In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Heino (Henick) Zijtenfeld Aan: As, van Plaats: Trein Datum: 1944-02-25 Onderwerp: de kaart is de tweede uit de trein gegooide briefkaart. De schrijver hoopt dat deze briefkaart de familie Van As zal bereiken. De trein is Sappemeer gepasseerd. Het schrijven gaat moeilijk, het schud in de wagon.&nbsp;

Van: Heino (Henick) Zijtenfeld Aan: As, van Plaats: Trein Datum: 1944-02-25 Onderwerp: de kaart is de tweede uit de trein gegooide briefkaart. De schrijver hoopt dat deze briefkaart de familie Van As zal bereiken. De trein is Sappemeer gepasseerd. Het schrijven gaat moeilijk, het schud in de wagon.&nbsp;

Briefkaart van Heino Zijtenfeld aan Aad van As vanuit de trein gegooid

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Openingstijden van de kantine.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Openingstijden van de kantine.

Mededeling over openingstijden van de kantine

Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1945-02-03&nbsp; Verklaring betreffende verandering van persoonsbewijsnummer (alleen de datum is ingevuld).

Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1945-02-03&nbsp; Verklaring betreffende verandering van persoonsbewijsnummer (alleen de datum is ingevuld).

Verklaring verandering van persoonsbewijsnummer

Notulen der vergadering van de Agrarische Subcommissie&nbsp; Datum: 1939-10-23 Onderwerp: opleiding landbouw, tuinbouw en veeteeltonderwijs. Directeur Syswerda was namens het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork aanwezig.

Notulen der vergadering van de Agrarische Subcommissie&nbsp; Datum: 1939-10-23 Onderwerp: opleiding landbouw, tuinbouw en veeteeltonderwijs. Directeur Syswerda was namens het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork aanwezig.

Verslag van een een vergadering van de Agrarische Subcommissie over Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van:&nbsp;Grietje Philips-Slier Aan: Mien en Schoontje&nbsp; Plaats: Amsterdam, schouwburg&nbsp; Datum: 1942-11-17&nbsp; Onderwerp: ze bedankt haar schoondochters voor alles wat ze ontvangen heeft. Ze wordt snel doorgestuurd. Ze mag niet wachten op haar man. Ze heeft er van alles aan gedaan om hem ook in de schouwburg te krijgen. Er worden velen doorgestuurd naar kamp Westerbork.

Van:&nbsp;Grietje Philips-Slier Aan: Mien en Schoontje&nbsp; Plaats: Amsterdam, schouwburg&nbsp; Datum: 1942-11-17&nbsp; Onderwerp: ze bedankt haar schoondochters voor alles wat ze ontvangen heeft. Ze wordt snel doorgestuurd. Ze mag niet wachten op haar man. Ze heeft er van alles aan gedaan om hem ook in de schouwburg te krijgen. Er worden velen doorgestuurd naar kamp Westerbork.

Briefkaart van Grietje Philips aan haar schoondochters vanuit de Hollandsche Schouwburg

Lagerbefehl No. 81 Datum: 1944-06-14 Plaats: Westerbork, kamp Luchtbescherming; gedragslijn bij luchtalarm Blz.: 5

Lagerbefehl No. 81 Datum: 1944-06-14 Plaats: Westerbork, kamp Luchtbescherming; gedragslijn bij luchtalarm Blz.: 5

Lagerbefehl No. 81

Verklaring van Dr. J. Samuels, chirurg- vrouwenarts Tekst in Duits. Hiermit erklare ich, dass Frau S. Kruimink-van Dam, sich im Postklimakterium befindet. Sie leidet an verschiedenen Alterskrankheiten. Datum: 1943-07-12 Plaats: Amsterdam

Verklaring van Dr. J. Samuels, chirurg- vrouwenarts Tekst in Duits. Hiermit erklare ich, dass Frau S. Kruimink-van Dam, sich im Postklimakterium befindet. Sie leidet an verschiedenen Alterskrankheiten. Datum: 1943-07-12 Plaats: Amsterdam

Verklaring van Dr. J. Samuels betreffende S. Kruimink-van Dam

Werkplan tot het doen van voorzieningen in barak 28; 29 en 30 Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:50&nbsp; Datum: 1957-12 Opmerking: kerkfunctie, magazijn van het CAZ en woonfunctie

Werkplan tot het doen van voorzieningen in barak 28; 29 en 30 Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:50&nbsp; Datum: 1957-12 Opmerking: kerkfunctie, magazijn van het CAZ en woonfunctie

Plattegrond met nieuwe voorzieningen voor een deel van de voormalige Centrale Keuken

Brandweeroefening.&nbsp; Foto van een decor uit het cabaretprogramma Humor und Melodie, revue in 18 beelden. Kamp Westerbork,&nbsp; Datum: 1943-09-27.&nbsp; Beeld/Scene/Decor: Appell Appell ! Decor gemaakt door Hans Margules.

Brandweeroefening.&nbsp; Foto van een decor uit het cabaretprogramma Humor und Melodie, revue in 18 beelden. Kamp Westerbork,&nbsp; Datum: 1943-09-27.&nbsp; Beeld/Scene/Decor: Appell Appell ! Decor gemaakt door Hans Margules.

Illustratie decor 'Appell, Appell!' uit de revue Humor und Melodie

Van: Freitag, H.&nbsp; Aan: Lietmeyer, G.J.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-17&nbsp; Onderwerp: o.a. over behandelen zweren bij een koe of schaap. In kamp Westerbork (kampboerderij) zijn ze druk bezig met aardappelrooien.

Van: Freitag, H.&nbsp; Aan: Lietmeyer, G.J.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-17&nbsp; Onderwerp: o.a. over behandelen zweren bij een koe of schaap. In kamp Westerbork (kampboerderij) zijn ze druk bezig met aardappelrooien.

Briefkaart van H. Freitag aan G.J. Lietmeyer vanuit kamp Westerbork

Lagerbefehl&nbsp;No. 53 Datum: 1943-10-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Beëindiging ziekentransporten naar Groningen (wegens ontvluchtingen); Drankverbod; Koken en bakken in de Centrale Keuken (verbod).

Lagerbefehl&nbsp;No. 53 Datum: 1943-10-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Beëindiging ziekentransporten naar Groningen (wegens ontvluchtingen); Drankverbod; Koken en bakken in de Centrale Keuken (verbod).

Lagerbefehl No. 53

Van: afd. Bureau D.U.W. Aan: Commandant Gezagstroepen te Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-03-09 Onderwerp: nota's werkzaamheden gedetineerden.

Van: afd. Bureau D.U.W. Aan: Commandant Gezagstroepen te Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-03-09 Onderwerp: nota's werkzaamheden gedetineerden.

Brief vanuit het Interneringskamp aan de commandant van de 2de Compagnie Gezagstroepen te Assen

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. De Centrale keuken in aanbouw.

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. De Centrale keuken in aanbouw.

van de bouw van de Centrale Keuken in het Vluchtelingenkamp Westerbork

Mededeling Datum: 1943-11-02 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: weggooien van papieren bekers

Mededeling Datum: 1943-11-02 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: weggooien van papieren bekers

Mededeling over weggooien van papieren bekers

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 223 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Godschalk, Susanna Mathilda geb. 21-01-78 overleden te Westerbork op 24-04-1943 op: 27-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 223 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Godschalk, Susanna Mathilda geb. 21-01-78 overleden te Westerbork op 24-04-1943 op: 27-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Susanna Mathilda Godschalk

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 274 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Geldern, Hillechien geb. 01-10-61 overleden te Westerbork op 10-05-1943 op: 12-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 274 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Geldern, Hillechien geb. 01-10-61 overleden te Westerbork op 10-05-1943 op: 12-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Hillechien van Geldern

Van: Kahn, Levie&nbsp; Aan: Knuppel, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: verzoek om pakketjes. 'Mochten wij onverhoopt weg zijn, eventueel te zenden aan mijn zwager D. Goudsmit, barak 56, Zaal I, no 46…

Van: Kahn, Levie&nbsp; Aan: Knuppel, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: verzoek om pakketjes. 'Mochten wij onverhoopt weg zijn, eventueel te zenden aan mijn zwager D. Goudsmit, barak 56, Zaal I, no 46…

Brief van Levie Kahn aan de familie Knuppel vanuit kamp Westerbork

Personen