We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: de Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Kortoef, fam. Datum: 1942-12-09 Plaats: Amsterdam Onderwerp: bericht van Willem Korthoef, barak 66. Verzoek om een levensmiddelenpakket van max. 2 kilo. Het pakket moet op 10 december uiterlijk om 3 uur bij de Lijnbaansgracht worden bezorgt.

Van: de Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Kortoef, fam. Datum: 1942-12-09 Plaats: Amsterdam Onderwerp: bericht van Willem Korthoef, barak 66. Verzoek om een levensmiddelenpakket van max. 2 kilo. Het pakket moet op 10 december uiterlijk om 3 uur bij de Lijnbaansgracht worden bezorgt.

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam aan J. Kortoef met het verzoek een pakket te sturen

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Sterilisatie-actie kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-05-17 Onderwerp: familie Verdoner is nog in kamp Westerbork. Mogelijk gaan zij net als de familie Solomons vanavond op transport naar kamp Amersfoort (volgende dag, 18 mei); Samuel (Emanuel) Meents is nog in het kamp, er wordt naar hem gevraagd en er is een brief voor hem; het is een grote bende in het kamp vanwege een vertrekkend transport de volgende dag en transporten uit Amsterdam die zullen binnenkomen, verhuizingen in het kamp; alle Joden uit Amsterdam moeten voor 1 juli weg zijn; (door de aankomende drukte gaat een groep van bijna 600 personen tijdelijk naar kamp Amersfoort) en worden de gemengd gehuwden (met kinderen) voor de keuze gesteld zich te laten steriliseren (daarna naar huis) of zich klaar te maken voor deportatie naar Polen; &nbsp;een kleine groep van 53 personen hebben zich al aangemeld en zijn direct naar Amsterdam gebracht. Werner denkt aan zijn broer, die ook gemengd-gehuwd is; er mogen alleen pakjes worden ontvangen van Joden uit Amsterdam; welke keuze moet Stella maken: naar Westerbork of zo lang mogelijk in Amsterdam blijven; De Solomons hebben gevraagd in Westerbork te mogen blijven; Samuel Meents is nog in het kamp, omdat zijn zoontje Gerd (Gerrit) in het ziekenhuis ligt; het transport dat vanavond komt, gaat waarschijnlijk gelijk verder.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-05-17 Onderwerp: familie Verdoner is nog in kamp Westerbork. Mogelijk gaan zij net als de familie Solomons vanavond op transport naar kamp Amersfoort (volgende dag, 18 mei); Samuel (Emanuel) Meents is nog in het kamp, er wordt naar hem gevraagd en er is een brief voor hem; het is een grote bende in het kamp vanwege een vertrekkend transport de volgende dag en transporten uit Amsterdam die zullen binnenkomen, verhuizingen in het kamp; alle Joden uit Amsterdam moeten voor 1 juli weg zijn; (door de aankomende drukte gaat een groep van bijna 600 personen tijdelijk naar kamp Amersfoort) en worden de gemengd gehuwden (met kinderen) voor de keuze gesteld zich te laten steriliseren (daarna naar huis) of zich klaar te maken voor deportatie naar Polen; &nbsp;een kleine groep van 53 personen hebben zich al aangemeld en zijn direct naar Amsterdam gebracht. Werner denkt aan zijn broer, die ook gemengd-gehuwd is; er mogen alleen pakjes worden ontvangen van Joden uit Amsterdam; welke keuze moet Stella maken: naar Westerbork of zo lang mogelijk in Amsterdam blijven; De Solomons hebben gevraagd in Westerbork te mogen blijven; Samuel Meents is nog in het kamp, omdat zijn zoontje Gerd (Gerrit) in het ziekenhuis ligt; het transport dat vanavond komt, gaat waarschijnlijk gelijk verder.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Gedicht over ontslag en sterilisatie van gemengd-gehuwde Joden. Westerbork, kamp, 1943

Gedicht over ontslag en sterilisatie van gemengd-gehuwde Joden. Westerbork, kamp, 1943

over uit het kamp ontslagen gemengd-gehuwde Joden

Notitie van een bekendmaking betr. gemengde huwelijken Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-11 Onderwerp: alle personen die gemengd gehuwd zijn en zich tot sterilisatie hebben bereid verklaard moeten een nieuwe verklaring ondertekenen. Het gaat om bekendmakingen die deels in de barak te lezen zijn, maar ook mondeling worden verspreid. In verband met de doofheid van Estella worden noties van bekendmakingen gemaakt, zodat zij deze kan lezen.

Notitie van een bekendmaking betr. gemengde huwelijken Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-11 Onderwerp: alle personen die gemengd gehuwd zijn en zich tot sterilisatie hebben bereid verklaard moeten een nieuwe verklaring ondertekenen. Het gaat om bekendmakingen die deels in de barak te lezen zijn, maar ook mondeling worden verspreid. In verband met de doofheid van Estella worden noties van bekendmakingen gemaakt, zodat zij deze kan lezen.

Notitie van een bekendmaking betreffende gemengde huwelijken

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam Aan: &nbsp;Gassmann, Heinrich Datum: 1942-05-20 Plaats: Amsterdam Onderwerp: oproep zich te melden op het Centraal Station te Amsterdam op 28 mei 1942. De trein zal om 13.30 vertrekken naar het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam Aan: &nbsp;Gassmann, Heinrich Datum: 1942-05-20 Plaats: Amsterdam Onderwerp: oproep zich te melden op het Centraal Station te Amsterdam op 28 mei 1942. De trein zal om 13.30 vertrekken naar het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Oproep van de Joodse Raad voor Heinrich Gassmann

Personen