In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Sonder-Ausweis&nbsp; Harschel-Cohen, Bernardia, 2-3-09, B12 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: arische Wohnungen Arbeiten zu verrichten (DB 1).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis&nbsp; Harschel-Cohen, Bernardia, 2-3-09, B12 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: arische Wohnungen Arbeiten zu verrichten (DB 1).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Bernardina Harschel-Cohen

Van: Langstadt, Ruth Aan: Frank, M. Plaats: Westerbork, kamp, barak 50, zaal Datum: 1943-07 Onderwerp: pakket en kaart ontvangen, hartelijk dank; nog steeds niets van haar ouders gehoord (Theresienstadt). ze gelooft wel dat zij post ontvangen; een meisje uit Amsterdam had een pakje gestuurd en een de bevestigingskaart met handtekening terug ontvangen; ‘ willen jullie dat ook eens doen?’; haar baraknummer is veranderd (50); ze verzoekt om schrijfgerei en enveloppen en wat schoenpoets…

Van: Langstadt, Ruth Aan: Frank, M. Plaats: Westerbork, kamp, barak 50, zaal Datum: 1943-07 Onderwerp: pakket en kaart ontvangen, hartelijk dank; nog steeds niets van haar ouders gehoord (Theresienstadt). ze gelooft wel dat zij post ontvangen; een meisje uit Amsterdam had een pakje gestuurd en een de bevestigingskaart met handtekening terug ontvangen; ‘ willen jullie dat ook eens doen?’; haar baraknummer is veranderd (50); ze verzoekt om schrijfgerei en enveloppen en wat schoenpoets…

Briefkaart van Ruth Langstadt aan M. Frank vanuit kamp Westerbork

Drie dubbele arbeiderswoningen (dienstwoningen) in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Schaal: 1:100

Drie dubbele arbeiderswoningen (dienstwoningen) in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Schaal: 1:100

Bouwtekening van dienstwoningen voor personeel in het Centraal Vluchtelingenkamp

Paspoort&nbsp; Van: Tauber, Fritz en vrouw&nbsp; Plaats: Leeuwarden&nbsp; Datum: 1945-06-22&nbsp; Om te reizen naar Nijmegen i.v.m. hervatting werk.

Paspoort&nbsp; Van: Tauber, Fritz en vrouw&nbsp; Plaats: Leeuwarden&nbsp; Datum: 1945-06-22&nbsp; Om te reizen naar Nijmegen i.v.m. hervatting werk.

Reisvergunning voor Fritz Tauber (en zijn vrouw) om zijn werk in Nijmegen te kunnen hervatten

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 143 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Leer, Golda geb. 31-10-03 overleden 24-03-1943 te Westerbork op: 25-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 143 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Leer, Golda geb. 31-10-03 overleden 24-03-1943 te Westerbork op: 25-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Golda van Leer

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-06&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: elektriciteitsvoorziening

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-06&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: elektriciteitsvoorziening

Mededeling over de elektriciteitsvoorziening

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-08 Onderwerp: personen die een oproep voor werkverruiming naar Duitsland hebben mogen op 18 augustus na 20.00 uur op straat, van de trams gebruik maken en in alle winkels op alle tijden boodschappen doen; wanneer wel of geen request voor vrijstelling van deportatie.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-08 Onderwerp: personen die een oproep voor werkverruiming naar Duitsland hebben mogen op 18 augustus na 20.00 uur op straat, van de trams gebruik maken en in alle winkels op alle tijden boodschappen doen; wanneer wel of geen request voor vrijstelling van deportatie.

Bulletin nummer 8 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Breslauer, W.R. Werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Kampgevangenen lossen een boerenwagen met koren.&nbsp;

Breslauer, W.R. Werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Kampgevangenen lossen een boerenwagen met koren.&nbsp;

Kampgevangenen lossen een boerenwagen met koren op het land van de kampboerderij

Kinderen werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Kinderen rooien aardappelen in de omgeving van het kamp.

Kinderen werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Kinderen rooien aardappelen in de omgeving van het kamp.

Kinderen aan het aardappelrooien op het land van de kampboerderij

Van: Gassmann-Baumann, Inge Geboren: 1923-05-18 Plaats: Westerbork, kamp, barak 48 Onderwerp: Het is onduidelijk of deze kaart voor de kantine of voor de ‘F’ (Fürsorge) kon worden gebruikt.

Van: Gassmann-Baumann, Inge Geboren: 1923-05-18 Plaats: Westerbork, kamp, barak 48 Onderwerp: Het is onduidelijk of deze kaart voor de kantine of voor de ‘F’ (Fürsorge) kon worden gebruikt.

Kaart van Inge Gassmann-Baumann

Fragenbogen, vragenformulier, blanco, gebruikt door Lippmann-Rosenthal voor roerende goederen, kleur groen.

Fragenbogen, vragenformulier, blanco, gebruikt door Lippmann-Rosenthal voor roerende goederen, kleur groen.

Formulier gebruikt door Lippmann-Rosenthal

Sonder-Ausweis Mouw, Bernard, 24-4-06, B12 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Lagerkommandantur, Haus 1-7 Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Mouw, Bernard, 24-4-06, B12 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Lagerkommandantur, Haus 1-7 Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Bernard Mouw

Verklaring Ondergetekende A. de Haan verklaart dat Mej. Suzanna de Haan, geb. 13-7-1925, in het diamantbedrijf van de Fa. Asser de Haan werkzaam is, op het fabriek Asscher. Datum: 1943-05-08 Plaats: Amsterdam

Verklaring Ondergetekende A. de Haan verklaart dat Mej. Suzanna de Haan, geb. 13-7-1925, in het diamantbedrijf van de Fa. Asser de Haan werkzaam is, op het fabriek Asscher. Datum: 1943-05-08 Plaats: Amsterdam

Verklaring betreffende werkzaamheden Suzanna de Haan

Centrale keuken.&nbsp; De centrale keuken van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Het interieur van de keuken met twee hele grote (kook)ketels op de voorgrond.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939 Achter op de foto staat: 'Interieur Ritueele Keuken, Vl. kamp'.

Centrale keuken.&nbsp; De centrale keuken van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Het interieur van de keuken met twee hele grote (kook)ketels op de voorgrond.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939 Achter op de foto staat: 'Interieur Ritueele Keuken, Vl. kamp'.

van het interieur van de (rituele afdeling) Centrale Keuken van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Gassmann-Baumann, Inge Geboren: 1923-04-16 Plaats: Westerbork, kamp, barak 48 Onderwerp: een knipkaart voor de kantine (no. 0361).&nbsp;

Van: Gassmann-Baumann, Inge Geboren: 1923-04-16 Plaats: Westerbork, kamp, barak 48 Onderwerp: een knipkaart voor de kantine (no. 0361).&nbsp;

Kaart van Inge Gassmann-Baumann in kamp Westerbork

Bewijs van afgifte&nbsp; Nummer 987 De in bewaring gegeven voorwerpen worden slechts tegen dit bewijs afgegeven.

Bewijs van afgifte&nbsp; Nummer 987 De in bewaring gegeven voorwerpen worden slechts tegen dit bewijs afgegeven.

Bewijs van afgifte van bagage

Lager Westerbork Merkblad&nbsp; Vermeld staan een aantal gedragslijnen; gehoorzaamheidsplicht; spertijd; bagage; post; sociale voorzorg (Fursorge); geld.

Lager Westerbork Merkblad&nbsp; Vermeld staan een aantal gedragslijnen; gehoorzaamheidsplicht; spertijd; bagage; post; sociale voorzorg (Fursorge); geld.

Bekendmaking van allerlei gedrags- en richtlijnen in kamp Westerbork

Betreft: Werkloods en kofferloods Vluchtelingenkamp Westerbork. Schaal: 1:100

Bouwtekening van een werk-/kofferloods

Van: Turksma-Benninga, Betsy Aan: Van Leer, fam. Plaats: Westerbork, kamp, barak 68 Datum: 1943-04-16 (poststempel) Onderwerp: Een bedankje voor de ontvangst van een pakje.

Van: Turksma-Benninga, Betsy Aan: Van Leer, fam. Plaats: Westerbork, kamp, barak 68 Datum: 1943-04-16 (poststempel) Onderwerp: Een bedankje voor de ontvangst van een pakje.

Briefkaart van Betsy Turksma-Benninga aan familie van Leer vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Westerbork, kamp, 1944-03-21 Onderwerp: kampgevangenen uit Vught van het binnenkomend transport worden opgesteld door iemand van de Joodse Ordedienst in kamp Westerbork.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Westerbork, kamp, 1944-03-21 Onderwerp: kampgevangenen uit Vught van het binnenkomend transport worden opgesteld door iemand van de Joodse Ordedienst in kamp Westerbork.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Bewijs van afgifte Nummer 337 In bewaring gegeven voorwerpen worden slechts tegen dit bewijs afgegeven Datum: 1943-07-15

Bewijs van afgifte Nummer 337 In bewaring gegeven voorwerpen worden slechts tegen dit bewijs afgegeven Datum: 1943-07-15

Bewijs van afgifte van in bewaring gegeven voorwerpen

Bewijs van afgifte (zie 16222-47) Nummer 348 Datum: 1943-09-10

Bewijs van afgifte (zie 16222-47) Nummer 348 Datum: 1943-09-10

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-17 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: pakket ontvangen. Dank.

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-17 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: pakket ontvangen. Dank.

Briefkaart van Louis Stranders aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Lepel De lepel, afkomstig uit het Apeldoornsche Bosch. Willem Schroot kreeg de lepel van een onbekend persoon in kamp Westerbork. De lepel is ook meegenomen naar Theresienstadt.&nbsp;

Lepel De lepel, afkomstig uit het Apeldoornsche Bosch. Willem Schroot kreeg de lepel van een onbekend persoon in kamp Westerbork. De lepel is ook meegenomen naar Theresienstadt.&nbsp;

Een lepel van het Apeldoornsche Bosch

Personen