In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Post kamp Westerbork

Briefpost kamp Westerbork

Uit de trein geworpen brieven

Van: Lies (geschreven in de barak van Jules) Aan: Corrie en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-14 Onderwerp: bedankt voor de twee laatste pakketjes; klink van de bessensap was er afgesprongen ende fles was leeg; de toestand van vader is heel slecht; hoewel hij koortsvrij is (longontsteking teruggedrongen); hart is zeer zwak; afgelopen week nog hoop dat er er herstel zou komen…; de dokter vindt op dit ogenblik de toestand hopeloos, Jules is kortademig; met injecties wordt hij in leven gehouden; Lies wordt van haar werk gehaald, vader heel erg kortademig, Lies is al een deel van de ochtend en de middag bij hem; Jules is heel zwak, spreken gaat hem moeilijk af; ‘konden jullie maar bij hem zijn’; ….

Van: Lies (geschreven in de barak van Jules) Aan: Corrie en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-14 Onderwerp: bedankt voor de twee laatste pakketjes; klink van de bessensap was er afgesprongen ende fles was leeg; de toestand van vader is heel slecht; hoewel hij koortsvrij is (longontsteking teruggedrongen); hart is zeer zwak; afgelopen week nog hoop dat er er herstel zou komen…; de dokter vindt op dit ogenblik de toestand hopeloos, Jules is kortademig; met injecties wordt hij in leven gehouden; Lies wordt van haar werk gehaald, vader heel erg kortademig, Lies is al een deel van de ochtend en de middag bij hem; Jules is heel zwak, spreken gaat hem moeilijk af; ‘konden jullie maar bij hem zijn’; ….

Briefkaart van Jules en Lies aan het echtpaar den Haan-Palache vanuit kamp Westerbork

Briefkaart Van: Kwieser, Henri Aan: Meijer, Emanuel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-27 Onderwerp: Henri vindt het jammer dat hij niets hoort van de familie Meijer. Uit de berichten die hij uit Amsterdam heeft gekregen heef hij opgemaakt dat het daar allesbehalve prettig is. Van de gelegenheid om terug te gaan maakt hij in ieder geval maar geen gebruik, tenzij hij terug moet. Bevat stempel Joodse Raad voor Amsterdam, afd. Westerbork.

Briefkaart Van: Kwieser, Henri Aan: Meijer, Emanuel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-27 Onderwerp: Henri vindt het jammer dat hij niets hoort van de familie Meijer. Uit de berichten die hij uit Amsterdam heeft gekregen heef hij opgemaakt dat het daar allesbehalve prettig is. Van de gelegenheid om terug te gaan maakt hij in ieder geval maar geen gebruik, tenzij hij terug moet. Bevat stempel Joodse Raad voor Amsterdam, afd. Westerbork.

Briefkaart van Henri Kwieser aan E. Meijer vanuit kamp Westerbork

Uittreksel uit het Overlijdensregister Amsterdam Datum: 1959-05-01 Betreft het overlijden van Wolf de Groot

Uittreksel uit het Overlijdensregister Amsterdam Datum: 1959-05-01 Betreft het overlijden van Wolf de Groot

Uittreksel betreffende overlijden van W. de Groot

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een Illustratie van Leo Kok in de brief 'Ergens in Nederland'

Plaatsen in kamp Westerbork

Woonoord Schattenberg

Van: Heilbut, R.E. Aan: Andersen, H.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-17 Onderwerp: bericht van adreswijziging. Verhuizing in kamp Westerbork, van barak 67 naar barak 63

Van: Heilbut, R.E. Aan: Andersen, H.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-17 Onderwerp: bericht van adreswijziging. Verhuizing in kamp Westerbork, van barak 67 naar barak 63

Briefkaart van R.E. Heilbut aan H.L. Andersen vanuit kamp Westerbork

Van: Heino Zijtenfeld Aan: As, van, Aad Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-26 Onderwerp: nieuwjaarswensen 1942/1943.

Van: Heino Zijtenfeld Aan: As, van, Aad Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-26 Onderwerp: nieuwjaarswensen 1942/1943.

Briefkaart met tekening van Felix en Heino aan Aad van As

Van: Jannie en Ies Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943 Onderwerp: verkopen van in bewaring gegeven spullen: schilderij en klok; verzoek om kaasbonnen en melkbonnen; Sonja was op bezoek

Van: Jannie en Ies Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943 Onderwerp: verkopen van in bewaring gegeven spullen: schilderij en klok; verzoek om kaasbonnen en melkbonnen; Sonja was op bezoek

Brief van Jannie en Ies aan de familie Veer

Van: Palache, Jules Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-18 Onderwerp: niet verwacht nu in Westerbork te zitten; telegrammen verstuurd over aankomst; hopen dat Siegfried iets kan bereiken, anders moeten ze de grote reis aanvaarden; opsomming van wat ze nodig hebben…

Van: Palache, Jules Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-18 Onderwerp: niet verwacht nu in Westerbork te zitten; telegrammen verstuurd over aankomst; hopen dat Siegfried iets kan bereiken, anders moeten ze de grote reis aanvaarden; opsomming van wat ze nodig hebben…

Brief van Jules Palache aan lieve allemaal vanuit kamp Westerbork

Van: de bewoners van barak 11B Aan: Stern, Samson Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-03-05 Onderwerp: verjaardagskaart voor Sam Stern van zijn barakgenoten, het echtpaar Hollaender-Fuchs; muziek, accordeon; houthakken; voetballen; gamellen uit de centrale keuken met eten voor de bewoners van de barak. De tekeningen zijn gemaakt door Alexander Hollaender

Van: de bewoners van barak 11B Aan: Stern, Samson Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-03-05 Onderwerp: verjaardagskaart voor Sam Stern van zijn barakgenoten, het echtpaar Hollaender-Fuchs; muziek, accordeon; houthakken; voetballen; gamellen uit de centrale keuken met eten voor de bewoners van de barak. De tekeningen zijn gemaakt door Alexander Hollaender

Gelukwens voor de Sam Stern voor zijn 26ste verjaardag

Bewijs van crematie Datum: 13-07-1943 Nr. 426 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Velleman, Joseph geb. 31-03-61 overleden te Westerbork op 09-07-1943&nbsp; op 12-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-07-1943 Nr. 426 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Velleman, Joseph geb. 31-03-61 overleden te Westerbork op 09-07-1943&nbsp; op 12-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Joseph Velleman

Betreft: School Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, barak 1.&nbsp; Schaal: 1:100 Opmerking: er was nog ruimte om het aantal schoollokalen uit te breiden.

Betreft: School Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, barak 1.&nbsp; Schaal: 1:100 Opmerking: er was nog ruimte om het aantal schoollokalen uit te breiden.

Bouwtekening van de school in het Centraal Vluchtelingenkamp

Bewijs van crematie Datum: 02-08-1943 Nr. 447 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Frankenthal, Berta, wed. van Reinberg, Lukas geb. 12-08-62 overleden te Westerbork op 23-07-1943 op 28-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 02-08-1943 Nr. 447 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Frankenthal, Berta, wed. van Reinberg, Lukas geb. 12-08-62 overleden te Westerbork op 23-07-1943 op 28-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Berta Frankenthal

Van: Kussy, Victor.&nbsp; Aan: Aggelen, van, J.&nbsp; Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1944-08-23&nbsp; Onderwerp: bericht van verzenden en ontvangst van een pakket dat naar Theresienstadt is gestuurd.

Van: Kussy, Victor.&nbsp; Aan: Aggelen, van, J.&nbsp; Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1944-08-23&nbsp; Onderwerp: bericht van verzenden en ontvangst van een pakket dat naar Theresienstadt is gestuurd.

Bewijs van verzenden en ontvangst van een pakket

Van: Peper- de Paauw, R. en Bloema (de Paauw) Aan: Cardozo, I.P.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-03&nbsp; Onderwerp: situatie in kamp, grootvader Philip de Paauw ligt nog in het ziekenhuis. De schrijfster vraagt namens een familielid de voedselpakketten beter te verpakken.

Van: Peper- de Paauw, R. en Bloema (de Paauw) Aan: Cardozo, I.P.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-03&nbsp; Onderwerp: situatie in kamp, grootvader Philip de Paauw ligt nog in het ziekenhuis. De schrijfster vraagt namens een familielid de voedselpakketten beter te verpakken.

Brief van R. de Paauw-Peper en haar dochter aan Isaac Philip Cardozo

Van: Batavier-de Reeder, E. Aan: Batavier, M., Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-06-05&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie. We weten niet hoe lang we hier nog zijn.

Van: Batavier-de Reeder, E. Aan: Batavier, M., Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-06-05&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie. We weten niet hoe lang we hier nog zijn.

Briefkaart van E. Batavier-de Reeder aan M. Batavier vanuit kamp Westerbork

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Houtvester Assen Datum: 1946-10-31 Onderwerp: verplaatsing van de barak achter de hoofdwacht. Het zal als wachtlokaal voor bezoekers worden gebruikt.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Houtvester Assen Datum: 1946-10-31 Onderwerp: verplaatsing van de barak achter de hoofdwacht. Het zal als wachtlokaal voor bezoekers worden gebruikt.

Brief van J. G. Buijvoets aan Houtvester Assen

Revisie elektrische installatie, barakken 213; 214 en 215 Schattenberg&nbsp; Datum: 1951-09-27 Opmerking: de oorspronkelijke nummers van deze barakken waren 123-125.

Revisie elektrische installatie, barakken 213; 214 en 215 Schattenberg&nbsp; Datum: 1951-09-27 Opmerking: de oorspronkelijke nummers van deze barakken waren 123-125.

Plattegrond van de elektrische installatie in de barakken 213-215 in het woonoord Schattenberg

Portret van Siegfried Leeuwarden Plaats onbekend, 1964-05-06.&nbsp;

Portret van Siegfried Leeuwarden Plaats onbekend, 1964-05-06.&nbsp;

Portret van Siegfried Leeuwarden

Van: de Hoofdsynagoge Amsterdam&nbsp; Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-24 Onderwerp: overlijden van Borach Sleutelberg in kamp Westerbork en de bijzetting van de asresten te Diemen.

Van: de Hoofdsynagoge Amsterdam&nbsp; Aan: van Dam-Sleutelberg, Golina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-24 Onderwerp: overlijden van Borach Sleutelberg in kamp Westerbork en de bijzetting van de asresten te Diemen.

Brief van de Hoofdsynagoge Amsterdam aan Aron van Dam vanuit Amsterdam

Van: Schoon, S. (Stichting 1940-1945)&nbsp; Aan: As, van, A.&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1954-12-20&nbsp; Onderwerp: positieve bijdrage t.a.v. functioneren in kamp, omstandigheden Joden en medewerking illegaliteit. Medewerking verlenen bij het vinden van de plekken waar geëxecuteerde verzetsstrijders zijn begraven.

Van: Schoon, S. (Stichting 1940-1945)&nbsp; Aan: As, van, A.&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1954-12-20&nbsp; Onderwerp: positieve bijdrage t.a.v. functioneren in kamp, omstandigheden Joden en medewerking illegaliteit. Medewerking verlenen bij het vinden van de plekken waar geëxecuteerde verzetsstrijders zijn begraven.

Verklaring van S. Schoon aan Aad van As over Aad zijn functioneren

Spoorlijn kamp Westerbork

Smalspoor kamp Westerbork

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05 Onderwerp: smalspoor in huur bij het kamp Westerbork. Een overzicht van de firma's waarvan de materieel gehuurd worden. Van bouten, spoor, kiepkarren tot locomotieven.

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05 Onderwerp: smalspoor in huur bij het kamp Westerbork. Een overzicht van de firma's waarvan de materieel gehuurd worden. Van bouten, spoor, kiepkarren tot locomotieven.

Overzicht van bedrijven waarvan smalspoor, materieel en locomotieven worden gehuurd

Fot is gemaakt door Breslauer, Werner, Rudolf&nbsp; Interieur van een dienstwoning Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1944

Fot is gemaakt door Breslauer, Werner, Rudolf&nbsp; Interieur van een dienstwoning Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1944

Foto van een interieur van een Dienstwoning in kamp Westerbork

Van: Roos, Abraham…. Aan: Familie Plaats: Meppel Datum: 1938-08-18 Onderwerp: activiteiten van gezinsleden en naaste verwanten, en vragen over diverse familieleden.

Van: Roos, Abraham…. Aan: Familie Plaats: Meppel Datum: 1938-08-18 Onderwerp: activiteiten van gezinsleden en naaste verwanten, en vragen over diverse familieleden.

Brief van Abraham Roos aan familie vanuit Meppel

Betreft: Revisietekening Licht installatie Ketelhuis Schattenberg. Schaal: 1:50 Datum: 1953-07-23

Betreft: Revisietekening Licht installatie Ketelhuis Schattenberg. Schaal: 1:50 Datum: 1953-07-23

Bouwtekening revisie lichtinstallatie van het ketelhuis in het woonoord Schattenberg

Arbeidskaart Van: Gerzon-Falk, Nora Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Datum: 1943-10-23 Ingedeeld bij: DB 8 Gruppe 10

Arbeidskaart Van: Gerzon-Falk, Nora Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Datum: 1943-10-23 Ingedeeld bij: DB 8 Gruppe 10

Arbeidskaart van Nora Gerzon-Falk in kamp Westerbork

Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Projecten Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Routes van de Vervolging

Srebrenica Genocide Memorial

Landelijk Steunpunt Gastsprekers WOII-Heden

Project Joodse Werkkampen

Westerborkpad

In het spoor van Anne Frank

Naam en Gezicht

De 102.000 Namen Lezen

Leerwerkatelier

Van: Thoom Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1943-03-16 Onderwerp: Thoom is weer vrij en heelhuids thuisgekomen; ondanks zijn vrijheid voelt hij zich eenzaam; er is veel gebeurd, maar zijn liefde voor haar is onveranderd; thuis hangen veel foto's van Frederika aan de wand; over haar schijnhuwelijk via een brief van Gerry….zijn geloof in haar is groot…

Van: Thoom Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1943-03-16 Onderwerp: Thoom is weer vrij en heelhuids thuisgekomen; ondanks zijn vrijheid voelt hij zich eenzaam; er is veel gebeurd, maar zijn liefde voor haar is onveranderd; thuis hangen veel foto's van Frederika aan de wand; over haar schijnhuwelijk via een brief van Gerry….zijn geloof in haar is groot…

Brief van Thoom aan Frederika van Duren vanuit Arnhem

Van: Lierens, A. Aan: van Heiks, A. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-29 Onderwerp: wasgoed ontvangen…

Van: Lierens, A. Aan: van Heiks, A. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-29 Onderwerp: wasgoed ontvangen…

Briefkaart van A. Lierens en Jansje aan mevrouw A van Heiks vanuit kamp Westerbork

Van: Boezeman, Dr. Aan: Laufer, F Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-02-12 Onderwerp: positie korset voor F. Laufer, aanschaf in Assen

Van: Boezeman, Dr. Aan: Laufer, F Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-02-12 Onderwerp: positie korset voor F. Laufer, aanschaf in Assen

Recept van Dr. Boezeman voor een positie korset

Van: Matteman, Sal en Margot Aan: lieve mensen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-07 Onderwerp: dag is gekomen om naar elders te vertrekken; vol goede moed; afspraken over tijd na terugkeer; binnen enkele weken wordt Westerbork opgedoekt;

Van: Matteman, Sal en Margot Aan: lieve mensen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-07 Onderwerp: dag is gekomen om naar elders te vertrekken; vol goede moed; afspraken over tijd na terugkeer; binnen enkele weken wordt Westerbork opgedoekt;

Brief van Sal en Margot Matteman aan bekenden vanuit kamp Westerbork

Personen