We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Egger, Julius Aan: Meijer, familie Plaats: Joodse Schouwburg Datum: 1942-07-21 Onderwerp: om 24.00 waarschijnlijk vertrek per tram; in Westerbork misschien nog gekeurd. Er is nog hoop; nog een trouwerij, meisje 16 jaar oud en de jongen is 20 jaar; schrijft nu nog zoveel mogelijk; kan de hele dag brieven en pakjes ontvangen; veel nieuwsgierige mensen voor de deur; iedereen is optimistisch en reisvaardig…

Van: Egger, Julius Aan: Meijer, familie Plaats: Joodse Schouwburg Datum: 1942-07-21 Onderwerp: om 24.00 waarschijnlijk vertrek per tram; in Westerbork misschien nog gekeurd. Er is nog hoop; nog een trouwerij, meisje 16 jaar oud en de jongen is 20 jaar; schrijft nu nog zoveel mogelijk; kan de hele dag brieven en pakjes ontvangen; veel nieuwsgierige mensen voor de deur; iedereen is optimistisch en reisvaardig…

Briefkaart van Julius Egger aan de familie J. Meijer vanuit de Joodse Schouwburg

Van: Fink, Hertha en Fink, Manfred Aan:&nbsp;Frau David (David-Heller, Frime) Plaats: Hooghalen Datum: 1940-10-28 Onderwerp: Hertha en Manfred feliciteren mevrouw David met de geboorte van haar dochter Ruth David op 28 oktober 1940.

Van: Fink, Hertha en Fink, Manfred Aan:&nbsp;Frau David (David-Heller, Frime) Plaats: Hooghalen Datum: 1940-10-28 Onderwerp: Hertha en Manfred feliciteren mevrouw David met de geboorte van haar dochter Ruth David op 28 oktober 1940.

Brief van Hertha en Manfred Fink aan Ernst en Frime David-Heller vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Sonder-Ausweis&nbsp; Van Berg, Abraham, 25-9-09, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 1).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis&nbsp; Van Berg, Abraham, 25-9-09, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 1).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Abraham van Berg

Zoontje van de familie Buijvoets (Rinus). Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1948 Rinus Buijvoets op het Japanse bruggetje in de tuin van het huis van de kampcommandant.

Zoontje van de familie Buijvoets (Rinus). Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1948 Rinus Buijvoets op het Japanse bruggetje in de tuin van het huis van de kampcommandant.

Foto van Rinus Buijvoets op het Japanse bruggetje in de tuin van het huis van de kampcommandant

Van: Els en Alfred Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-31 Onderwerp: niet kunnen vatten Jules niet meer te zullen zien, arme Liesje; door censuur van Lippmann-Rosenthal bleven de brieven lang onderweg; brief en bedankkaarten van Liesje; Liesje mocht niet bij de crematie aanwezig zijn; hoop blijft dat zij snel uit het kamp vrijgelaten zal worden…

Van: Els en Alfred Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-31 Onderwerp: niet kunnen vatten Jules niet meer te zullen zien, arme Liesje; door censuur van Lippmann-Rosenthal bleven de brieven lang onderweg; brief en bedankkaarten van Liesje; Liesje mocht niet bij de crematie aanwezig zijn; hoop blijft dat zij snel uit het kamp vrijgelaten zal worden…

Brief van Els en Alfred aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Notities&nbsp; Van: Jong-Cohen, de, Estella Onderwerp: aantekeningen over het versturen van pakketten aan haar zwager Henri Kwieser die is gedeporteerd naar Theresienstadt. Estella heeft zich op de hoogte laten brengen door iemand die heeft samengewerkt met Henri Kwieser bij de Joodse Raad.

Notities&nbsp; Van: Jong-Cohen, de, Estella Onderwerp: aantekeningen over het versturen van pakketten aan haar zwager Henri Kwieser die is gedeporteerd naar Theresienstadt. Estella heeft zich op de hoogte laten brengen door iemand die heeft samengewerkt met Henri Kwieser bij de Joodse Raad.

Notitie over de deportatie van Henri Kwieser naar Theresienstadt

Foto van Carolina de Winter

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 11

Van: de Gouw-Kleyberg, J. Aan: de vrouw en kinderen van Izak van Dam (1867-1928)&nbsp; Plaats: Kaatsheuvel Datum: 1928-11-13 Onderwerp: zaakrelatie schrijft over de laatste momenten met Izak van Dam, de vader van Joseph van Dam.

Van: de Gouw-Kleyberg, J. Aan: de vrouw en kinderen van Izak van Dam (1867-1928)&nbsp; Plaats: Kaatsheuvel Datum: 1928-11-13 Onderwerp: zaakrelatie schrijft over de laatste momenten met Izak van Dam, de vader van Joseph van Dam.

Brief met deelneming van het overlijden van Izak van Dam

Van: Keuls. H.W.J.M., mr. en Friedheim, Hans Aan: Adviescommissie voor Rechtsherstel en Beheer Datum: 1945-06-29 Plaats: Amsterdam Onderwerp: in 1942 werd het bedrijf ‘Tilona’ buiten de eigenaren om voor een schijntje verkocht. Hans en zijn zus doen als erfgenamen aanspraken het bedrijf van hun vader…&nbsp;

Van: Keuls. H.W.J.M., mr. en Friedheim, Hans Aan: Adviescommissie voor Rechtsherstel en Beheer Datum: 1945-06-29 Plaats: Amsterdam Onderwerp: in 1942 werd het bedrijf ‘Tilona’ buiten de eigenaren om voor een schijntje verkocht. Hans en zijn zus doen als erfgenamen aanspraken het bedrijf van hun vader…&nbsp;

Brief van Hans Friedheim en zijn advocaat in verband met rechtsherstel

Bewijs van crematie Datum: 23-06-1943 Nr. 372 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Adler, Recha geb. 18-03-62 overleden te Westerbork op 18-06-1943 op 22-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 23-06-1943 Nr. 372 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Adler, Recha geb. 18-03-62 overleden te Westerbork op 18-06-1943 op 22-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Recha Adler

1943

November 1943

Eten halen.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Twee ruziënde mannen. Zie ook T 02-030 en 031

Eten halen.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Twee ruziënde mannen. Zie ook T 02-030 en 031

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Badkaart Plaats: Westerbork, kamp Van: Snoek, Hermine Datum: 1942-12-30/1943-09-23

Badkaart Plaats: Westerbork, kamp Van: Snoek, Hermine Datum: 1942-12-30/1943-09-23

Badkaart van Hermine Snoek

Honger lijden Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945

Honger lijden Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945

Tekening van Herta Metz Baumgarten in Theresienstadt

Lagerbefehl No. 28&nbsp; Datum: 1943-04-29&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Dienst op 1 mei 1943 (bureaus arisch personeel gesloten)

Lagerbefehl No. 28&nbsp; Datum: 1943-04-29&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Dienst op 1 mei 1943 (bureaus arisch personeel gesloten)

Lagerbefehl No. 28

Korte broek: het gaat om een broek, die door een kampgevangene is gedragen tijdens werkzaamheden op het land. De schenkster was dochter van boer Wilting. Vanuit hun boerderij was het smalspoor van het kamp te zien. Gemiddeld werkten 10 tot 15 kampgevangenen op hun land. Ze werden onder andere ingezet bij de graanoogst en het aardappelrooien. De schenkster keek altijd met veel bewondering naar de korte broek. Ze kreeg het uiteindelijk cadeau van de kampgevangene (meisje).

Korte broek: het gaat om een broek, die door een kampgevangene is gedragen tijdens werkzaamheden op het land. De schenkster was dochter van boer Wilting. Vanuit hun boerderij was het smalspoor van het kamp te zien. Gemiddeld werkten 10 tot 15 kampgevangenen op hun land. Ze werden onder andere ingezet bij de graanoogst en het aardappelrooien. De schenkster keek altijd met veel bewondering naar de korte broek. Ze kreeg het uiteindelijk cadeau van de kampgevangene (meisje).

Een korte broek gedragen bij (land-) werkzaamheden in kamp Westerbork