In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Gezinskaart groente en fruit 9e t/m 13e periode 1943 (8 augustus t/m 25 december) Van: Wessel, W. Was verplicht om bij een joodsche groenteman inkopen te doen.

Gezinskaart groente en fruit 9e t/m 13e periode 1943 (8 augustus t/m 25 december) Van: Wessel, W. Was verplicht om bij een joodsche groenteman inkopen te doen.

Gezinskaart van W. Wessel

Van: Magnus, Josef Plaats: Theresienstadt Datum: 1944 Onderwerp: ?

Van: Magnus, Josef Plaats: Theresienstadt Datum: 1944 Onderwerp: ?

Document van Josef Magnus in Theresienstadt

Plaatsen in kamp Westerbork

Woonoord Schattenberg

Van: Bagage-Depot Ziekenhuis Aan: Gassmann, Heinrich, barak 48 Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-12 Onderwerp: in het depot bevindt zich een koffer (Bewijs no. 64).

Van: Bagage-Depot Ziekenhuis Aan: Gassmann, Heinrich, barak 48 Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-12 Onderwerp: in het depot bevindt zich een koffer (Bewijs no. 64).

Bewijs van het bagagedepot van het ziekenhuis voor Heinrich Gassmann

Bewijs van storting voor een binnenlandse postwissel Storting van 2 gulden 50 Bestemd voor: Buro W (Dr. Wachtel), Lager Westerbork, Hooghalen-Oost Plaats: kamp Westerbork Datum: 1943

Bewijs van storting voor een binnenlandse postwissel Storting van 2 gulden 50 Bestemd voor: Buro W (Dr. Wachtel), Lager Westerbork, Hooghalen-Oost Plaats: kamp Westerbork Datum: 1943

Bewijs van storting van 2,50 aan het Buro Wachtel in kamp Westerbork

Van: Katz-Levie, S.&nbsp; Aan: Katz-Franken, E.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-1944 Onderwerp: voedsel; omstandigheden en groeten. Hoe hebben jullie de kerst doorgebracht? Behoefte aan een bericht. Bijz.: 'westerbork - briefpapier'

Van: Katz-Levie, S.&nbsp; Aan: Katz-Franken, E.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-1944 Onderwerp: voedsel; omstandigheden en groeten. Hoe hebben jullie de kerst doorgebracht? Behoefte aan een bericht. Bijz.: 'westerbork - briefpapier'

Brief van S. Katz-Levie aan E. Katz-Franken vanuit kamp Westerbork

Werken.&nbsp; Werken.&nbsp; Mannen bezig met de opbouw van een barak.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; De volgende niet-Joodse personen staan op de foto afgebeeld: gebroeders Jongman, Jonker, Haneveld en de heer Zuidberg.

Werken.&nbsp; Werken.&nbsp; Mannen bezig met de opbouw van een barak.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; De volgende niet-Joodse personen staan op de foto afgebeeld: gebroeders Jongman, Jonker, Haneveld en de heer Zuidberg.

Niet-Joodse arbeiders bezig met het aanleggen van een fundering voor een nieuwe barak

Rebecca Blok deed een opleiding aan de Gemeentelijke Kweekschool voor onderwijzers en onderwijzeressen in Rotterdam. Volgens een medeleerling was ze erg geïnteresseerd in muziek, kunst en literatuur. Bep was erg muzikaal, een gave die zij geërfd hard van haar vader Jacob Blok, violist in het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Het vioolspel en het reklamatorisch talent van Bep trok aller aandacht tijdens literaire en muzikale avonden, die voor de scholierenvereniging georganiseerd werden. Het onderwijsdiploma -de akte van bekwaamheid- werd haar niet in Rotterdam, maar in Amsterdam door de directeur van de Joodse Kweekschool overhandigd op 30 juni 1942.

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Frontkämpfer Sperre kamp Westerbork

Joodse vluchtelingen

Vluchtelingenbeleid Nederlandse regering

Kindertransporten

Kampbewoners Westerbork naar sekse en leeftijd

Vrouwen kamp Westerbork (21-65 jaar)

Joods leven na de Tweede Wereldoorlog

Verwerking oorlogsleed

Psychologische hulp oorlogsgetroffenen

Verwerkingskunst

Beroepsgroepen in kamp Westerbork

Artsen kamp Westerbork

Industriebarakken kamp Westerbork

Batterijensloperij kamp Westerbork

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-12-27&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van kamp Schattenberg aan het Ministerie van Oorlog.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-12-27&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van kamp Schattenberg aan het Ministerie van Oorlog.

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Naziconcentratiekampen

Kamp Erika

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 2 maart 1943 - Sobibor

Bordje:&nbsp; Emaillen bordje met de tekst E. Spier, notaris. Het bordje is rond 1990 gevonden bij een vennetje buiten het kamp. Eduard Spier is via Barneveld in kamp Westerbork terecht gekomen en vervolgens naar Theresienstadt doorgestuurd. De vraag is natuurlijk hoe het bordje in Westerbork is terecht gekomen. Heeft hij het meegenomen met het idee zijn werk voort te kunnen zetten. In ieder geval heeft hij na de oorlog een belangrijke rol in het naoorlogs Joodse leven en niet alleen als notaris. &nbsp;

Bordje:&nbsp; Emaillen bordje met de tekst E. Spier, notaris. Het bordje is rond 1990 gevonden bij een vennetje buiten het kamp. Eduard Spier is via Barneveld in kamp Westerbork terecht gekomen en vervolgens naar Theresienstadt doorgestuurd. De vraag is natuurlijk hoe het bordje in Westerbork is terecht gekomen. Heeft hij het meegenomen met het idee zijn werk voort te kunnen zetten. In ieder geval heeft hij na de oorlog een belangrijke rol in het naoorlogs Joodse leven en niet alleen als notaris. &nbsp;

Bordje met naam en beroep in eigendom geweest van Eduard Spier

Personen