartje Simmeren-de Vries. Plaats: Groningen Datum: 1931

Foto van het 25 jaar huwelijksfeest Zoesman Simmeren en Saartje Simmeren-de Vries.

Overzicht van de rantsoenen per persoon per maand. De kampcommandant kan van dit schema afwijken naar eigen inzicht.

Overzicht van de rantsoenen per persoon per maand. De kampcommandant kan van dit schema afwijken naar eigen inzicht.

Overzicht van de rantsoenen per persoon per maand

Van: Toos Aan: my dear Boy Plaats: Datum: 1933-01-07 Onderwerp: ze blijft vanavond thuis om een operette op de radio te beluisteren; ze is ‘ziek’.

Van: Toos Aan: my dear Boy Plaats: Datum: 1933-01-07 Onderwerp: ze blijft vanavond thuis om een operette op de radio te beluisteren; ze is ‘ziek’.

Brief van Toos aan dear Boy

Van: Buijvoets, J.G Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: handgeschreven notitie betr. plannen ziekenhuis (barakken 4, 5, 11 en 14) en dieetkeuken; opslagruimte voor de inventaris van het kamp; opslagruimte voor Rijks Gebouwen Dienst; plannen van een kerk; -van een cel en planning huisvesting van personeel voor 10 gezinnen en 10 ongehuwden.

Van: Buijvoets, J.G Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: handgeschreven notitie betr. plannen ziekenhuis (barakken 4, 5, 11 en 14) en dieetkeuken; opslagruimte voor de inventaris van het kamp; opslagruimte voor Rijks Gebouwen Dienst; plannen van een kerk; -van een cel en planning huisvesting van personeel voor 10 gezinnen en 10 ongehuwden.

Notitie over herindeling van verschillende barakken

Van: Wallega, J. Datum: 1943-07 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Dienstfrei voor een dag, op 17-7-1943.

Van: Wallega, J. Datum: 1943-07 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Dienstfrei voor een dag, op 17-7-1943.

Ausweis van J. Wallega in kamp Westerbork

Personen