In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Vries, de, Moritz, Fam. Aan: Boer, de, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-07-22 Onderwerp: sturen van pakketten, transporten; het gaat om Duits-Joodse vluchtelingen, die behoren tot de oorspronkelijke bevolking. De schrijver, die al sinds 1940 in het kamp zit, geeft een summier beeld over de onrust in het kamp tijdens de transporten van de eerste week vanaf 15 juli 1942. Als kampbewoner/kampgevangene was hij betrokken bij de afwikkeling van de eerste drie transporten. Hij weet niet of zijn gezin lang kan blijven en of zij mogelijk ook in aanmerking komen voor deportatie naar Duitsland om te gaan werken.

Van: Vries, de, Moritz, Fam. Aan: Boer, de, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-07-22 Onderwerp: sturen van pakketten, transporten; het gaat om Duits-Joodse vluchtelingen, die behoren tot de oorspronkelijke bevolking. De schrijver, die al sinds 1940 in het kamp zit, geeft een summier beeld over de onrust in het kamp tijdens de transporten van de eerste week vanaf 15 juli 1942. Als kampbewoner/kampgevangene was hij betrokken bij de afwikkeling van de eerste drie transporten. Hij weet niet of zijn gezin lang kan blijven en of zij mogelijk ook in aanmerking komen voor deportatie naar Duitsland om te gaan werken.

Brief

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Executies

Bezetting Nederlands-Indië door Japan

Organisation Todt

Philips Kommando

Ontvluchten uit Nederland

Vervolging Jehova's Getuigen

Verzet

Arbeidsinzet

Distributie

Razzia in Putten

Opkomst van de nazi’s in Duitsland

Operatie Black Tulip

Woonwagenbewoners

Werkverschaffing

Sinti en Roma

Binnenlandse Strijdkrachten

Nederlandse leger in krijgsgevangenschap

Represailles

Collaboratie

Operatie Amherst

Repatriëring uit Nederlands-Indië

Invoering Neurenberger Wetten in Nederland

Hongerwinter

Dolle Dinsdag

Molukse acties

Anti-Duitse houding bevolking

Kristallnacht

Wederopbouw

Kinderen van 'foute' ouders

Bersiap

Gemengd-gehuwde Joden

Bevrijding

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-09-06&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van het kampterrein aan Ministerie van Sociale zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders.

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-09-06&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van het kampterrein aan Ministerie van Sociale zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders.

Brief van de directeur van Staatsbosbeheer aan de Houtvester Assen

Garage-barak 76&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:10&nbsp; Datum: 1951-1965

Garage-barak 76&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:10&nbsp; Datum: 1951-1965

Plattegrond met aanzicht en doorsnede van de garage-barak in woonoord Schattenberg

Identiteitskaart van Carel Emanuel Hedeman, afgegeven door het hoofd van de afdeling Vluchtelingen in Bern en alleen geldig in Zwitserland, 18 juli 1945.

Identiteitskaart van Carel Emanuel Hedeman

Personen