In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. en Meijer, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-31 Onderwerp: Het gaat goed met Henri en zijn gezin. Ze hadden te weinig brood maar hebben gelukkig een pakje ontvangen van de familie Buiten. Er is sprake van dat ze samen in een huisje kunnen wonen. Henri is benieuwd met wie ze samen komen te wonen. Tot slot vraagt hij of Stella wat wol kan opsturen. Hetty heeft last van jeuk en vlekjes, omdat ze in het kamp zich niet aan een dieet houdt.

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. en Meijer, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-31 Onderwerp: Het gaat goed met Henri en zijn gezin. Ze hadden te weinig brood maar hebben gelukkig een pakje ontvangen van de familie Buiten. Er is sprake van dat ze samen in een huisje kunnen wonen. Henri is benieuwd met wie ze samen komen te wonen. Tot slot vraagt hij of Stella wat wol kan opsturen. Hetty heeft last van jeuk en vlekjes, omdat ze in het kamp zich niet aan een dieet houdt.

Briefkaart van H. Kwieser aan E. Meijer en H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Van: Platvoet, Rachel&nbsp; Aan: Koning, de, B.&nbsp; Plaats: 's-Hertogenbosch, concentratiekamp&nbsp; Datum: 1943-08-11&nbsp; Onderwerp: bevestiging ontvangst van goederen, vragen over familie en behoefte aan het ontvangen van een brief.

Van: Platvoet, Rachel&nbsp; Aan: Koning, de, B.&nbsp; Plaats: 's-Hertogenbosch, concentratiekamp&nbsp; Datum: 1943-08-11&nbsp; Onderwerp: bevestiging ontvangst van goederen, vragen over familie en behoefte aan het ontvangen van een brief.

Brief Rachel Platvoet aan B. de Koning vanuit kamp Vught

Plan van Commissie van Toezicht en Bijstand betreffende de recreatie in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Datum: 1939-11-20 Onderwerp: recreatieruimte bij een bepaald aantal personen, het moet gezellig zijn, tafelkleed, lampenkappen, gordijnen; kantine; leestafel; bibliotheek, sport, muziek; ontspanningsavonden; bonte avonden; contact zoeken met het Joods Vluchtelingen Comité.&nbsp;

Plan van Commissie van Toezicht en Bijstand betreffende de recreatie in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Datum: 1939-11-20 Onderwerp: recreatieruimte bij een bepaald aantal personen, het moet gezellig zijn, tafelkleed, lampenkappen, gordijnen; kantine; leestafel; bibliotheek, sport, muziek; ontspanningsavonden; bonte avonden; contact zoeken met het Joods Vluchtelingen Comité.&nbsp;

Beleidsplan van de Commissie van Toezicht en Bijstand over recreactie in het Centraal Vluchtelingenkamp

Van: het Nederlandse Rode Kruis, Informatiebureau&nbsp; Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1949-08-26 Onderwerp: gegevens over Nico (Nochum) van Zand (1928-1942).

Van: het Nederlandse Rode Kruis, Informatiebureau&nbsp; Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1949-08-26 Onderwerp: gegevens over Nico (Nochum) van Zand (1928-1942).

Verklaring van het Rode Kruis over het lot van Nico (Nochum) van Zand

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 261 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Jaffe, Jakob geb. 01-06-75 overleden te Westerbork op 07-05-1943 op: 07-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 261 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Jaffe, Jakob geb. 01-06-75 overleden te Westerbork op 07-05-1943 op: 07-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Jakob Jaffé

Van: Levie, de, M.&nbsp; Aan: Engels, fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 22 Datum: 1944-04-11&nbsp; Onderwerp: o.a. opname in ziekenhuis, pakketten

Van: Levie, de, M.&nbsp; Aan: Engels, fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 22 Datum: 1944-04-11&nbsp; Onderwerp: o.a. opname in ziekenhuis, pakketten

Brief van M. de Levie aan fam. Engels vanuit kamp Westerbork

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-11 Onderwerp: Bevestiging ontvangst en bedankje pakket.

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-11 Onderwerp: Bevestiging ontvangst en bedankje pakket.

Briefkaart van Henriette van Hoorn aan fam. Medema vanuit kamp Westerbork

Calendarium kamp Westerbork

1955

Van: Angeren, van Aan: Hernn Generalstaatsanwalt Landespolizeidirector Plaats: Den Haag Datum: 1939-11-02 Onderwerp: Bewaking Vluchtelingenkamp Westerbork.

Van: Angeren, van Aan: Hernn Generalstaatsanwalt Landespolizeidirector Plaats: Den Haag Datum: 1939-11-02 Onderwerp: Bewaking Vluchtelingenkamp Westerbork.

Brief van van Angeren aan Hernn Generalstaatsanwalt Landespolizeidirector

Poppetje Van: Popken, Aaltje Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945/1946 Onderwerp: door Aaltje in het kamp gemaakt.

Poppetje Van: Popken, Aaltje Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945/1946 Onderwerp: door Aaltje in het kamp gemaakt.