In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Mensen bij de trein.&nbsp; OD'ers en anderen bieden een helpende hand bij het instappen in de deportatietrein. Kamp Westerbork, 1943-1944.

Mensen bij de trein.&nbsp; OD'ers en anderen bieden een helpende hand bij het instappen in de deportatietrein. Kamp Westerbork, 1943-1944.

Drukte op het perron bij de deportatietrein

Vertrek van een deportatietrein Kampgevangenen op weg naar de deportatietrein Op de achtergrond de Joodse kampleiding en SS. Westerbork, 1944-05-19 Still van een opname uit de Westerbork-film

Vertrek van een deportatietrein Kampgevangenen op weg naar de deportatietrein Op de achtergrond de Joodse kampleiding en SS. Westerbork, 1944-05-19 Still van een opname uit de Westerbork-film

Kampgevangenen op weg naar de deportatietrein

Abraham Emanuel Sachs was één van de twintig gevangenen uit Leeuwarden en Groningen die op 22 januari 1945 aan de Woudweg te Dokkum door de bezetter als represaillemaatregel werden gefusilleerd. &nbsp;Op 13 januari 1945 ontdekte de bezetter wapens op een boerderij in de buurt van het afwerpterrein onder Aalsum bij Dokkum. In de omgeving volgde een reeks arrestaties. Op 19 januari zouden drie arrestanten worden overgebracht naar Leeuwarden. Een van hen was de apotheker dr. Pieter Engelbertus Gunster. In zijn apotheek was het hoofdkantoor van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten gevestigd. Hier werden geregeld vergaderingen gehouden. Om Gunster te bevrijden hebben verzetsstrijders de arrestantenwagen bij het dorp Valom gedwongen te stoppen. Een lid van het Sonderkommando Albrecht uit Leeuwarden werd bij deze overval gedood, evenals de Belgische chauffeur. De Duitse Grundmann wist te ontkomen. De gearresteerde Gunster, die een schotwond in zijn knie had, kon worden bevrijd. De wraak van Kommando Albrecht was meedogenloos. Aan de Woudweg werden twintig gevangenen, zonder enige vorm van proces, neergeschoten. Deze massaexecutie was de grootste die in de provincie Friesland heeft plaatsgevonden. De naam van Abraham Emanuel Sachs staat op een monument in Dokkum (zie https://www.4en5mei.nl/oorlogsmonumenten/zoeken/1969/dokkum-verzetsmonument)

Foto kandelaar (Chanoekia) Onderwerp: een gerestaureerde Chanoekia welke in juni 1997 in de tuin bij de voormalige woning van de familie Aussen aan het Havenpad te Wijhe werd gevonden. Deze kandelaar werd samen met een pot, een vaas en een theepot gevonden. De laatste drie voorwerpen maken deel uit van de museale collectie van het Herinneringscentrum kamp Westerbork.

Foto kandelaar (Chanoekia) Onderwerp: een gerestaureerde Chanoekia welke in juni 1997 in de tuin bij de voormalige woning van de familie Aussen aan het Havenpad te Wijhe werd gevonden. Deze kandelaar werd samen met een pot, een vaas en een theepot gevonden. De laatste drie voorwerpen maken deel uit van de museale collectie van het Herinneringscentrum kamp Westerbork.

Foto van een Chanoekia

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-24 Onderwerp: omstandigheden, het werk waar schrijfster mee bezig is, gezondheidstoestand. Vannacht was er na vier weken weer een transportnacht. De school gaat gewoon door terwijl de trein met veewagens klaar staat voor vertrek. Clara mocht de afgelopen dagen met de school de heide op. De kinderen genoten van hun vrijheid en de natuur. Clara beschrijft een verhaal dat ze vertelde nadat een kind met een lieveheersbeestje kwam aangelopen, en over verhalen in de eetzaal van het weeshuis en hoe de weeskinderen erop reageren. Het wandelen op de heide is een enorme verantwoordelijkheid, mocht er een kind ontbreken, dan worden allen hier de dupe van.

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-24 Onderwerp: omstandigheden, het werk waar schrijfster mee bezig is, gezondheidstoestand. Vannacht was er na vier weken weer een transportnacht. De school gaat gewoon door terwijl de trein met veewagens klaar staat voor vertrek. Clara mocht de afgelopen dagen met de school de heide op. De kinderen genoten van hun vrijheid en de natuur. Clara beschrijft een verhaal dat ze vertelde nadat een kind met een lieveheersbeestje kwam aangelopen, en over verhalen in de eetzaal van het weeshuis en hoe de weeskinderen erop reageren. Het wandelen op de heide is een enorme verantwoordelijkheid, mocht er een kind ontbreken, dan worden allen hier de dupe van.

Brief van Clara Asscher-Pinkhof aan lieve allen vanuit kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-08-28 Onderwerp: negatieve stemming bij Werner als van de vele transporten, de honderden en duizenden die vertrekken, voor de meeste personen kan hij niets doen; over stappen die moeten worden genomen voor in ondertrouw gaan; bericht uit het Oosten van een kennis via Amsterdam. Zij werken in een kolenmijn en krijgen loon; stoppen met schrijven, het licht gaat uit; Werner zou graag gaan zwemmen…

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-08-28 Onderwerp: negatieve stemming bij Werner als van de vele transporten, de honderden en duizenden die vertrekken, voor de meeste personen kan hij niets doen; over stappen die moeten worden genomen voor in ondertrouw gaan; bericht uit het Oosten van een kennis via Amsterdam. Zij werken in een kolenmijn en krijgen loon; stoppen met schrijven, het licht gaat uit; Werner zou graag gaan zwemmen…

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Bewijs Van het Gesundheitswesen in Theresienstadt No. 091632 Blanco

Bewijs Van het Gesundheitswesen in Theresienstadt No. 091632 Blanco

Bewijs Gesundheitswesen