In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Kampgevangenen en woonbarakken. Kamp Westerbork, 1942-1944 Een doorgang tussen twee grote woonbarakken.

Kampgevangenen en woonbarakken. Kamp Westerbork, 1942-1944 Een doorgang tussen twee grote woonbarakken.

Een doorgang tussen twee woonbarakken in kamp Westerbork

Ontvangstbewijs van aanmelding bij de Schade-Enquête-Commissie met vermelding van het adres van Aron Levie Gudema, nadat hij bevrijd in kamp Westerbork weer in Winschoten terugkeerde na het adres waar hij voor zijn deportatie ook woonde.

Ontvangstbewijs van aanmelding bij de Schade-Enquête-Commissie met vermelding van het adres van Aron Levie Gudema, nadat hij bevrijd in kamp Westerbork weer in Winschoten terugkeerde na het adres waar hij voor zijn deportatie ook woonde.

Ontvangstbewijs van aanmelding bij de Schade-Enquête-Commissie voor Aron Gudema

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een Illustratie van Leo Kok in de brief 'Ergens in Nederland'

Van: Gudema, A.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-03 Ausweis en tevens oproep om in Grote Zaal te verschijnen. Bijzonderheden: Aron zal voorlopig in kamp Westerbork blijven.

Van: Gudema, A.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-03 Ausweis en tevens oproep om in Grote Zaal te verschijnen. Bijzonderheden: Aron zal voorlopig in kamp Westerbork blijven.

van Aron Gudema met een oproep om in de Grote Zaal te verschijnen

Joodse gemeenten in Friesland

Joodse gemeente Waskemeer

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampcommandant Gemmeker in het midden, omringd door andere SS'ers en Ordnungspolizei; kampgevangene Heinz Todtmann staat helemaal rechts.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampcommandant Gemmeker in het midden, omringd door andere SS'ers en Ordnungspolizei; kampgevangene Heinz Todtmann staat helemaal rechts.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Gedicht over kamp Westerbork.&nbsp; Van: Serlui, Reina Datum: 1943-08-10

Gedicht over kamp Westerbork.&nbsp; Van: Serlui, Reina Datum: 1943-08-10

Gedicht geschreven door Reina Serlui in kamp Westerbork

Brief van het Informatiebureau van het Nederlandsche Roode Kruis Verklaring dat: Salomon Mendes Monteiro geboren 06-01-1899 op 11 januari 1944 van Westerbork naar Auschwitz is gedeporteerd. De gegevens kloppen niet. Salomon is op 11 januari 1944 naar Bergen-Belsen gedeporteerd en van hieruit op 9 oktober 1944 naar Auschwitz.

Brief van het Informatiebureau van het Nederlandsche Roode Kruis Verklaring dat: Salomon Mendes Monteiro geboren 06-01-1899 op 11 januari 1944 van Westerbork naar Auschwitz is gedeporteerd. De gegevens kloppen niet. Salomon is op 11 januari 1944 naar Bergen-Belsen gedeporteerd en van hieruit op 9 oktober 1944 naar Auschwitz.

Brief van het Nederlandsche Roode Kruis betreffende Salomon Mendes Monteiro

Van: Matteman, S. Aan: fam. L. Matteman Plaats: Westerbork, kamp, barak 72 Datum: 1943-09-03 Onderwerp: pakket ontvangen

Van: Matteman, S. Aan: fam. L. Matteman Plaats: Westerbork, kamp, barak 72 Datum: 1943-09-03 Onderwerp: pakket ontvangen

Briefkaart van S. Matteman aan familie L. Matteman vanuit kamp Westerbork

Personen