In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Foto van een deel van het gezin Bloemhard: van rechts naar links Han, Huib, Marius, Eric en Marijke. Datum: 1951 Plaats: Hoogezand&nbsp;

Foto van een deel van het gezin Bloemhard: van rechts naar links Han, Huib, Marius, Eric en Marijke. Datum: 1951 Plaats: Hoogezand&nbsp;

Foto van de kinderen van het gezin Bloemhard in hun nieuwe woonplaats Hoogezand

Schema voor de besprekingen over het in gebruik nemen van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Datum: 1939-10-09

Schema voor de besprekingen over het in gebruik nemen van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Datum: 1939-10-09

Beleidsplan met schema voor besprekingen over het in gebruik nemen van het kamp

Van: Fam. Slier Aan: Philips, A., Dhr.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: augustus 1942 Onderwerp: omstandigheden, mee wegbrengen van de vader van Abraham, om half vier reed de trein weg. Hopelijk is hij voor korte duur weg. Eduard is op weg naar het Joodse werkkamp Gijsselte.

Van: Fam. Slier Aan: Philips, A., Dhr.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: augustus 1942 Onderwerp: omstandigheden, mee wegbrengen van de vader van Abraham, om half vier reed de trein weg. Hopelijk is hij voor korte duur weg. Eduard is op weg naar het Joodse werkkamp Gijsselte.

Ansichtkaart van de familie Slier aan Arthur Philips vanuit Amsterdam

Getekende felicitatiekaart van personeel CDK&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-04-16 Tekenaar: Werner Löwenhardt

Getekende felicitatiekaart van personeel CDK&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-04-16 Tekenaar: Werner Löwenhardt

Tekening/felicitatiekaart van het personeel van het CDK aan Aad van As

Bouw.&nbsp; Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Woning van de directeur/kampcommandant in aanbouw.

Bouw.&nbsp; Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Woning van de directeur/kampcommandant in aanbouw.

Bouw van de directeurswoning van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Barend, Isaac Aan: Barend, L. Plaats: Kamp Vught&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: Over ontvangen pakketje, vraag of broek en schoenen toegezonden kunnen worden; roken op verschillende uren; werken op de kleermakerij.

Van: Barend, Isaac Aan: Barend, L. Plaats: Kamp Vught&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: Over ontvangen pakketje, vraag of broek en schoenen toegezonden kunnen worden; roken op verschillende uren; werken op de kleermakerij.

Brief van Isaac Barend aan zijn zoon Leonard vanuit kamp Vught

Afschrift akte in gebruik geven terrein tot het inrichten van een vluchtelingenkamp.&nbsp; Datum: 1939-07-26 + wijzigingen van beheer over het kamp naar het Ministerie van Justitie (mei 1940) en de Duitse Bezetter (1 juli 1942).

Afschrift akte in gebruik geven terrein tot het inrichten van een vluchtelingenkamp.&nbsp; Datum: 1939-07-26 + wijzigingen van beheer over het kamp naar het Ministerie van Justitie (mei 1940) en de Duitse Bezetter (1 juli 1942).

Akte in gebruik geven van het terrein tot inrichten van het Vluchtelingenkamp

Ausweis Van: Noach, Jacob David Geboren: 1919-04-08 Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-03 Ze verblijft voorlopig in het kamp. Vanavond moet ze om 8 uur in de Grote Zaal verschijnen.

Ausweis Van: Noach, Jacob David Geboren: 1919-04-08 Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-03 Ze verblijft voorlopig in het kamp. Vanavond moet ze om 8 uur in de Grote Zaal verschijnen.

Ausweiskarte van Jacob David Noach

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-04 Onderwerp: komt op bezoek; werkt op het ogenblik niet bij een baas, ze werkt thuis. Ze maakt japonnen…

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-04 Onderwerp: komt op bezoek; werkt op het ogenblik niet bij een baas, ze werkt thuis. Ze maakt japonnen…

Briefkaart van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer

Achterzijde van een verklaring.&nbsp; Het volgende is te lezen : ''Attestatie de Vita. Gedateerd op 1 november of later voor de uitkering over de maand oktober.'&nbsp; Zie ook inv. nr. 141.

Achterzijde van een verklaring.&nbsp; Het volgende is te lezen : ''Attestatie de Vita. Gedateerd op 1 november of later voor de uitkering over de maand oktober.'&nbsp; Zie ook inv. nr. 141.

Foto van een verklaring van de burgemeester van Westerbork

Van: Philips, E.&nbsp; Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-05-21&nbsp; Onderwerp: ontvangst van briefkaart, omstandigheden (Arthur was als militair gewond geraakt bij de Duitse invasie en lag in Dordrecht in het ziekenhuis).

Van: Philips, E.&nbsp; Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-05-21&nbsp; Onderwerp: ontvangst van briefkaart, omstandigheden (Arthur was als militair gewond geraakt bij de Duitse invasie en lag in Dordrecht in het ziekenhuis).

Briefkaart van familie Philips aan zoon Arthur Philips vanuit Amsterdam

Poppetje Van: Popken, Aaltje Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945/1946 Onderwerp: door Aaltje in het kamp gemaakt.

Poppetje Van: Popken, Aaltje Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945/1946 Onderwerp: door Aaltje in het kamp gemaakt.

Poppetje

Bewoners en personeel voor de barak waar de kledingwerkplaats gevestigd was.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939-1941&nbsp; De zesde van links is dhr. Wiltjer.

Bewoners en personeel voor de barak waar de kledingwerkplaats gevestigd was.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939-1941&nbsp; De zesde van links is dhr. Wiltjer.

Bewoners en personeel voor de kledingwerkplaats in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Amstleven N.V. Amsterdamsche Maatschappij van Levensverzekeringen Plaats: Amsterdam Datum: maart 1950 Ontvangen van de Vereeniging het Zendingsbureau te Oegstgeest de somma van F. 175,-

Van: Amstleven N.V. Amsterdamsche Maatschappij van Levensverzekeringen Plaats: Amsterdam Datum: maart 1950 Ontvangen van de Vereeniging het Zendingsbureau te Oegstgeest de somma van F. 175,-

Ontvangstbewijs van Amstleven N.V.