In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Querido, Levie Aan: … en hooggeplaatste dames Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-08 Onderwerp: nog steeds goed; in de barak zachtjes aan onmisbaar, als ze geen 1000 maal Querido per dag in de barak roepen dan is er iets aan de hand; afgelopen week een boodschap dat de bewoners van barak 55 zouden worden overgeplaatst naar de 68 en 69. Je weet niet wat je er voor in de plaats krijgt; Levie is naar de barakleider gelopen en kreeg in gebroken Nederlands te horen dat hij mocht blijven vanwege zijn onmisbaarheid (als beste van de binnendienst, een manusje van alles), samen met Mansfeld en de barak leider; 450 mensen zijn verhuisd naar de twee andere barakken…

Van: Querido, Levie Aan: … en hooggeplaatste dames Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-08 Onderwerp: nog steeds goed; in de barak zachtjes aan onmisbaar, als ze geen 1000 maal Querido per dag in de barak roepen dan is er iets aan de hand; afgelopen week een boodschap dat de bewoners van barak 55 zouden worden overgeplaatst naar de 68 en 69. Je weet niet wat je er voor in de plaats krijgt; Levie is naar de barakleider gelopen en kreeg in gebroken Nederlands te horen dat hij mocht blijven vanwege zijn onmisbaarheid (als beste van de binnendienst, een manusje van alles), samen met Mansfeld en de barak leider; 450 mensen zijn verhuisd naar de twee andere barakken…

Brief van Levie Querido vanuit kamp Westerbork

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 23-07-1943 Nr. 444 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Swaab, Nathan Marcus geb. 27-05-42 overleden te Westerbork op 21-07-1943 op 22-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 23-07-1943 Nr. 444 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Swaab, Nathan Marcus geb. 27-05-42 overleden te Westerbork op 21-07-1943 op 22-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Nathan Marcus Swaab

Kampgevangenen Kampgevangenen bij een wagon (vertrekkend transport) in Hooghalen Kamp Westerbork, 1942 &nbsp;

Kampgevangenen Kampgevangenen bij een wagon (vertrekkend transport) in Hooghalen Kamp Westerbork, 1942 &nbsp;

Een vertrekkend transport vanuit Hooghalen

Van: Gompels-le Blanc, Susanna Aan: familie v/d Berg Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-20 Onderwerp: Groeten en liefs aan iedereen, zou graag een stuk kaas en een paar oude kousen of sokken ontvangen, schoonzus heeft jurk die nog moet worden opgehaald

Van: Gompels-le Blanc, Susanna Aan: familie v/d Berg Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-20 Onderwerp: Groeten en liefs aan iedereen, zou graag een stuk kaas en een paar oude kousen of sokken ontvangen, schoonzus heeft jurk die nog moet worden opgehaald

Brief van Susanna Gompels-le Blanc aan familie v.d. Berg vanuit kamp Westerbork

Brief Van: Elbers, Tilly Aan: Jong-Cohen, de, Estella&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-13 Onderwerp:&nbsp;de schrijfster vertelt over de christelijke doofstommenvereniging ‘Dient Elkander'. Met gedicht en enveloppe

Brief Van: Elbers, Tilly Aan: Jong-Cohen, de, Estella&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-13 Onderwerp:&nbsp;de schrijfster vertelt over de christelijke doofstommenvereniging ‘Dient Elkander'. Met gedicht en enveloppe

Brief Tilly Elbers aan Estella de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Urn:&nbsp; Het gaat om een urn uit het crematorium. Na de oorlog werd het voorwerp in een doos in het crematorium gevonden en als souvenir meegenomen. &nbsp;

Urn:&nbsp; Het gaat om een urn uit het crematorium. Na de oorlog werd het voorwerp in een doos in het crematorium gevonden en als souvenir meegenomen. &nbsp;

Urn uit het crematorium van kamp Westerbork