In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Piet&nbsp; Aan: Trien&nbsp; Plaats: Trein&nbsp; Datum: 1943-08-24&nbsp; Onderwerp: Transport naar het Oosten.&nbsp; Beschrijving van voor en tijdens transport. De schrijver heeft &nbsp;de dag ervoor zijn haar nog laten knippen. Hij heeft een goede plek in de wagon gevonden, bij de waterton (een steun) en een luchtrooster boven zijn hoofd. Er wordt veel gekletst in de wagon. Eliazer gebruikt zijn tijd liever om te schrijven. Dr. (Jonas) Jacobs is Zugleiter. De kinderen in de wagon worden door iedereen verwend.

Van: Piet&nbsp; Aan: Trien&nbsp; Plaats: Trein&nbsp; Datum: 1943-08-24&nbsp; Onderwerp: Transport naar het Oosten.&nbsp; Beschrijving van voor en tijdens transport. De schrijver heeft &nbsp;de dag ervoor zijn haar nog laten knippen. Hij heeft een goede plek in de wagon gevonden, bij de waterton (een steun) en een luchtrooster boven zijn hoofd. Er wordt veel gekletst in de wagon. Eliazer gebruikt zijn tijd liever om te schrijven. Dr. (Jonas) Jacobs is Zugleiter. De kinderen in de wagon worden door iedereen verwend.

Brief van Eliazer Duizend in de trein geschreven

Van: Simons, D. Aan: Medema, Mevr Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-14 Onderwerp: Pakketten, transporten, kinderen, begrafenis, dienstreis

Van: Simons, D. Aan: Medema, Mevr Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-14 Onderwerp: Pakketten, transporten, kinderen, begrafenis, dienstreis

Brief van David Simons aan mevrouw Medema vanuit Amsterdam

Arbeitskarte Van: Gerzon, Sigbert Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-10 Gerzon is ingedeeld bij DB 2 Gruppe 8 Garage, barak 76.

Arbeitskarte Van: Gerzon, Sigbert Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-10 Gerzon is ingedeeld bij DB 2 Gruppe 8 Garage, barak 76.

Arbeitskarte van Sigbert Gerzon in kamp Westerbork

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-19 Onderwerp: Henk stuurt suiker mee in het volgende pakje. Hij verwacht dat dit het laatste pakje is en dat Stella spoedig weer thuis zal zijn.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-19 Onderwerp: Henk stuurt suiker mee in het volgende pakje. Hij verwacht dat dit het laatste pakje is en dat Stella spoedig weer thuis zal zijn.&nbsp;

Briefkaart van Henk de Jong aan E. de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Van: Spiegel, Elise (Liesel)&nbsp; Aan: &nbsp;Spiegel, Edith en Fritz Datum: 1942-10-13 Onderwerp: Hoop dat jullie en iedereen gezond is. Schrijf graag vaak en zelf. Ik heb een bericht van tante Grete en Oma gekregen.' Antwoord van de kinderen op 30-12-1942. ‘We verheugden ons op de brief. We zijn allen gezond en hebben nu vakantie. We zijn groot geworden. Ik ben nu even groot als tante Paula.’

Van: Spiegel, Elise (Liesel)&nbsp; Aan: &nbsp;Spiegel, Edith en Fritz Datum: 1942-10-13 Onderwerp: Hoop dat jullie en iedereen gezond is. Schrijf graag vaak en zelf. Ik heb een bericht van tante Grete en Oma gekregen.' Antwoord van de kinderen op 30-12-1942. ‘We verheugden ons op de brief. We zijn allen gezond en hebben nu vakantie. We zijn groot geworden. Ik ben nu even groot als tante Paula.’

Brief van Elise Spiegel aan haar twee kinderen via het Rode Kruis

Personen