In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Kampgeld 25 Cent/25 Gutschen Plaats: Westerbork, kamp Serie CC No. 8264

Kampgeld 25 Cent/25 Gutschen Plaats: Westerbork, kamp Serie CC No. 8264

Kampgeld Lager Westerbork 25 cent

De koopman in tapijten en schilderijen Leiba of Leo Reiss is in april 1939 uit Berlijn in Den Haag ingeschreven. In Berlijn woonde het gezin in een ruime woning in de Lutherstrasse (nu MartinLutherstrasse 17). Niet ver daar vandaan was de tapijtwinkel van Leiba gevestigd. In het voorjaar van 1939 vlucht het gezin Reiss naar Den Haag waar het op verschillende adressen woont.&nbsp; In februari 1941 vertrekt Leiba met zijn vrouw en zoon naar Hilversum. Manfred wordt daar lid van de schaakvereniging “de Gooise Toren”. Als Hilversum in 1942 “Jodenvrij” gemaakt wordt moet het gezin naar Amsterdam vertrekken, waar het woonruimte krijgt in de Bachstraat. Alleen wat hoogstnoodzakelijk is mag mee. Als in juli 1942 de deportatie van Joden in Amsterdam op gang komt, vlucht de familie naar België. Daar wordt het gezin Reiss op 24 juli 1942 in Brussel/Saint Gilles opgepakt wegen het illegaal oversteken van de grens. Ruim een week later komen ze aan in het doorgangskamp Mechelen. Na een kort verblijf in Kazerne Dossin gaan Leiba, Hertha en Manfred op 11 augustus op transport naar Auschwitz. Van de in totaal 999 mensen die de reis maken, zijn er 481 direct na aankomst op 13 augustus vergast. Of het gezin Reiss daarbij hoorde is niet met zekerheid vast te stellen.&nbsp; Hier eindigt het spoor. Uit het boekje "Struikelstenen Hilversum Bussum", geschreven door Kees Bestebreurtje.&nbsp;

Briefkaart Van: Geens, Vrouwtje van Aan: Gaveren, van, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-'27' Onderwerp: omstandigheden, we staan gereed om te vertrekken, de hele fabriek (Hollandia-Kattenburg) staat bij elkaar. Vraag moeder waarom ze geen kleren heeft gestuurd. Het heeft nu geen zin meer. Ook als het gaat om levensmiddelen. &nbsp;

Briefkaart Van: Geens, Vrouwtje van Aan: Gaveren, van, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-'27' Onderwerp: omstandigheden, we staan gereed om te vertrekken, de hele fabriek (Hollandia-Kattenburg) staat bij elkaar. Vraag moeder waarom ze geen kleren heeft gestuurd. Het heeft nu geen zin meer. Ook als het gaat om levensmiddelen. &nbsp;

Briefkaart van Vrouwtje van Geens aan familie van Gaveren vanuit kamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-06&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Kledingmagazijn.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-06&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Kledingmagazijn.

Mededeling over het kledingmagazijn

Repatriëring uit Nederlands-Indië

Repatriëring Indische Nederlanders

Verklaring van de Burgelijke Stand Groningen betreffende het overlijden van Zoesman Simmeren te Auschwitz.

Verklaring van de Burgelijke Stand Groningen betreffende het overlijden van Zoesman Simmeren te Auschwitz.

Verklaring van overlijden van Zoesman Simmeren

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 62

Barak 43

Barak 51

Barak 50

Barak 49

Barak 48

Barak 47

Barak 46

Barak 45

Barak 44

Barak 110

Barak 109

Barakken gebouwd van 1942-1945

Barakken gebouwd van 1939-1942

Barak 108

Oranjekanaal haven

Barak 1

Staatsbosbeheerschuur kamp Westerbork

Spoorlijn kamp Westerbork

Quarantaine-afdeling kamp Westerbork

Boulevard des Misères

Monumenten in kamp Westerbork

Barak 13

Barak 21

Barak 20

Barak 19

Barak 18

Barak 17

Barak 16

Barak 15

Barak 14

Barak 22

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent Serie CC No. 8103

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent Serie CC No. 8103

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-22 Onderwerp: Voorstel voor het overplaatsen van een constructiebedrijf van Kamp Harlingen naar Kamp Westerbork. Er moet worden gezocht naar een geschikte barak, diverse opties.

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-22 Onderwerp: Voorstel voor het overplaatsen van een constructiebedrijf van Kamp Harlingen naar Kamp Westerbork. Er moet worden gezocht naar een geschikte barak, diverse opties.

Brief van G.K. Huisman aan J.G. Buijvoets over het overplaatsen van een constructiebedrijf naar Interneringskamp Westerbork

Verbouw van barak 201 (voormalig barak 2)&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1967-06-07 Opmerking: verschillende functies als R.G.D., Politie, Maatschappelijk Werk, de beheerder, C.A.Z , postkantoor, telefooncentrale, timmerwerkplaats….&nbsp;

Verbouw van barak 201 (voormalig barak 2)&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1967-06-07 Opmerking: verschillende functies als R.G.D., Politie, Maatschappelijk Werk, de beheerder, C.A.Z , postkantoor, telefooncentrale, timmerwerkplaats….&nbsp;

Plattegrond van de verbouwing van barak 201

Calendarium kamp Westerbork

1967

Plattegrond met riolering en gevels van barak 43&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1964-09-17 Opmerking: riolering woonvoorziening

Plattegrond met riolering en gevels van barak 43&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1964-09-17 Opmerking: riolering woonvoorziening

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van barak 43 in het woonoord Schattenberg

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer Plaats: Assen Datum: 1950-10-02 Onderwerp: behoefte aan schiet- mortier- en handgranaatbanen. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer Plaats: Assen Datum: 1950-10-02 Onderwerp: behoefte aan schiet- mortier- en handgranaatbanen. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Brief van de houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Van: Directeur Staatsbosbeheer Aan: Houtvester Assen Plaats: Utrecht Datum: 1943-01-22 Onderwerp: begeleidende brief bij akten

Van: Directeur Staatsbosbeheer Aan: Houtvester Assen Plaats: Utrecht Datum: 1943-01-22 Onderwerp: begeleidende brief bij akten

Brief van de directeur van Staatsbosbeheer aan Houtvester Assen

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Kockx, Th. e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-14 Onderwerp: voeding gedetineerden, andere kampingezetenen (Joods) en het kamppersoneel.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Kockx, Th. e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-14 Onderwerp: voeding gedetineerden, andere kampingezetenen (Joods) en het kamppersoneel.

Brief van Nederlandsch Zendelinggenootschap aan K. Polak