In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Heymans, N. (Nathan) Geboren: 1871-04-07 Aan: Heymans, Arthur&nbsp; Datum: 1943-11-26 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84&nbsp; Onderwerp: Erna heeft geen meel meer. Van verschillende personen de groeten. De schrijver heeft gehoord dat post- en geldzendingen ook in Theresienstadt aankomen. Nathan denkt dat hij niet lang meer in Westerbork zal blijven.&nbsp;

Van: Heymans, N. (Nathan) Geboren: 1871-04-07 Aan: Heymans, Arthur&nbsp; Datum: 1943-11-26 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84&nbsp; Onderwerp: Erna heeft geen meel meer. Van verschillende personen de groeten. De schrijver heeft gehoord dat post- en geldzendingen ook in Theresienstadt aankomen. Nathan denkt dat hij niet lang meer in Westerbork zal blijven.&nbsp;

Brief van N. Heymans aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Bewijs van Registratie Van: American Consulate, Rotterdam, Netherlands Voor: Emmering, Siegfried Datum: 1940-06-25 Plaats: Rotterdam Zie ook inv.nr 7877-27 en 28

Bewijs van Registratie Van: American Consulate, Rotterdam, Netherlands Voor: Emmering, Siegfried Datum: 1940-06-25 Plaats: Rotterdam Zie ook inv.nr 7877-27 en 28

van American Consulate voor Siegfried Emmering

Foto van Margaretha Meijer-Cohen

Registratiekaart Westerbork, kamp Betreft: Cohen, Levie, 26-5-03, Amsterdam In kamp Westerbork: 1944-09-29

Registratiekaart Westerbork, kamp Betreft: Cohen, Levie, 26-5-03, Amsterdam In kamp Westerbork: 1944-09-29

Registratiekaart van Levie Cohen

Portretfoto van Kurt Schlesinger.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp; Als eerste Dienstleider had Schlesinger de belangrijkste functie in de Joodse organisatie van het kamp.&nbsp;

Portretfoto van Kurt Schlesinger.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp; Als eerste Dienstleider had Schlesinger de belangrijkste functie in de Joodse organisatie van het kamp.&nbsp;

Foto van eerste dienstleider Kurt Schlesinger

Bezugs-schein (Bonkaart) Van: Boas-Prins, Seraphina Transportnummer: XXIV/7-816 Plaats: Theresienstadt

Bezugs-schein (Bonkaart) Van: Boas-Prins, Seraphina Transportnummer: XXIV/7-816 Plaats: Theresienstadt

Bonkaart van S. Boas-Prins uit Theresienstadt

Van: (Polak)-Kortoef, Anna Geboren: 1919-03-10&nbsp;

Van: (Polak)-Kortoef, Anna Geboren: 1919-03-10&nbsp;

Foto van Anna Polak-Kortoef

Van: Duizend, Eliazer&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Amsterdam (Joodse/Hollandsche Schouwburg) Datum: 1943-08-13&nbsp; Onderwerp: Situatie op het moment in de Joodse Schouwburg, een goed maaltijd gehad. De schrijver gaat op weg naar kamp Westerbork. Groeten aan zijn lieve vrouw en kinderen en graag een groot pakket met levensmiddelen voor Westerbork.&nbsp; &nbsp;

Van: Duizend, Eliazer&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Amsterdam (Joodse/Hollandsche Schouwburg) Datum: 1943-08-13&nbsp; Onderwerp: Situatie op het moment in de Joodse Schouwburg, een goed maaltijd gehad. De schrijver gaat op weg naar kamp Westerbork. Groeten aan zijn lieve vrouw en kinderen en graag een groot pakket met levensmiddelen voor Westerbork.&nbsp; &nbsp;

Briefkaart van Eliazar Duizend vanuit de Joodse/Hollandsche Schouwburg in Amsterdam

Betreft: Plattegrond met riolering en gevels van de barakken 31 en 32.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-07-29 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Betreft: Plattegrond met riolering en gevels van de barakken 31 en 32.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-07-29 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Plattegrond met riolering en gevels van de barakken 31 en 32

De bouw van barakken in het kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942. De barakken werden in het voorjaar van 1942 gebouwd en vanaf het moment (na 15 juli 1942) dat kamp Westerbork een doorgangskamp werd in gebruik genomen.&nbsp;

De bouw van barakken in het kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942. De barakken werden in het voorjaar van 1942 gebouwd en vanaf het moment (na 15 juli 1942) dat kamp Westerbork een doorgangskamp werd in gebruik genomen.&nbsp;

Bouw van grote woonbarakken in kamp Westerbork

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08 Onderwerp: omstandigheden in kamp. beschrijving van de bedbezetting in een barak met allemaal Oost-Groningers (Bellingwolde, Muntendam, Stadskanaal en Vlagtwedde of zoals zijn broer Aron uit Oude Pekela). De schrijver ligt in een bed beneden. De mensen in Winschoten zitten in een barak ernaast samen met Joodse bewoners uit Coevorden. Om tien uur 's avonds moet iedereen in de barak zijn. Daarvoor mag vrij worden rondgelopen. Danny heeft de wasgelegenheden moeten schrobben. In de middag wordt weer werk ingedeeld. Danny verblijft in barak 4A, zaal I. Deze barak zou niet lang daarna een onderdeel van het ziekenhuis uit gaan maken. Misschien zijn dat wel de door Danny in zijn brieven genoemde omstandigheden. De barakzalen met vrijgezellen moesten worden leeggemaakt voor het verkrijgen van een andere functie. De naast liggende barakken 3,5 en 6 moesten ook leeg worden gemaakt voor het nieuwe ziekenhuis.&nbsp;

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08 Onderwerp: omstandigheden in kamp. beschrijving van de bedbezetting in een barak met allemaal Oost-Groningers (Bellingwolde, Muntendam, Stadskanaal en Vlagtwedde of zoals zijn broer Aron uit Oude Pekela). De schrijver ligt in een bed beneden. De mensen in Winschoten zitten in een barak ernaast samen met Joodse bewoners uit Coevorden. Om tien uur 's avonds moet iedereen in de barak zijn. Daarvoor mag vrij worden rondgelopen. Danny heeft de wasgelegenheden moeten schrobben. In de middag wordt weer werk ingedeeld. Danny verblijft in barak 4A, zaal I. Deze barak zou niet lang daarna een onderdeel van het ziekenhuis uit gaan maken. Misschien zijn dat wel de door Danny in zijn brieven genoemde omstandigheden. De barakzalen met vrijgezellen moesten worden leeggemaakt voor het verkrijgen van een andere functie. De naast liggende barakken 3,5 en 6 moesten ook leeg worden gemaakt voor het nieuwe ziekenhuis.&nbsp;

Brief

Joodse mannen werkzaam in de tuindienst. De opzichter Snater draagt een hoed en is niet-joods. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

Joodse mannen werkzaam in de tuindienst. De opzichter Snater draagt een hoed en is niet-joods. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

Joodse vluchtelingen werkzaam in de tuindienst in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Ausweiskarte.&nbsp; Ausweiskarte van dhr. L. A. Cohen.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-07-28 (datum van aankomst) Van Leon A. Cohen aangesteld als hoofd van politie.&nbsp; Groep DB3 bij de ordedienst.&nbsp; Met de opmerking: Stammliste Vorl. zurueckgestellt.

Ausweiskarte.&nbsp; Ausweiskarte van dhr. L. A. Cohen.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-07-28 (datum van aankomst) Van Leon A. Cohen aangesteld als hoofd van politie.&nbsp; Groep DB3 bij de ordedienst.&nbsp; Met de opmerking: Stammliste Vorl. zurueckgestellt.

Ausweiskarte van L.A. Cohen

Foto van Schlesinger, K.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Kurt Schlesinger (dienstleider, eerste dienstleider) werkend aan zijn bureau.

Foto van Schlesinger, K.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Kurt Schlesinger (dienstleider, eerste dienstleider) werkend aan zijn bureau.

Kurt Schlesinger, dienstleider van het kamp

Gedicht&nbsp; Van: Rosen Een Reuze Baan Westerbork, kamp&nbsp; Gedicht geschreven door een juffrouw die bij de administratie in het kamp werkte.&nbsp; Voor mijn baas ter herinnering aan Westerbork

Gedicht&nbsp; Van: Rosen Een Reuze Baan Westerbork, kamp&nbsp; Gedicht geschreven door een juffrouw die bij de administratie in het kamp werkte.&nbsp; Voor mijn baas ter herinnering aan Westerbork

Gedicht over een baan in kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 29

Van: Het Nederlandsche Roode Kruis Aan: Cohen, dhr en mw Nathan Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-30 Onderwerp: Volgens een door het Internationale Roode Kruis te Genève ontvangen melding, afkomstig van de Jewish Agency for Palestine, is de familie Cohen geregistreerd voor Palestina-uitwisseling.

Van: Het Nederlandsche Roode Kruis Aan: Cohen, dhr en mw Nathan Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-30 Onderwerp: Volgens een door het Internationale Roode Kruis te Genève ontvangen melding, afkomstig van de Jewish Agency for Palestine, is de familie Cohen geregistreerd voor Palestina-uitwisseling.

Brief van het Nederlandsche Roode Kruis aan de heer en mevrouw Nathan Cohen

Personen