In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Geldere, van, Miep&nbsp; Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-05-18&nbsp; Onderwerp: omstandigheden (Arthur was gewond geraakt tijdens de Duitse invasie en lag in een ziekenhuis in Dordrecht), ontvangst van kaarten.

Van: Geldere, van, Miep&nbsp; Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-05-18&nbsp; Onderwerp: omstandigheden (Arthur was gewond geraakt tijdens de Duitse invasie en lag in een ziekenhuis in Dordrecht), ontvangst van kaarten.

Briefkaart van Miep van Geldere aan A. Philips vanuit Amsterdam

Van: Wim&nbsp; Aan: Beste allemaal&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11&nbsp; Onderwerp: deze brief is een kopie van de brief 'Ergens in Nederland' van J. Cahen.&nbsp; De brief is aangepast. De verjaardag bv. is eruit gehaald.&nbsp; Niet geïllustreerd. De brief geeft een beschrijving van de chaotische periode begin oktober 1942. Het kamp is dan overvol door de binnenkomende transporten van dwangarbeiders uit de Joodse werkkampen en opgepakte familieleden. Er is een tekort aan slaapplaatsen en eten en het ziekenhuis is overvol. Daarnaast wordt de spanning en ellende rond de vertrekkende transporten beschreven.

Van: Wim&nbsp; Aan: Beste allemaal&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11&nbsp; Onderwerp: deze brief is een kopie van de brief 'Ergens in Nederland' van J. Cahen.&nbsp; De brief is aangepast. De verjaardag bv. is eruit gehaald.&nbsp; Niet geïllustreerd. De brief geeft een beschrijving van de chaotische periode begin oktober 1942. Het kamp is dan overvol door de binnenkomende transporten van dwangarbeiders uit de Joodse werkkampen en opgepakte familieleden. Er is een tekort aan slaapplaatsen en eten en het ziekenhuis is overvol. Daarnaast wordt de spanning en ellende rond de vertrekkende transporten beschreven.

Brief van Wim aan beste allemaal vanuit kamp Westerbork

Van: van Lokland, J.W., 1e luitenant van Mil. Comm. voor prov. Drenthe Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Assen Datum: 1945-04-28 Onderwerp: een aantal wachten van de B.S. hebben hun post verlaten met onder andere achterlating van een geladen karabijn. Hiermee werden patiënten spelend aangetroffen. Verzoek om onderzoek hiernaar.

Van: van Lokland, J.W., 1e luitenant van Mil. Comm. voor prov. Drenthe Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Assen Datum: 1945-04-28 Onderwerp: een aantal wachten van de B.S. hebben hun post verlaten met onder andere achterlating van een geladen karabijn. Hiermee werden patiënten spelend aangetroffen. Verzoek om onderzoek hiernaar.

Brief van luitenant J.W. Lokland aan J.G. Buijvoets over B.S- bewakers in kamp Hooghalen

Ubersicht des Lagerstandes. Vom 15 juli 1942 - 31 dezember 1943

Ubersicht des Lagerstandes. Vom 15 juli 1942 - 31 dezember 1943

Grafiek

Foto van een groep bewoners van het Joodse werkkamp Geesbrug, Nieuweroord, kamer 4.&nbsp;

Foto van een groep bewoners van het Joodse werkkamp Geesbrug, Nieuweroord, kamer 4.&nbsp;

Bewoners Joods werkkamp "Geesbrug"

Van: Spits, J.&nbsp; Aan: Haan, de, R. Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-12-01 Onderwerp: vraag om toesturen pakketten en beschrijving omstandigheden. Jacob zijn moeder is ondertussen in kamp Westerbork terecht gekomen. Zijn vader werkt nog steeds in Amsterdam.&nbsp;

Van: Spits, J.&nbsp; Aan: Haan, de, R. Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-12-01 Onderwerp: vraag om toesturen pakketten en beschrijving omstandigheden. Jacob zijn moeder is ondertussen in kamp Westerbork terecht gekomen. Zijn vader werkt nog steeds in Amsterdam.&nbsp;

Brief van J. Spitz aan Rudie de Haan vanuit kamp Westerbork

Briefpost kamp Westerbork

Uit de trein geworpen brieven

Plaats: Westerbork, kamp Voor pakketzending naar kamp Westerbork. Voorzien van handtekening (stempel) van kampcommandant Gemmeker.

Plaats: Westerbork, kamp Voor pakketzending naar kamp Westerbork. Voorzien van handtekening (stempel) van kampcommandant Gemmeker.

Pakketzegel