In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: de hulpsecretarie gemeente Westerbork Aan: Cohen-de Haaff Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01-03 Onderwerp: uittreksel van het persoonsbewijs van H.C. Cohen-de Haaff met pasfoto, ondertekend door B.T. Donselaar.

Van: de hulpsecretarie gemeente Westerbork Aan: Cohen-de Haaff Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01-03 Onderwerp: uittreksel van het persoonsbewijs van H.C. Cohen-de Haaff met pasfoto, ondertekend door B.T. Donselaar.

Persoonsbewijs van H.C. Cohen-de Haaff in kamp Westerbork

van: Wolf, H. Aan: Kolthoff, Hanna Plaats: Wassenaar Datum: 1943-10-08 Onderwerp: verhuizing Hanna van barak 67 naar het weeshuis in barak 35. Veiligstellen van haar gedoopte status. Om hulp hiervoor vragen bij de leider van het weeshuis Otto Birnbaum en zijn vrouw. Hanna heeft het naar haar zin in het weeshuis, haar moeder hoopt dat ze er zo lang mogelijk mag blijven…

van: Wolf, H. Aan: Kolthoff, Hanna Plaats: Wassenaar Datum: 1943-10-08 Onderwerp: verhuizing Hanna van barak 67 naar het weeshuis in barak 35. Veiligstellen van haar gedoopte status. Om hulp hiervoor vragen bij de leider van het weeshuis Otto Birnbaum en zijn vrouw. Hanna heeft het naar haar zin in het weeshuis, haar moeder hoopt dat ze er zo lang mogelijk mag blijven…

Ansichtkaart van H. Wolf aan haar dochter Hanna

Van: Heymann, H. Aan: Heymans, Arthur&nbsp; Datum: 1943-11-23 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19a Onderwerp: invoering nieuw briefpapier, de brief kan alleen beantwoord worden op de aan de brief bevestigd briefformulier. Postkaarten kunnen ook niet meer ontvangen worden. Erna heeft een bloedvergiftiging opgelopen aan haar (schrijf)hand.

Van: Heymann, H. Aan: Heymans, Arthur&nbsp; Datum: 1943-11-23 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19a Onderwerp: invoering nieuw briefpapier, de brief kan alleen beantwoord worden op de aan de brief bevestigd briefformulier. Postkaarten kunnen ook niet meer ontvangen worden. Erna heeft een bloedvergiftiging opgelopen aan haar (schrijf)hand.

Brief van H. Heymann aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Beschrijving van de oorlogstijd door de ogen van een meisje geboren in 1936. Haar ouders hadden contacten met Joden en Joodse onderduikers in huis (Kiel-Windeweer).&nbsp;

Beschrijving van de oorlogstijd door de ogen van een meisje geboren in 1936. Haar ouders hadden contacten met Joden en Joodse onderduikers in huis (Kiel-Windeweer).&nbsp;

Memoires van een niet-Joodse meisje

Gemmeker, A.K. (de kampcommandant van kamp Westerbork) en Frau Hassel aan tafel ter ere van het eerste Joelfeest in kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-12-19.&nbsp; Links van Frau Hassel zit haar echtgenoot.

Gemmeker, A.K. (de kampcommandant van kamp Westerbork) en Frau Hassel aan tafel ter ere van het eerste Joelfeest in kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-12-19.&nbsp; Links van Frau Hassel zit haar echtgenoot.

Kampcommandant Gemmeker tijdens de viering van het Joelfeest in 1942 in kamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-03&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: matrassen

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-03&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: matrassen

Mededeling dat matrassen niet meer gerepareerd zullen worden

Van: Mien&nbsp; Aan: Bella&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 30 mei 1945&nbsp; Onderwerp: gang van zaken binnen familie- en kennissenkring.

Van: Mien&nbsp; Aan: Bella&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 30 mei 1945&nbsp; Onderwerp: gang van zaken binnen familie- en kennissenkring.

Brief van Mien aan Bella vanuit kamp Westerbork

Van: Alice en Lotte en Eddy Aan: Henny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-18 Onderwerp: kerkdienst voor gedoopte Joden; sporten (voetbal- en handbal en gymnastiek); een lezing over Spinoza; werken vaak druk en de werktijden maken het niet altijd mogelijk aan de georganiseerde activiteiten deel te nemen; barakken, lamp boven de tafel gekregen, waardoor lezen mogelijk is.

Van: Alice en Lotte en Eddy Aan: Henny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-18 Onderwerp: kerkdienst voor gedoopte Joden; sporten (voetbal- en handbal en gymnastiek); een lezing over Spinoza; werken vaak druk en de werktijden maken het niet altijd mogelijk aan de georganiseerde activiteiten deel te nemen; barakken, lamp boven de tafel gekregen, waardoor lezen mogelijk is.

Brief van Alice, Lotte en Eddy aan Henny vanuit kamp Westerbork

Van: Sterk, Abraham&nbsp; Aan: Sterk, T.&nbsp; Plaats: Weimar, Buchenwald&nbsp; Datum: 1941-04-06&nbsp; Onderwerp: bedankje voor toesturen van brief en de schrijver heeft behoefte aan geld, korte beschrijving van omstandigheden.

Van: Sterk, Abraham&nbsp; Aan: Sterk, T.&nbsp; Plaats: Weimar, Buchenwald&nbsp; Datum: 1941-04-06&nbsp; Onderwerp: bedankje voor toesturen van brief en de schrijver heeft behoefte aan geld, korte beschrijving van omstandigheden.

Briefkaart van Abraham Sterk aan zijn vader Tobias vanuit Buchenwald

Van: Lies (geschreven in de barak van Jules) Aan: Corrie en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-14 Onderwerp: bedankt voor de twee laatste pakketjes; klink van de bessensap was er afgesprongen ende fles was leeg; de toestand van vader is heel slecht; hoewel hij koortsvrij is (longontsteking teruggedrongen); hart is zeer zwak; afgelopen week nog hoop dat er er herstel zou komen…; de dokter vindt op dit ogenblik de toestand hopeloos, Jules is kortademig; met injecties wordt hij in leven gehouden; Lies wordt van haar werk gehaald, vader heel erg kortademig, Lies is al een deel van de ochtend en de middag bij hem; Jules is heel zwak, spreken gaat hem moeilijk af; ‘konden jullie maar bij hem zijn’; ….

Van: Lies (geschreven in de barak van Jules) Aan: Corrie en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-14 Onderwerp: bedankt voor de twee laatste pakketjes; klink van de bessensap was er afgesprongen ende fles was leeg; de toestand van vader is heel slecht; hoewel hij koortsvrij is (longontsteking teruggedrongen); hart is zeer zwak; afgelopen week nog hoop dat er er herstel zou komen…; de dokter vindt op dit ogenblik de toestand hopeloos, Jules is kortademig; met injecties wordt hij in leven gehouden; Lies wordt van haar werk gehaald, vader heel erg kortademig, Lies is al een deel van de ochtend en de middag bij hem; Jules is heel zwak, spreken gaat hem moeilijk af; ‘konden jullie maar bij hem zijn’; ….

Briefkaart van Jules en Lies aan het echtpaar den Haan-Palache vanuit kamp Westerbork

Bekendmaking Aan: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Herroeping van zijn transport naar Theresiënstadt op 4 april 1944.

Bekendmaking Aan: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Herroeping van zijn transport naar Theresiënstadt op 4 april 1944.

Vrijstelling van transport voor Jules Cohen

Personen

Wij gebruiken cookies