In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Dolle Dinsdag kamp Westerbork

Geschreven door Adèle L. Pinkhof. Dagboek van een kleuterleidster (Trenshuis, Fröbelschool); over het lesgeven, over kinderen in haar klas en collega's, wat er rond de school in Amsterdam plaatsvindt en wat er door de hoofdjes van de kinderen gaat; namen van kinderen en collega's; twee sprookjes over Kamp Westerbork geschreven voor haar jongere zus Clara; schets van het dagelijkse leven in het kamp.

Geschreven door Adèle L. Pinkhof. Dagboek van een kleuterleidster (Trenshuis, Fröbelschool); over het lesgeven, over kinderen in haar klas en collega's, wat er rond de school in Amsterdam plaatsvindt en wat er door de hoofdjes van de kinderen gaat; namen van kinderen en collega's; twee sprookjes over Kamp Westerbork geschreven voor haar jongere zus Clara; schets van het dagelijkse leven in het kamp.

Dagboek en sprookje geschreven door Adèle L. Pinkhof

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 287 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Spanier, Anna geb. 08-09-66 overleden te Westerbork op 13-05-1943 op: 14-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 287 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Spanier, Anna geb. 08-09-66 overleden te Westerbork op 13-05-1943 op: 14-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Anna Spanier

Kampgeld Lager Westerbork Rood bruin&nbsp; Serie CC No. 8104&nbsp; 25 cent/25 Gutschen.

Kampgeld Lager Westerbork Rood bruin&nbsp; Serie CC No. 8104&nbsp; 25 cent/25 Gutschen.

Kampgeld Lager Westerbork 25 cent

Van: Drielsma, A. Aan: fam. Snelle Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-11 (poststempel) Onderwerp: oproep om vrijdag te vertrekken naar kamp Westerbork. Verzoek om vitaminetabletten. met bijbehorende enveloppe

Van: Drielsma, A. Aan: fam. Snelle Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-11 (poststempel) Onderwerp: oproep om vrijdag te vertrekken naar kamp Westerbork. Verzoek om vitaminetabletten. met bijbehorende enveloppe

Brief van A. Drielsma aan de familie Snelle

Van: Simons, D. Aan: Medema, Mej. Plaats: Amsterdam Datum: Onderwerp: bericht dat ze zijn opgepakt.

Van: Simons, D. Aan: Medema, Mej. Plaats: Amsterdam Datum: Onderwerp: bericht dat ze zijn opgepakt.

Briefkaart van David Simons aan Mej. Medema vanuit Amsterdam

Van:&nbsp;Buijtekant, Nathan Aan: Kemper, Heer en Mevrouw Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: transport naar Westerbork; beschouwingen over het heden en de toekomst; er gaan geruchten dat de gezinnen bij elkaar blijven. Het gezin heeft een mondvoorraad voor drie dagen; mannen zouden als landarbeider of mijnwerker werken en de vrouwen in fabrieken. Wat de kinderen betreft. Dit is onbekend. De bestemming is ook onzeker. Er wordt gesproken van Opper-Silezië…&nbsp; &nbsp;

Van:&nbsp;Buijtekant, Nathan Aan: Kemper, Heer en Mevrouw Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: transport naar Westerbork; beschouwingen over het heden en de toekomst; er gaan geruchten dat de gezinnen bij elkaar blijven. Het gezin heeft een mondvoorraad voor drie dagen; mannen zouden als landarbeider of mijnwerker werken en de vrouwen in fabrieken. Wat de kinderen betreft. Dit is onbekend. De bestemming is ook onzeker. Er wordt gesproken van Opper-Silezië…&nbsp; &nbsp;

Brief van een onbekende schrijver aan de familie Kemper

Sport kamp Westerbork

Gymnastiek kamp Westerbork

Van: Marc en Floor Aan: lieve zus en tante Suus Plaats:&nbsp; Datum: 1942 Onderwerp: omstandigheden; we zijn nog thuis maar steeds meer mensen worden opgehaald; werken op Westhaven.

Van: Marc en Floor Aan: lieve zus en tante Suus Plaats:&nbsp; Datum: 1942 Onderwerp: omstandigheden; we zijn nog thuis maar steeds meer mensen worden opgehaald; werken op Westhaven.

Brief van Marc en Floor aan zus en tante

Van: Wallega-Vieijra, M. Aan: Wallega, J. Datum: 1943-07 Plaats: Arnhem, Huis van Bewaring Onderwerp: Ze kan zich niet voorstellen dat ze beiden (haar echtgenoot Jacques Wallega, (1912) zit in een andere cel) in een cel zitten. De schrijfster zit in een ruimte met twee andere vrouwen. Misschien wil ze zich laten steriliseren om als gewone mensen verder te kunnen leven. Ze heeft niets bij zich en ze heeft behoefte aan een tandenborstel en kousen…

Van: Wallega-Vieijra, M. Aan: Wallega, J. Datum: 1943-07 Plaats: Arnhem, Huis van Bewaring Onderwerp: Ze kan zich niet voorstellen dat ze beiden (haar echtgenoot Jacques Wallega, (1912) zit in een andere cel) in een cel zitten. De schrijfster zit in een ruimte met twee andere vrouwen. Misschien wil ze zich laten steriliseren om als gewone mensen verder te kunnen leven. Ze heeft niets bij zich en ze heeft behoefte aan een tandenborstel en kousen…

Brief van M. Wallega-Vieijra aan J. Wallega vanuit de gevangenis in Arnhem

Personen