In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Persoonsbewijs van: Wijnberg, Meta&nbsp; Afgegeven 1943-05-03 te Westerbork&nbsp; Nr. 004272 met pasfoto.&nbsp;

Persoonsbewijs van: Wijnberg, Meta&nbsp; Afgegeven 1943-05-03 te Westerbork&nbsp; Nr. 004272 met pasfoto.&nbsp;

Persoonsbewijs van Meta Wijnberg

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 138 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Teller, Betje geb. 17-10-57 overleden 22-03-1943 te Westerbork op: 25-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 138 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Teller, Betje geb. 17-10-57 overleden 22-03-1943 te Westerbork op: 25-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Betje Teller

Anti-Joodse maatregelen

Ariërverklaring

Portretfoto van kampcommandant/Directeur J. Schol.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Jacques Schol werd in mei 1940 aangesteld als directeur van het Centraal Vluchtelingenkamp. Samen met zijn vrouw woonde hij in de commandantswoning. Ook toen kamp Westerbork een doorgangskamp werd bleef Schol zijn functie vervullen onder de Duits bezetting van het kamp. In januari 1943 werd hij weggewerkt door kampcommandant Gemmeker.

Portretfoto van kampcommandant/Directeur J. Schol.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Jacques Schol werd in mei 1940 aangesteld als directeur van het Centraal Vluchtelingenkamp. Samen met zijn vrouw woonde hij in de commandantswoning. Ook toen kamp Westerbork een doorgangskamp werd bleef Schol zijn functie vervullen onder de Duits bezetting van het kamp. In januari 1943 werd hij weggewerkt door kampcommandant Gemmeker.

Foto van kampcommandant/Directeur Jacques Schol

Van: Waterman-Lopes Cardozo, Henriette Aan: lieve lievelingen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-14 Onderwerp: De schrijfster is de moeder van de barak. Chaja werkt in het weeshuis van de barak. Er worden vele pakketjes ontvangen van haar kinderen, vrienden en bekenden. Barneveld is mogelijk een optie.

Van: Waterman-Lopes Cardozo, Henriette Aan: lieve lievelingen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-14 Onderwerp: De schrijfster is de moeder van de barak. Chaja werkt in het weeshuis van de barak. Er worden vele pakketjes ontvangen van haar kinderen, vrienden en bekenden. Barneveld is mogelijk een optie.

Brief van Henriette Waterman Lopes-Cardozo aan haar kinderen vanuit kamp Westerbork

Van: Koopman, B.&nbsp; Aan: Cardozo, I.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-08&nbsp; Onderwerp: Dick schrijft de brief namens Bernard Wessel, die met het transport van 29 juni is vertrokken, een enorme klap voor zijn ouders en zus en voor de schrijver. Bernard heeft geen afscheid kunnen nemen van zijn moeder en zuster. Hij is als Krankenleiter van zijn wagon uit kamp Westerbork vertrokken. De brief van Izaak heeft Bernard niet meer heeft kunnen lezen.&nbsp;Dick en Dora werken respectievelijk als broeder en zuster in het kampziekenhuis. Dora heeft een blauwe stempel gekregen als oud-medewerkster van het N.I. Z.. Hun werkstempels zijn echter vervallen verklaard. Dick bevindt zich samen met de heer Wessel in barak 60. Dora en haar moeder zitten in barak 67. &nbsp;Ze zijn ondertussen aan het kampleven gewend. De eerste dagen waren moeilijk.&nbsp;

Van: Koopman, B.&nbsp; Aan: Cardozo, I.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-08&nbsp; Onderwerp: Dick schrijft de brief namens Bernard Wessel, die met het transport van 29 juni is vertrokken, een enorme klap voor zijn ouders en zus en voor de schrijver. Bernard heeft geen afscheid kunnen nemen van zijn moeder en zuster. Hij is als Krankenleiter van zijn wagon uit kamp Westerbork vertrokken. De brief van Izaak heeft Bernard niet meer heeft kunnen lezen.&nbsp;Dick en Dora werken respectievelijk als broeder en zuster in het kampziekenhuis. Dora heeft een blauwe stempel gekregen als oud-medewerkster van het N.I. Z.. Hun werkstempels zijn echter vervallen verklaard. Dick bevindt zich samen met de heer Wessel in barak 60. Dora en haar moeder zitten in barak 67. &nbsp;Ze zijn ondertussen aan het kampleven gewend. De eerste dagen waren moeilijk.&nbsp;

Briefkaart van B. Koopman aan I.P. Cardozo vanuit kamp Westerbork

Van: Jet,&nbsp;(Waterman-Lopes Cardozo) Henriette Aan: lieve familie,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943-06-16,&nbsp; Onderwerp: dagelijks leven in kamp; de kinderen werken de hele dag buiten. Ze lusten wel wat; door de zon gebruind. Chaja was een paar dagen ziek; de schrijfster heeft een gewrichtsaandoening en wordt met hete lucht behandeld. ze werkt daarnaast in het ziekenhuis, controle van verschillende werkzaamheden moet ze doen. Na drie weken in de barak is de schrijfster een beetje thuisgeraakt. Ze deelt het driehoog bed met twee verpleegsters. Van haar tafel heeft ze weer iets gezelligs gemaakt, een mooi kleedje geleend. s' Avonds is het babbelen en delen met elkaar wat te delen valt…

Van: Jet,&nbsp;(Waterman-Lopes Cardozo) Henriette Aan: lieve familie,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943-06-16,&nbsp; Onderwerp: dagelijks leven in kamp; de kinderen werken de hele dag buiten. Ze lusten wel wat; door de zon gebruind. Chaja was een paar dagen ziek; de schrijfster heeft een gewrichtsaandoening en wordt met hete lucht behandeld. ze werkt daarnaast in het ziekenhuis, controle van verschillende werkzaamheden moet ze doen. Na drie weken in de barak is de schrijfster een beetje thuisgeraakt. Ze deelt het driehoog bed met twee verpleegsters. Van haar tafel heeft ze weer iets gezelligs gemaakt, een mooi kleedje geleend. s' Avonds is het babbelen en delen met elkaar wat te delen valt…

Brief van Henriette Waterman-Lopes Cardozo aan lieve familie vanuit kamp Westerbork

Kampgeld Plaats: Theresienstadt 20 Kronen 003703 Uitgegeven: 1943-01-01

Kampgeld Plaats: Theresienstadt 20 Kronen 003703 Uitgegeven: 1943-01-01

Kampgeld Theresienstadt 20 kronen

Curriculum vitae van Lena Cohen-Nijstad, door de Abteiling Säuglingsversorgung van Theresienstadt opgesteld, 9 dec. 1944.

Overzicht

Personen