In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 75

1944

September 1944

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-07-19 Onderwerp: brief nummer 17 ontvangen; kleding is moeilijk te krijgen, groenten volop; kleindochter Ellen is 13 jaar geworden…; hoop op een weerzien; mensen en familieleden om haar heen zijn mager geworden, het is de kwaal van de oorlog…

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-07-19 Onderwerp: brief nummer 17 ontvangen; kleding is moeilijk te krijgen, groenten volop; kleindochter Ellen is 13 jaar geworden…; hoop op een weerzien; mensen en familieleden om haar heen zijn mager geworden, het is de kwaal van de oorlog…

Brief van Mathilda van Koppelen-Bannet aan het gezin Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Westerborkfilm.&nbsp; De Westerborkfilm wordt opgenomen.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944.&nbsp; W. R. Breslauer, de kampfotograaf, bezig met het maken van opnamen voor de Westerborkfilm in een werkplaats (de vliegtuigsloperij). &nbsp;

Westerborkfilm.&nbsp; De Westerborkfilm wordt opgenomen.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944.&nbsp; W. R. Breslauer, de kampfotograaf, bezig met het maken van opnamen voor de Westerborkfilm in een werkplaats (de vliegtuigsloperij). &nbsp;

Kampfotograaf Werner Rudof Breslauer bezig met filmen in de vliegtuigsloperij

'Malermeister' W. Eleveld geeft een schilderinstructie. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.

'Malermeister' W. Eleveld geeft een schilderinstructie. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.

'Malermeister' W. Eleveld geeft schilderinstructie in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Calendarium kamp Westerbork

1995

Naziconcentratiekampen

Auschwitz II

Zigeunerlager Auschwitz-Birkenau

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Susanne Ledermann was de jongste van twee dochters, geboren uit Joodse ouders in de Duitse hoofdstad Berlijn. Haar vader was een succesvol advocaat. Nadat de nazi's in januari 1933 aan de macht kwamen, werd het illegaal voor Joodse advocaten om niet-Joodse cliënten te hebben. Toen Susanne 4 jaar oud was, werd de advocatenpraktijk van haar vader gesloten en verhuisden de Ledermanns naar Nederland. Ze kwamen in een buurt terecht waar ook veel andere Duits-Joodse vluchtelingen waren, zoals de familie van Anne Frank. Op 20 juni 1943 kwamen Susanne en haar ouders in kamp Westerbork terecht. In november 1943 volgde deporatie naar Auschwitz, waar het gezin meteen na aankomst werd vermoord.&nbsp;

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: een kampgevangene aan het werk.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: een kampgevangene aan het werk.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de schoenmakerij van het kamp.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de schoenmakerij van het kamp.

Document met de titel: waarom nog Joden in kamp Westerbork?