We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Mau en Chaja (Waterman) Aan: Mirjam, (Waterman) Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943-06-18,&nbsp; Onderwerp: dagelijks leven in kamp. Mau heeft dienstvrij vanwege een blaar aan zijn voet; pakketpost, een pot jam gestolen; Flipje (1931) is in het weeshuis en gaat net als de andere kinderen naar school. Meijer en Judith liggen in het ziekenhuis. Vader ligt ook in het ziekenhuis. Het is een voordeel voor hem dat zijn vrouw Henriette er werkzaam is. &nbsp;regelmatig zijn er bijeenkomsten (pioniers). Clara Asscher Pinkhof heeft gesproken over het woord. De keer erna heeft mevrouw Pool gedichten voorgedragen. Zondag gaat Mau misschien naar een concert, hij verheugd zich erop. Een transport ging niet door. Er stonden al 52 wagons klaar. Chaja beschouwt het werken bij de boer als haar opleiding, ze vervelt, zo verbrand was zij.

Van: Mau en Chaja (Waterman) Aan: Mirjam, (Waterman) Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943-06-18,&nbsp; Onderwerp: dagelijks leven in kamp. Mau heeft dienstvrij vanwege een blaar aan zijn voet; pakketpost, een pot jam gestolen; Flipje (1931) is in het weeshuis en gaat net als de andere kinderen naar school. Meijer en Judith liggen in het ziekenhuis. Vader ligt ook in het ziekenhuis. Het is een voordeel voor hem dat zijn vrouw Henriette er werkzaam is. &nbsp;regelmatig zijn er bijeenkomsten (pioniers). Clara Asscher Pinkhof heeft gesproken over het woord. De keer erna heeft mevrouw Pool gedichten voorgedragen. Zondag gaat Mau misschien naar een concert, hij verheugd zich erop. Een transport ging niet door. Er stonden al 52 wagons klaar. Chaja beschouwt het werken bij de boer als haar opleiding, ze vervelt, zo verbrand was zij.

Brief van Maurits en Chaja Waterman aan zus Mirjam vanuit kamp Westerbork

Van: Mau, (Maurits Waterman) Aan: Marie (Mirjam) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-01 Onderwerp: dagelijks leven in kamp; &nbsp;werken bij de boer op een uur afstand van het kamp, rogge binden. Maurits heeft een Ausweiskarte waarop staat dat hij buiten het kamp mag werken, er zijn geen bewakers bij. Maurits krijgt bij de boer te eten. Hij heeft zijn fluit niet in het kamp, wel is er in het kamp muziek (concert en cabaret). Hoewel niet echt in de stemming hiervoor is Maurits met zijn zus bij een voorstelling geweest met Chaja Goldstein en dat was toch wel heel erg mooi. Bij de boeren krijgen sommige gevangenen bezoek. Helaas wonen bekenden en familie van Maurits ver weg.&nbsp;

Van: Mau, (Maurits Waterman) Aan: Marie (Mirjam) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-01 Onderwerp: dagelijks leven in kamp; &nbsp;werken bij de boer op een uur afstand van het kamp, rogge binden. Maurits heeft een Ausweiskarte waarop staat dat hij buiten het kamp mag werken, er zijn geen bewakers bij. Maurits krijgt bij de boer te eten. Hij heeft zijn fluit niet in het kamp, wel is er in het kamp muziek (concert en cabaret). Hoewel niet echt in de stemming hiervoor is Maurits met zijn zus bij een voorstelling geweest met Chaja Goldstein en dat was toch wel heel erg mooi. Bij de boeren krijgen sommige gevangenen bezoek. Helaas wonen bekenden en familie van Maurits ver weg.&nbsp;

Brief van Maurits Waterman aan Marie (Mirjam) vanuit kamp Westerbork

Van: Mau (Maurits Waterman) Aan: Mir (Mirjam Waterman) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-05-10&nbsp; Onderwerp: dagelijks leven in kamp; hij krijgt eindelijk werk, met een stel jongens werken bij een boer; ontmoeting met Manfred Schwab, die al 3,5 jaar in het kamp zit; Adi Wahrhaftig is ook in het kamp (Rudelsheimstichting). Hij kan blijven omdat hij op de Palestina-lijst staat; transport uit Vught met 1200 personen is de dag voor het schrijven binnengekomen; het is transportnacht, zenuwachtige stemming, zal een slapeloze nacht worden, om half vier zal worden bekend gemaakt wie mag blijven en wie op transport zal gaan. In de strafbarak kan je naar buiten tot aan de wc-barak. De heidekant naar buiten, 10 meter wit zand, een sloot van een meter of drie, 16 rijen prikkeldraad, een paadje en allemaal kleine berkenboompjes, de uitgestrekte heide en heel in de verte boerderijen en velden met koolzaad, om de 200 meter wachttorens van de marechaussee. Maurits is bang voor Polen en de onmenselijke treinreis; het heeft in het kamp gestoven, een stofbril in onontbeerlijk; de volgende ochtend een transport binnengekomen van de Amstelveense weg en 1450 mensen zijn uit kamp Westerbork vertrokken…

Van: Mau (Maurits Waterman) Aan: Mir (Mirjam Waterman) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-05-10&nbsp; Onderwerp: dagelijks leven in kamp; hij krijgt eindelijk werk, met een stel jongens werken bij een boer; ontmoeting met Manfred Schwab, die al 3,5 jaar in het kamp zit; Adi Wahrhaftig is ook in het kamp (Rudelsheimstichting). Hij kan blijven omdat hij op de Palestina-lijst staat; transport uit Vught met 1200 personen is de dag voor het schrijven binnengekomen; het is transportnacht, zenuwachtige stemming, zal een slapeloze nacht worden, om half vier zal worden bekend gemaakt wie mag blijven en wie op transport zal gaan. In de strafbarak kan je naar buiten tot aan de wc-barak. De heidekant naar buiten, 10 meter wit zand, een sloot van een meter of drie, 16 rijen prikkeldraad, een paadje en allemaal kleine berkenboompjes, de uitgestrekte heide en heel in de verte boerderijen en velden met koolzaad, om de 200 meter wachttorens van de marechaussee. Maurits is bang voor Polen en de onmenselijke treinreis; het heeft in het kamp gestoven, een stofbril in onontbeerlijk; de volgende ochtend een transport binnengekomen van de Amstelveense weg en 1450 mensen zijn uit kamp Westerbork vertrokken…

Brief van Maurits Waterman aan zijn zus Mirjam vanuit kamp Westerbork

Van: Commissie van Toezicht en Bijstand Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Aan: Ministerie van Binnenlandse Zaken&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-01-&nbsp; Onderwerp: voorziening kampbenodigdheden; aanstelling van een particulier persoon voor de verzorging en aankleding van het kamp.

Van: Commissie van Toezicht en Bijstand Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Aan: Ministerie van Binnenlandse Zaken&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-01-&nbsp; Onderwerp: voorziening kampbenodigdheden; aanstelling van een particulier persoon voor de verzorging en aankleding van het kamp.

Brief van de Commissie van Toezicht en Bijstand Vluchtelingenkamp Westerbork aan het Ministerie

Onderwerp: Afbeeldingen die zijn gemaakt tijdens een bergwandeling in de omgeving van Glion, Zwitserland.&nbsp;

Onderwerp: Afbeeldingen die zijn gemaakt tijdens een bergwandeling in de omgeving van Glion, Zwitserland.&nbsp;

Foto's uit de omgeving van Glion, Zwitserland