In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Polak, L. (tante van Jopie) Aan: Jopie (Kortoef) Datum: 1943-09-16 Plaats: Amsterdam Onderwerp: Ik vind het erg dat je Pa en Ma misgelopen hebt. Ze waren net drie dagen weg toen jij kwam. (Jopie kwam op 12 september 1943 vanuit kamp Vught in kamp Westerbork terecht. Zijn ouders waren op de 7de doorgestuurd naar Auschwitz. Jopie zou de 14de volgen) Een troost is dat je naar dezelfde plaats gaat als zij. Misschien spreek je ze daar…Probeer je in de trein een brief aan iemand mee te geven, dat hebben Pa en Ma ook gedaan. Als je niet doorgestuurd wordt, zend dan dinsdagmorgen meteen een telegram als het mag aan Liese Polak, p.a de Groot…. (De brief is waarschijnlijk retour gekomen, omdat Jopie al was doorgestuurd.)

Van: Polak, L. (tante van Jopie) Aan: Jopie (Kortoef) Datum: 1943-09-16 Plaats: Amsterdam Onderwerp: Ik vind het erg dat je Pa en Ma misgelopen hebt. Ze waren net drie dagen weg toen jij kwam. (Jopie kwam op 12 september 1943 vanuit kamp Vught in kamp Westerbork terecht. Zijn ouders waren op de 7de doorgestuurd naar Auschwitz. Jopie zou de 14de volgen) Een troost is dat je naar dezelfde plaats gaat als zij. Misschien spreek je ze daar…Probeer je in de trein een brief aan iemand mee te geven, dat hebben Pa en Ma ook gedaan. Als je niet doorgestuurd wordt, zend dan dinsdagmorgen meteen een telegram als het mag aan Liese Polak, p.a de Groot…. (De brief is waarschijnlijk retour gekomen, omdat Jopie al was doorgestuurd.)

Brief van L. Polak aan Jopie in kamp Westerbork vanuit Amsterdam

Plaatsen in kamp Westerbork

Militair Kamp Westerbork

Van: B&amp;W Westerbork&nbsp; Aan: Schoon, S.&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1949-04-28&nbsp; Onderwerp: verzetsmonument; bezwaren tegen plaatsing van het verzetsmonument en niet van plan zijn het monument te onderhouden. Het kamp is op het moment van schrijven een militair kamp of dit zo zal blijven is onduidelijk.

Van: B&amp;W Westerbork&nbsp; Aan: Schoon, S.&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1949-04-28&nbsp; Onderwerp: verzetsmonument; bezwaren tegen plaatsing van het verzetsmonument en niet van plan zijn het monument te onderhouden. Het kamp is op het moment van schrijven een militair kamp of dit zo zal blijven is onduidelijk.

Brief van B&W Westerbork aan S. Schoon inzake monument

Monumenten in kamp Westerbork

Verzetsgraf

Verklaring van Boomstra-Wijk, van der, J.&nbsp; Betreffende afkomst van Joodsche bloede.&nbsp; Plaats: Zuidbroek&nbsp; Datum: 1940-10-18

Verklaring van Boomstra-Wijk, van der, J.&nbsp; Betreffende afkomst van Joodsche bloede.&nbsp; Plaats: Zuidbroek&nbsp; Datum: 1940-10-18

Verklaring van Jansje Boomstra-van der Wijk over haar Joodse afkomst

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Inspecteur van de Domeinen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-01-12&nbsp; Onderwerp: verkoop inventaris crematorium; &nbsp;monument ja of nee (voor gefusilleerde en gecremeerde verzetsstrijders); afbraakplannen

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Inspecteur van de Domeinen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-01-12&nbsp; Onderwerp: verkoop inventaris crematorium; &nbsp;monument ja of nee (voor gefusilleerde en gecremeerde verzetsstrijders); afbraakplannen

Brief van S. Schoon aan inspecteur van de Domeinen over crematorium kamp Westerbork

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Executies verzetsstrijders in Westerbork

Crematies verzetsstrijders kamp Westerbork

Algemeen

Vragen over personen

Vragen over een onderwerp

Vragen over een foto, voorwerp of document

Veelgestelde vragen

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: As, van, A.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-08-16&nbsp; Onderwerp: verzorging urnen die achter het crematorium zijn gevonden. Het betreft 10 in september 1943 geëxecuteerde verzetsstrijders.&nbsp;

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: As, van, A.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-08-16&nbsp; Onderwerp: verzorging urnen die achter het crematorium zijn gevonden. Het betreft 10 in september 1943 geëxecuteerde verzetsstrijders.&nbsp;

Brief van S. Schoon aan A. van As over verzorging van urnen

Arbeitskarte Van: Noach-de Haan, Suzanna Geboren: 1925-07-13 Gruppe DB. 2 Frauengruppe Horst Cohen (Fliegende Kolonne) Datum: 1944-07-05 Plaats: Westerbork, kamp

Arbeitskarte Van: Noach-de Haan, Suzanna Geboren: 1925-07-13 Gruppe DB. 2 Frauengruppe Horst Cohen (Fliegende Kolonne) Datum: 1944-07-05 Plaats: Westerbork, kamp

Arbeitskarte van Suzanna Noach-de Haan

Verklaring Johannes Kuipers verklaard dat het echtpaar Fritz en Helena Tauber vanaf 6 januari 1943 tot 6 juni 1944 in zijn vroegere boerderij te Rotsterhaule ondergedoken hebben gezeten. Op 6 juni 1944 moesten ze het huis verlaten omdat verraad dreigde.&nbsp; Datum: 1964-11-05 Plaats: Wolvega

Verklaring Johannes Kuipers verklaard dat het echtpaar Fritz en Helena Tauber vanaf 6 januari 1943 tot 6 juni 1944 in zijn vroegere boerderij te Rotsterhaule ondergedoken hebben gezeten. Op 6 juni 1944 moesten ze het huis verlaten omdat verraad dreigde.&nbsp; Datum: 1964-11-05 Plaats: Wolvega

Verklaring van Johannes Kuipers dat het echtpaar Tauber bij hem in onderduik was

Foto van Jules Cohen met een groep medebewoners voor de poort van het Joodse werkkamp "Het Wijde Gat", aug. 1942.&nbsp; Op de achterkant van de foto worden verschillende namen genoemd.

Foto van Jules Cohen met een groep medebewoners voor de poort van het Joodse werkkamp "Het Wijde Gat", aug. 1942.&nbsp; Op de achterkant van de foto worden verschillende namen genoemd.

Bewoners van het Joodse werkkamp "Het Wijde Gat"

Verslag van Aad van As over de executie van 4 kampingezetenen op 6 september 1944 en over de personen die erbij betrokken waren.

Verslag van Aad van As over de executie van 4 kampingezetenen op 6 september 1944 en over de personen die erbij betrokken waren.

Verslag van Aad van As over de executie van vier kampgevangenen

Van: Kloot, van de, Samuel. Aan: Falk, Lisa, mevr. Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Datum: 1944-05-14 Onderwerp: Na een verblijf van 7 weken in de gevangenis in Scheveningen kwam Samuel als strafgeval in kamp Westerbork terecht. Hij is bruin geworden van het werken buiten. Hij geeft in de brief een beschrijving van de situatie in het kamp en vraagt om het toesturen van allerlei goederen. Hij heeft gehoord dat zijn vrouw en ouders ook in de gevangenis van Scheveningen zijn. Dat van zijn vrouw klopt. Zij kwam op 3 juni 1944 via de gevangenis van Scheveningen in de strafbarakken van kamp Westerbork terecht. Zijn ouders waren echter op 24 augustus 1943 als strafgeval in kamp Westerbork terecht gekomen en een week later werden zij doorgestuurd naar Auschwitz-Birkenau.

Van: Kloot, van de, Samuel. Aan: Falk, Lisa, mevr. Plaats: Westerbork, kamp, barak 67 Datum: 1944-05-14 Onderwerp: Na een verblijf van 7 weken in de gevangenis in Scheveningen kwam Samuel als strafgeval in kamp Westerbork terecht. Hij is bruin geworden van het werken buiten. Hij geeft in de brief een beschrijving van de situatie in het kamp en vraagt om het toesturen van allerlei goederen. Hij heeft gehoord dat zijn vrouw en ouders ook in de gevangenis van Scheveningen zijn. Dat van zijn vrouw klopt. Zij kwam op 3 juni 1944 via de gevangenis van Scheveningen in de strafbarakken van kamp Westerbork terecht. Zijn ouders waren echter op 24 augustus 1943 als strafgeval in kamp Westerbork terecht gekomen en een week later werden zij doorgestuurd naar Auschwitz-Birkenau.

Brief van Samuel van der Kloot aan Lisa Falk vanuit kamp Westerbork, barak 67

Van: Querido, Levie Aan: mevrouw… Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-13 Onderwerp: pakketpost; overbodige lakens, kammen voor moe; &nbsp;er komen dagelijks honderden mensen kamp Westerbork binnen en op de dinsdag vertrekken er 11- tot 1200 personen; meneer Elion van de (VVD, mijn pakkenbaas) is ook in het kamp, miljonairs en armen…; geen gereedschap meer nodig; brief uit Vught nooit gehad… &nbsp;

Van: Querido, Levie Aan: mevrouw… Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-13 Onderwerp: pakketpost; overbodige lakens, kammen voor moe; &nbsp;er komen dagelijks honderden mensen kamp Westerbork binnen en op de dinsdag vertrekken er 11- tot 1200 personen; meneer Elion van de (VVD, mijn pakkenbaas) is ook in het kamp, miljonairs en armen…; geen gereedschap meer nodig; brief uit Vught nooit gehad… &nbsp;

Brief van Levie Querido vanuit kamp Westerbork

Van: Het Nederlandsche Rode Kruis, informatiebureau Datum: 1949-02-23 Onderwerp: het vertrek van Ellen Margrit Heymann (1931) naar Auschwitz vanuit Theresienstadt en haar overlijden. Vertrekdatum van Westerbork naar Theresienstadt moet zijn 18 januari 1944.

Van: Het Nederlandsche Rode Kruis, informatiebureau Datum: 1949-02-23 Onderwerp: het vertrek van Ellen Margrit Heymann (1931) naar Auschwitz vanuit Theresienstadt en haar overlijden. Vertrekdatum van Westerbork naar Theresienstadt moet zijn 18 januari 1944.

Verklaring van het Rode Kruis over Ellen Margrit Heymann

Personen