In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-11-03 Onderwerp: goederenverzending naar kamp Westerbork; reisvergunningen; opname in ziekenhuizen; Sperrung; postverkeer van Duitsland naar Theresienstadt; ziekenbezoek Apeldoornsche Bosch; Palestina-certificaten.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-11-03 Onderwerp: goederenverzending naar kamp Westerbork; reisvergunningen; opname in ziekenhuizen; Sperrung; postverkeer van Duitsland naar Theresienstadt; ziekenbezoek Apeldoornsche Bosch; Palestina-certificaten.

Bulletin nummer 17 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-11-11 Onderwerp: verhuisvergunning; Centraal voorlichtingsbureau; Engelsen en Amerikanen in kamp Westerbork; levensmiddelen zendingen naar kamp Westerbork.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-11-11 Onderwerp: verhuisvergunning; Centraal voorlichtingsbureau; Engelsen en Amerikanen in kamp Westerbork; levensmiddelen zendingen naar kamp Westerbork.

Bulletin nummer 20 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-12-11 Onderwerp: Lipmann-Rosenthal; nationaliteitenkwesties (Engelse nationaliteiten, Interneringskampen); tewerkstelling in Duitsland-Westerbork-Zurückstellungen-Nationaliteiten in Westerbork.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-12-11 Onderwerp: Lipmann-Rosenthal; nationaliteitenkwesties (Engelse nationaliteiten, Interneringskampen); tewerkstelling in Duitsland-Westerbork-Zurückstellungen-Nationaliteiten in Westerbork.

Bulletin nummer 24 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-08-18 Onderwerp: afstempeling oproepingen voor Joodse werkkampen; Joodse kapperszaken.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-08-18 Onderwerp: afstempeling oproepingen voor Joodse werkkampen; Joodse kapperszaken.

Bulletin nummer 7 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-12-15 Onderwerp: gemengd-gehuwden moeten verhuizen naar Amsterdam; woningkeuze; inkwartiering; inboedel; verhuizingen, naar Amsterdam of andere plaatsen…&nbsp;

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-12-15 Onderwerp: gemengd-gehuwden moeten verhuizen naar Amsterdam; woningkeuze; inkwartiering; inboedel; verhuizingen, naar Amsterdam of andere plaatsen…&nbsp;

Bulletin nummer 25 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: Aan de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-03-08 Onderwerp: huren; ondertrouw en huwelijk; Callmeyerlijst; stempels; Barneveld, naamsverandering in Joodsch Tehuis in Barneveld; bescherming Joodse oud-militairen meidagen 1940 afgewezen; huwelijkstoestemming bij afwezigheid ouders door deportatie.&nbsp;

Van: Aan de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-03-08 Onderwerp: huren; ondertrouw en huwelijk; Callmeyerlijst; stempels; Barneveld, naamsverandering in Joodsch Tehuis in Barneveld; bescherming Joodse oud-militairen meidagen 1940 afgewezen; huwelijkstoestemming bij afwezigheid ouders door deportatie.&nbsp;

Bulletin nummer 34 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Transport Transport. Mensen met bagage bij de trein Kamp Westerbork, 1942 Mensen met bagage bij de trein. Ze staan op het punt van instappen. Sommigen zitten reeds in de rijtuig.

Transport Transport. Mensen met bagage bij de trein Kamp Westerbork, 1942 Mensen met bagage bij de trein. Ze staan op het punt van instappen. Sommigen zitten reeds in de rijtuig.

Kampgevangenen stappen in een rijtuig van de deportatietrein

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-11-18 Onderwerp: het zenden van rugzakken naar kamp Westerbork voor personen die zich bijvoorbeeld in kamp Amersfoort bevinden, vermeld onder andere ‘Depot’ ; gemengd-gehuwden; verscherping controle Lippmann-Rosenthal in kamp Westerbork; pakketpost naar kamp Westerbork met distributievrije levensmiddelen…

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-11-18 Onderwerp: het zenden van rugzakken naar kamp Westerbork voor personen die zich bijvoorbeeld in kamp Amersfoort bevinden, vermeld onder andere ‘Depot’ ; gemengd-gehuwden; verscherping controle Lippmann-Rosenthal in kamp Westerbork; pakketpost naar kamp Westerbork met distributievrije levensmiddelen…

Bulletin nummer 21 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-02-17 Onderwerp: geen inlichtingen mogelijk over Joden die naar Silezië zijn doorgestuurd; Joden met een Zweedse nationaliteit hebben tot 31 maart 1943 tijd om het land te verlaten… &nbsp;

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-02-17 Onderwerp: geen inlichtingen mogelijk over Joden die naar Silezië zijn doorgestuurd; Joden met een Zweedse nationaliteit hebben tot 31 maart 1943 tijd om het land te verlaten… &nbsp;

Bulletin nummer 33 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-12-22 Onderwerp: Joodse Raad in Frankrijk en België; pakketten naar het doorgangskamp in Mechelen; voortzetting Joodse ondernemingen; bezoeken in kamp Westerbork; gemengd-gehuwden…

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-12-22 Onderwerp: Joodse Raad in Frankrijk en België; pakketten naar het doorgangskamp in Mechelen; voortzetting Joodse ondernemingen; bezoeken in kamp Westerbork; gemengd-gehuwden…

Bulletin nummer 27 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-09-08 Onderwerp: niet-joods personeel in Joodse lokalen; bezoek bij niet-Joden; spertijden winkels; bezorging goederen; verboden beroepen.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-09-08 Onderwerp: niet-joods personeel in Joodse lokalen; bezoek bij niet-Joden; spertijden winkels; bezorging goederen; verboden beroepen.

Bulletin nummer 11 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-10-20 Onderwerp: Sperring van familieleden; gemengde huwelijken; oorlogsonderscheidingen; kamp Westerbork (zenden van levensmiddelen); Lippmann en Rosenthal.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-10-20 Onderwerp: Sperring van familieleden; gemengde huwelijken; oorlogsonderscheidingen; kamp Westerbork (zenden van levensmiddelen); Lippmann en Rosenthal.

Bulletin nummer 15 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-09-25&nbsp; Onderwerp: commissie zakelijke belangen; huispersoneel; &nbsp;vrijstelling van gemengd-gehuwde Joden; oproeping voor keuring voor de werkverschaffing; geloof; Expositur.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-09-25&nbsp; Onderwerp: commissie zakelijke belangen; huispersoneel; &nbsp;vrijstelling van gemengd-gehuwde Joden; oproeping voor keuring voor de werkverschaffing; geloof; Expositur.

Bulletin nummer 14 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-12-03 Onderwerp: gedoopte Joden, wat er met deze groep gaat gebeuren; Gemengd-gehuwden; Joodse Raad stempels 80.000-99.999, verhuizing naar Amsterdam; verhuisaanvragen. &nbsp;

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-12-03 Onderwerp: gedoopte Joden, wat er met deze groep gaat gebeuren; Gemengd-gehuwden; Joodse Raad stempels 80.000-99.999, verhuizing naar Amsterdam; verhuisaanvragen. &nbsp;

Bulletin nummer 22 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-08 Onderwerp: personen die een oproep voor werkverruiming naar Duitsland hebben mogen op 18 augustus na 20.00 uur op straat, van de trams gebruik maken en in alle winkels op alle tijden boodschappen doen; wanneer wel of geen request voor vrijstelling van deportatie.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1942-08 Onderwerp: personen die een oproep voor werkverruiming naar Duitsland hebben mogen op 18 augustus na 20.00 uur op straat, van de trams gebruik maken en in alle winkels op alle tijden boodschappen doen; wanneer wel of geen request voor vrijstelling van deportatie.

Bulletin nummer 8 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Calendarium kamp Westerbork

1942

Oktober 1942

December 1942

November 1942

September 1942

Augustus 1942

Juli 1942

Juni 1942

Mei 1942

April 1942

Maart 1942

Februari 1942

Januari 1942

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam, bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 08-1942&nbsp; Onderwerp: allerlei zaken van vrijstellingen tot tewerkstelling.

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam, bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 08-1942&nbsp; Onderwerp: allerlei zaken van vrijstellingen tot tewerkstelling.

Bulletin nummer 1 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag, Afdeling Tewerkstelling en Evacuatie Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-08 Onderwerp: uit te zenden (leeftijds-)categorieën (voor tewerkstelling); gronden van vrijstelling; uitstel van deportatie; huwelijken; combinatie van familieleden.&nbsp;

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag, Afdeling Tewerkstelling en Evacuatie Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-08 Onderwerp: uit te zenden (leeftijds-)categorieën (voor tewerkstelling); gronden van vrijstelling; uitstel van deportatie; huwelijken; combinatie van familieleden.&nbsp;

Bulletin nummer 2 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: de Joodse Raad Aan: betrokkenen Plaats: Datum: 1942 Onderwerp: praktische wenken voor de uitrusting voor de werkverruiming in Duitsland.&nbsp;

Van: de Joodse Raad Aan: betrokkenen Plaats: Datum: 1942 Onderwerp: praktische wenken voor de uitrusting voor de werkverruiming in Duitsland.&nbsp;

Instructie en praktische wenken voor de uitrusting voor de werkverruiming in Duitsland

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de en Stranders, Louis Aan: Gosschalk, familie Datum: 1942-12-10 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: dagelijks komen nieuwe slachtoffers het kamp binnen. Sinds de schrijfster er is, zijn er uit Den Haag enkele duizenden mensen binnengekomen. ‘Gisteren 130 uit de gevangenis uit Amersfoort’. Vandaag zijn er weer honderden Amsterdammers binnengekomen. Vannacht gaat er een groot transport weer weg'. Van Selly zijn een paar nieuwe kaplaarsjes gestolen. Er wordt in de barak veel gestolen: boter, jam, een nachtpon, een kruik en een drinkbeker is de schrijfster kwijtgeraakt. Louis heeft de hele week nachtdienst en moet hard werken. Toch onzeker over blijven. ‘We kunnen voor elk transport worden opgeroepen’. Ze kan wat de was betreft alleen maar uitspoelen. Ze schrijft over de bewoners van haar barak: moeder met kinderen. Onder andere baby's van enkele weken oud. Veel volwassen en kinderen worden ziek: diarree. Luizencheck gehad. Elke avond borstelen en stofkammen. Verzoek om voedsel en ook kleding voor de kinderen…

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de en Stranders, Louis Aan: Gosschalk, familie Datum: 1942-12-10 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: dagelijks komen nieuwe slachtoffers het kamp binnen. Sinds de schrijfster er is, zijn er uit Den Haag enkele duizenden mensen binnengekomen. ‘Gisteren 130 uit de gevangenis uit Amersfoort’. Vandaag zijn er weer honderden Amsterdammers binnengekomen. Vannacht gaat er een groot transport weer weg'. Van Selly zijn een paar nieuwe kaplaarsjes gestolen. Er wordt in de barak veel gestolen: boter, jam, een nachtpon, een kruik en een drinkbeker is de schrijfster kwijtgeraakt. Louis heeft de hele week nachtdienst en moet hard werken. Toch onzeker over blijven. ‘We kunnen voor elk transport worden opgeroepen’. Ze kan wat de was betreft alleen maar uitspoelen. Ze schrijft over de bewoners van haar barak: moeder met kinderen. Onder andere baby's van enkele weken oud. Veel volwassen en kinderen worden ziek: diarree. Luizencheck gehad. Elke avond borstelen en stofkammen. Verzoek om voedsel en ook kleding voor de kinderen…

Brief van Louis en Rosette Stranders aan familie Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Verklaring van de Joodsche Raad voor Amsterdam, afd. Ondersteuning en Maatschappelijk Werk, dat Nathan Cohen te Groningen een financiële toezegging heeft gedaan en in verband hiermee zijn betalingen tot op heden heeft verricht, 6 nov. 1941.

Verklaring van de Joodsche Raad voor Amsterdam betreffende Nathan Cohen

Personen