In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-08-10, No. 87 Inhoud: Spertijd; Strafgevallen, beperkende maatregelen, verbod tot schrijven en ontvangen van brieven en pakketten. Tevens een verbod op het ontvangen van bezoek.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-08-10, No. 87 Inhoud: Spertijd; Strafgevallen, beperkende maatregelen, verbod tot schrijven en ontvangen van brieven en pakketten. Tevens een verbod op het ontvangen van bezoek.

Lagerbefehl No. 87

Van: de Leeuw-Polak, Schoontje Aan: Leeuw, de, B. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-28 Onderwerp: verzoek om het volgende te zenden: dekens, laken, warme kleren, warme huisjapon, wat bijvoeding, kousen, warm ondergoed, eetgerei Briefje via de Joodsche Raad

Van: de Leeuw-Polak, Schoontje Aan: Leeuw, de, B. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-28 Onderwerp: verzoek om het volgende te zenden: dekens, laken, warme kleren, warme huisjapon, wat bijvoeding, kousen, warm ondergoed, eetgerei Briefje via de Joodsche Raad

Brief van Schoontje de Leeuw-Polak aan B. de Leeuw vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Onderwerp: Willy Rosen achter de piano tijdens een scene in het cabaretprogramma Bunter Abend. Hij speelt en dirigeert.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03 Onderwerp: Willy Rosen achter de piano tijdens een scene in het cabaretprogramma Bunter Abend. Hij speelt en dirigeert.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: As, van, A.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-08-16&nbsp; Onderwerp: verzorging urnen die achter het crematorium zijn gevonden. Het betreft 10 in september 1943 geëxecuteerde verzetsstrijders.&nbsp;

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: As, van, A.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-08-16&nbsp; Onderwerp: verzorging urnen die achter het crematorium zijn gevonden. Het betreft 10 in september 1943 geëxecuteerde verzetsstrijders.&nbsp;

Brief van S. Schoon aan A. van As over verzorging van urnen

Van: Querido, Levie Aan: mevrouw… Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-13 Onderwerp: pakketpost; overbodige lakens, kammen voor moe; &nbsp;er komen dagelijks honderden mensen kamp Westerbork binnen en op de dinsdag vertrekken er 11- tot 1200 personen; meneer Elion van de (VVD, mijn pakkenbaas) is ook in het kamp, miljonairs en armen…; geen gereedschap meer nodig; brief uit Vught nooit gehad… &nbsp;

Van: Querido, Levie Aan: mevrouw… Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-13 Onderwerp: pakketpost; overbodige lakens, kammen voor moe; &nbsp;er komen dagelijks honderden mensen kamp Westerbork binnen en op de dinsdag vertrekken er 11- tot 1200 personen; meneer Elion van de (VVD, mijn pakkenbaas) is ook in het kamp, miljonairs en armen…; geen gereedschap meer nodig; brief uit Vught nooit gehad… &nbsp;

Brief van Levie Querido vanuit kamp Westerbork

Van: de Jong, H.J. Hoofd van Dienst van Ministerie van Financien Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1946-09-09 Onderwerp: begroting 3e kwartaal 1946.

Van: de Jong, H.J. Hoofd van Dienst van Ministerie van Financien Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1946-09-09 Onderwerp: begroting 3e kwartaal 1946.

Brief van H.J. de Jong aan J. G. Buijvoets over een begroting

Politie-complex (barak 51) Vluchtelingenkamp&nbsp; Schaal: 1:100 Opmerking: later zal deze barak eer nog een hele vleugel met cellen erbij krijgen.

Politie-complex (barak 51) Vluchtelingenkamp&nbsp; Schaal: 1:100 Opmerking: later zal deze barak eer nog een hele vleugel met cellen erbij krijgen.

Bouwtekening van de gevangenis in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Fantasiebrief geschreven door Bob Cahen&nbsp; Datum: 1942-12-12&nbsp; Hij las deze brief zelf voor op de verschillende zalen in het ziekenhuis in kamp Westerbork.&nbsp; Later is deze brief door buitenstaanders vertaald in het Engels.&nbsp;

Fantasiebrief geschreven door Bob Cahen&nbsp; Datum: 1942-12-12&nbsp; Hij las deze brief zelf voor op de verschillende zalen in het ziekenhuis in kamp Westerbork.&nbsp; Later is deze brief door buitenstaanders vertaald in het Engels.&nbsp;

Brief geschreven door Bob Cahen in kamp Westerbork

Registratiekaart (Registration Record) van Johanna Cato Hedeman-Dormits, in verband met haar repatriëring naar Nederland, aug. 1945.

Registratiekaart van Johanna Cato Hedeman-Dormits

Personen