In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Droppers, J. Aan: Droppers, mej. G. Plaats: Appingedam Datum: 1942-04-06 Onderwerp: Jan Droppers heeft eindelijk weer eens tijd om zijn zuster te schrijven. Het gaat met hem uitstekend, hopelijk met haar ook. Misschien heeft ze thuis bij de ouders al gehoord dat hij momenteel in Appingedam zit, wat minder leuk is maar waaraan hij niets kan veranderen is. Hij hoorde van moeder dat zij afgelopen zaterdag nog thuis is geweest. Hij wilde al eerder naar hun ouders toe, maar kon niet omdat hij naar Appingedam werd overgeplaatst. Hij weet niet wanneer hij weer verlof kan krijgen. Dit zal waarschijnlijk aan het eind van de maand zijn en dan gaat hij er met Ali heen. De groeten aan iedereen en ze moet maar weer spoedig schrijven.

Van: Droppers, J. Aan: Droppers, mej. G. Plaats: Appingedam Datum: 1942-04-06 Onderwerp: Jan Droppers heeft eindelijk weer eens tijd om zijn zuster te schrijven. Het gaat met hem uitstekend, hopelijk met haar ook. Misschien heeft ze thuis bij de ouders al gehoord dat hij momenteel in Appingedam zit, wat minder leuk is maar waaraan hij niets kan veranderen is. Hij hoorde van moeder dat zij afgelopen zaterdag nog thuis is geweest. Hij wilde al eerder naar hun ouders toe, maar kon niet omdat hij naar Appingedam werd overgeplaatst. Hij weet niet wanneer hij weer verlof kan krijgen. Dit zal waarschijnlijk aan het eind van de maand zijn en dan gaat hij er met Ali heen. De groeten aan iedereen en ze moet maar weer spoedig schrijven.

Brief van J. Droppers aan G. Droppers vanuit Appingedam

Joseph Eijl was actief voor de CPN, de communistische partij Nederland. Hij werd in februari 1941 opgepakt, nadat hij pamfletten voor de februaristaking had verspreid. Joseph Eijl werd overgebracht naar de strafgevangenis in Scheveningen, het Oranjehotel. Joseph Eijl is op 13 maart 1941 op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd.

Van: Droppers, Jan en Ali Aan: Droppers en familie, mej. G. Plaats: Haren Datum: 1944-05-13 Onderwerp: Met hen beiden gaat het goed. Zij hebben deze morgen nog een brief van thuis ontvangen. De ouders maken het goed, alhoewel zij momenteel nogal druk zijn, wat in deze tijd natuurlijk heel begrijpelijk is. Ali en hij willen met Pinksteren naar huis gaan. Moeder schrijft dat zus dan ook zou komen. Voor moeder zou het leuk zijn als iedereen tijdelijk weer bij elkaar is. Het weer wordt de laatste dagen erg mooi, maar ze kunnen er 's avonds niet van genieten omdat ze om acht uur binnen moeten zijn, als strafmaatregel voor het doodschieten van een politie-officier. Er zijn de laatste tijd niet vel vliegtuigen. Bij hen in Enschede zal het wel erger zijn, dat hoorden zij namelijk van moeder. Hartelijke groeten, ook aan Jan en Annie en de kinderen.

Van: Droppers, Jan en Ali Aan: Droppers en familie, mej. G. Plaats: Haren Datum: 1944-05-13 Onderwerp: Met hen beiden gaat het goed. Zij hebben deze morgen nog een brief van thuis ontvangen. De ouders maken het goed, alhoewel zij momenteel nogal druk zijn, wat in deze tijd natuurlijk heel begrijpelijk is. Ali en hij willen met Pinksteren naar huis gaan. Moeder schrijft dat zus dan ook zou komen. Voor moeder zou het leuk zijn als iedereen tijdelijk weer bij elkaar is. Het weer wordt de laatste dagen erg mooi, maar ze kunnen er 's avonds niet van genieten omdat ze om acht uur binnen moeten zijn, als strafmaatregel voor het doodschieten van een politie-officier. Er zijn de laatste tijd niet vel vliegtuigen. Bij hen in Enschede zal het wel erger zijn, dat hoorden zij namelijk van moeder. Hartelijke groeten, ook aan Jan en Annie en de kinderen.

Brief van J. Droppers aan G. Droppers vanuit Haren

Van: Rijksdienst van Werkverruiming Aan: van Dam, J. Plaats: Amsterdam Datum: per 1944-05-03 Onderwerp: verplicht werken in het Amsterdamse Bosch.

Van: Rijksdienst van Werkverruiming Aan: van Dam, J. Plaats: Amsterdam Datum: per 1944-05-03 Onderwerp: verplicht werken in het Amsterdamse Bosch.

Oproepkaart voor J. van Dam om te gaan werken in het Amsterdamse Bosch

Van: Pinkhof, Menachem Aan: Els,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1944-05 Onderwerp: over arrestatie en verhoor (wat is gezegd, wie is in gevaar), over te nemen (nood) maatregelen, onderduik; diverse mededelingen en vraag om allerlei spullen. Menachem walgt van de mensen in Westerbork.

Van: Pinkhof, Menachem Aan: Els,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1944-05 Onderwerp: over arrestatie en verhoor (wat is gezegd, wie is in gevaar), over te nemen (nood) maatregelen, onderduik; diverse mededelingen en vraag om allerlei spullen. Menachem walgt van de mensen in Westerbork.

Brief van Menachem Pinkhof aan Els vanuit kamp Westerbork

Van: Droppers, J. Aan: Droppers, mej. G. Plaats: Haren Datum: 1943-11-24 Onderwerp: Het is donderdagavond en hij moet op de telefoon letten en dergelijke kleine karweitjes doen, zodat hij haar mooi kan schrijven. Gisteren heeft hij van de marechaussee toestemming gekregen om te trouwen, zodat hij haar eindelijk de datum kan doorgeven. Het wordt 9 december. Het valt op het ogenblik helemaal niet mee om het nog enigszins voor elkaar te krijgen, maar het komt wel goed. Zij moet maar minstens een dag van tevoren komen, in overleg met Bernard. Vader en moeder zullen vermoedelijk een paar dagen eerder komen. Ze moet hen maar schrijven voor het trouwen over hoe en wat. Hoe is het tegenwoordig met de vliegtuigen bij haar? Bij hem zijn ze weer een paar avonden druk aan het vliegen geweest. Hartelijke groeten en tot wederhoren.

Van: Droppers, J. Aan: Droppers, mej. G. Plaats: Haren Datum: 1943-11-24 Onderwerp: Het is donderdagavond en hij moet op de telefoon letten en dergelijke kleine karweitjes doen, zodat hij haar mooi kan schrijven. Gisteren heeft hij van de marechaussee toestemming gekregen om te trouwen, zodat hij haar eindelijk de datum kan doorgeven. Het wordt 9 december. Het valt op het ogenblik helemaal niet mee om het nog enigszins voor elkaar te krijgen, maar het komt wel goed. Zij moet maar minstens een dag van tevoren komen, in overleg met Bernard. Vader en moeder zullen vermoedelijk een paar dagen eerder komen. Ze moet hen maar schrijven voor het trouwen over hoe en wat. Hoe is het tegenwoordig met de vliegtuigen bij haar? Bij hem zijn ze weer een paar avonden druk aan het vliegen geweest. Hartelijke groeten en tot wederhoren.

Van: Droppers, J. Aan: Droppers, mej. G. Plats: Haren Datum: 1943-10-30 Onderwerp: Het is tegenwoordig al een voornaam iets dat alles nog oké is, want je zit alle dagen in angst en vrees. Hij hoorde wat er laatst in Enschede is gebeurd, en dat zij en de anderen er gelukkig goed van af zijn gekomen. Alleen het huis van de familie Van Egten was helemaal verwoest, maar dat is gelukkig maar materiële schade. Zij zal thuis wel hebben gehoord over zijn trouwplannen. Als de toestemming van de marechaussee bijtijds komt zal het vermoedelijk 25 november worden. Met vader en moeder is besloten dat zij komen, evenals Bernard, die als getuige zal optreden. De anderen zullen dan thuis blijven omdat zij toch niet allemaal mee kunnen en ze er ook niet zoveel van willen maken. Zij moet maar wel komen, dan kan zij bij Bernard in het rijtuig en heeft hij meteen een dame bij zich, wat altijd leuker staat en eigenlijk ook hoort. Met de vliegtuigen is het de laatste tijd betrekkelijk rustig; een tijd lang hadden ze er elke avond nog last van. Schrijf spoedig weer terug en tot wederhoren.

Van: Droppers, J. Aan: Droppers, mej. G. Plats: Haren Datum: 1943-10-30 Onderwerp: Het is tegenwoordig al een voornaam iets dat alles nog oké is, want je zit alle dagen in angst en vrees. Hij hoorde wat er laatst in Enschede is gebeurd, en dat zij en de anderen er gelukkig goed van af zijn gekomen. Alleen het huis van de familie Van Egten was helemaal verwoest, maar dat is gelukkig maar materiële schade. Zij zal thuis wel hebben gehoord over zijn trouwplannen. Als de toestemming van de marechaussee bijtijds komt zal het vermoedelijk 25 november worden. Met vader en moeder is besloten dat zij komen, evenals Bernard, die als getuige zal optreden. De anderen zullen dan thuis blijven omdat zij toch niet allemaal mee kunnen en ze er ook niet zoveel van willen maken. Zij moet maar wel komen, dan kan zij bij Bernard in het rijtuig en heeft hij meteen een dame bij zich, wat altijd leuker staat en eigenlijk ook hoort. Met de vliegtuigen is het de laatste tijd betrekkelijk rustig; een tijd lang hadden ze er elke avond nog last van. Schrijf spoedig weer terug en tot wederhoren.

Naziconcentratiekampen

Kamp Tränke

J. van Opijnen. Afbraak van de barakken van woonoord Schattenberg. Schattenberg, 1971 Afbraak van de barakken met op achtergrond de schoorsteenpijp.

J. van Opijnen. Afbraak van de barakken van woonoord Schattenberg. Schattenberg, 1971 Afbraak van de barakken met op achtergrond de schoorsteenpijp.

Foto

Van: Het Prinses Beatrix Lyceum Plaats: Glion, Zwitserland.

Van: Het Prinses Beatrix Lyceum Plaats: Glion, Zwitserland.

Prinses Beatrix Lyceum in Zwitserland