In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: een vriend Aan: Prins, Piet Plaats: Datum: 1943-02-04 Onderwerp: gesproken met Levie Querido. Hij is in goede conditie en stemming; over het onderbrengen van de vrouw van Levie voordat het te laat is.

Van: een vriend Aan: Prins, Piet Plaats: Datum: 1943-02-04 Onderwerp: gesproken met Levie Querido. Hij is in goede conditie en stemming; over het onderbrengen van de vrouw van Levie voordat het te laat is.

Brief van een vriend aan Piet Prins

Van: Buro Lagerkommandantur&nbsp; Aan: Meijer-Philips, Sophia&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 70 Datum: 1944-04-03&nbsp; Onderwerp: vrijlating uit het kamp, opsomming van de formaliteiten die plaats moeten vinden.

Van: Buro Lagerkommandantur&nbsp; Aan: Meijer-Philips, Sophia&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 70 Datum: 1944-04-03&nbsp; Onderwerp: vrijlating uit het kamp, opsomming van de formaliteiten die plaats moeten vinden.

Brief over vrijlating uit kamp Westerbork van Sophia Meijer-Philips

Van: Koning, G.C. Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-9-05 Onderwerp: instructie voor de ziekenbarakken met na te leven regels door de patiënten.

Van: Koning, G.C. Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-9-05 Onderwerp: instructie voor de ziekenbarakken met na te leven regels door de patiënten.

Instructie (s) voor de ziekenbarakken

Van: het Nederlands Beheersinstituut Aan: van Dam, Joseph Plaats: Groningen Datum: 1951-05-07 Onderwerp: Beëindiging bewindvoerderschap over M. de Winter-van Dam en drie van haar kinderen. Bij verandering in vermogen een balans doorsturen.

Van: het Nederlands Beheersinstituut Aan: van Dam, Joseph Plaats: Groningen Datum: 1951-05-07 Onderwerp: Beëindiging bewindvoerderschap over M. de Winter-van Dam en drie van haar kinderen. Bij verandering in vermogen een balans doorsturen.

Brief van het Nederlands Beheersinstituut aan Joseph van Dam vanuit Groningen

Foto van militairen in een zwembad Datum: 1949

Foto van militairen in een zwembad Datum: 1949

Foto van militairen in een zwembad

Van: Mendes Monteiro, S. Aan: Gimbrère, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-01 Onderwerp: stroop ontvangen, hartelijk dank

Van: Mendes Monteiro, S. Aan: Gimbrère, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-01 Onderwerp: stroop ontvangen, hartelijk dank

Briefkaart van S. Mendes Monteiro aan de familie Gimbrère vanuit kamp Westerbork

Tekening Van: Kok, Leo Aan: Drukker, Joseph Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-13 Onderwerp: portrettekening, potlood.

Tekening Van: Kok, Leo Aan: Drukker, Joseph Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-13 Onderwerp: portrettekening, potlood.

Tekening van Joseph Drukker gemaakt door Leo Kok in kamp Westerbork

Van: De Fliegende Kolonne (FK) Datum: 1943-09-28 Plaats: Westerbork, kamp, barakken, 14, 21, 37, 38, 41, 43. 46, 48, 62, 63, 66, 68, 69, 71, 73, en 83. Onderwerp: namen van kampgevangenen die werkzaam zijn bij de FK met een indeling van de barakken waar zij woonachtig zijn.

Van: De Fliegende Kolonne (FK) Datum: 1943-09-28 Plaats: Westerbork, kamp, barakken, 14, 21, 37, 38, 41, 43. 46, 48, 62, 63, 66, 68, 69, 71, 73, en 83. Onderwerp: namen van kampgevangenen die werkzaam zijn bij de FK met een indeling van de barakken waar zij woonachtig zijn.

Namenlijst van de Fliegende Kolonne, de bagage afdeling

Van: Acohen, Maurits Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-02-20 Onderwerp: pakje met zegel ontvangen. Ze gaan er zuinig mee om; moeder heeft er soep van gekookt; mag tweemaal een pakketjes sturen op de Westerborkzegels… Pakketzegel aan de brief gehecht.

Van: Acohen, Maurits Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-02-20 Onderwerp: pakje met zegel ontvangen. Ze gaan er zuinig mee om; moeder heeft er soep van gekookt; mag tweemaal een pakketjes sturen op de Westerborkzegels… Pakketzegel aan de brief gehecht.

Brief van Maurits Acohen aan het gezin van zijn zoon vanuit kamp Westerbork

Foto van Joodse landarbeider en een bezoekster bij de familie Jonkers in Zwiggelte De foto werd gemaakt met de camera van Ernst (Erco) Cosmann. Het object was meegenomen door Ilse Birnbaum tijdens een bezoek aan de boerderij. Ze zijn op de foto beiden afgebeeld.

Foto van Joodse landarbeider en een bezoekster bij de familie Jonkers in Zwiggelte De foto werd gemaakt met de camera van Ernst (Erco) Cosmann. Het object was meegenomen door Ilse Birnbaum tijdens een bezoek aan de boerderij. Ze zijn op de foto beiden afgebeeld.

Foto van Ernst Cosmann en Ilse Birnbaum op het land van de familie Jonkers in Zwiggelte

Van: Blik, B (Marie Samson) en Samson-Polak, A. Aan: Fluck, mevrouw Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05/06 Onderwerp: internering moeder; bij elkaar blijven van gezin. Ben, Marie haar echtgenoot is er nog.

Van: Blik, B (Marie Samson) en Samson-Polak, A. Aan: Fluck, mevrouw Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05/06 Onderwerp: internering moeder; bij elkaar blijven van gezin. Ben, Marie haar echtgenoot is er nog.

Brief van het Rode Kruis van B. Blik (Marie Samson) en A. Samson-Polak aan mevrouw Fluck vanuit kamp Westerbork

Notitie over de verplichting om een ster te dragen.&nbsp;

Notitie over de verplichting om een ster te dragen.&nbsp;

Notitie over de verplichting om een Jodenster te dragen.

Briefkaart Van: Kwieser, H.&nbsp; Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-05 Onderwerp: Henri schrijft dat de helft van de Joodse Raad-ploeg naar Amsterdam vertrekt en daar te werk wordt gesteld. Zij krijgen daarvoor speciale Ausweise. Zelf kiest hij ervoor om in Westerbork te blijven. Dat betekent dat hij bij het kamp wordt ingelijfd en voortaan om de 14 dagen mag schrijven. Verder schrijft hij dat de kans dat Stella vrijkomt toeneemt. &nbsp;

Briefkaart Van: Kwieser, H.&nbsp; Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-05 Onderwerp: Henri schrijft dat de helft van de Joodse Raad-ploeg naar Amsterdam vertrekt en daar te werk wordt gesteld. Zij krijgen daarvoor speciale Ausweise. Zelf kiest hij ervoor om in Westerbork te blijven. Dat betekent dat hij bij het kamp wordt ingelijfd en voortaan om de 14 dagen mag schrijven. Verder schrijft hij dat de kans dat Stella vrijkomt toeneemt. &nbsp;

Briefkaart van H. Kwieser aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Van: Dr. de Jong, M. (Marcus) Aan: Willems, D. Plaats: Barneveld Datum: 1942-12-29 Onderwerp: bedankt voor het pakketje met baksel, tijdens het ontbijt met het gezin ervan gesmuld; bedankt voor het Portugese boek (over avonturier Fradique Mendes), voor het eerst in zeven weken weer een boek in handen; De schrijver zal een lezing over Portugal gaan houden; vrouw en kinderen schikken zich; een gelukkig 1943 toewenst.

Van: Dr. de Jong, M. (Marcus) Aan: Willems, D. Plaats: Barneveld Datum: 1942-12-29 Onderwerp: bedankt voor het pakketje met baksel, tijdens het ontbijt met het gezin ervan gesmuld; bedankt voor het Portugese boek (over avonturier Fradique Mendes), voor het eerst in zeven weken weer een boek in handen; De schrijver zal een lezing over Portugal gaan houden; vrouw en kinderen schikken zich; een gelukkig 1943 toewenst.

Brief van Dr. M. de Jong aan D. Willems vanuit De Schaffelaar in Barneveld

Van: Gudema, A.L. Afgegeven: 1941-08-26 te Winschoten

Van: Gudema, A.L. Afgegeven: 1941-08-26 te Winschoten

van Aron Gudema

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-26 Onderwerp: bedankje voor pakket; omstandigheden in het kamp; kleding&nbsp; Op Lager Westerbork briefpapier

Van: Snoek, Hermine Aan: In 't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-26 Onderwerp: bedankje voor pakket; omstandigheden in het kamp; kleding&nbsp; Op Lager Westerbork briefpapier

Brief van Hermine Snoek aan Nel In 't Veld vanuit kamp Westerbork

Van: Rie, Louis en Bart Aan: Matteman, Margot en Sal Plaats: Amsterdam Datum: 1943-09-07 Onderwerp: kaart ontvangen van ontvangst pakket; omstandigheden;

Van: Rie, Louis en Bart Aan: Matteman, Margot en Sal Plaats: Amsterdam Datum: 1943-09-07 Onderwerp: kaart ontvangen van ontvangst pakket; omstandigheden;

Brief van Rie, Louis en Bart aan Margot en Sal Matteman

Personen