We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: de Secretaris-Generaal van het Departement van Justitie Aan: de kampcommandant Plaats: Den Haag Datum: 1939-1940 Onderwerp: verschillende instructies voor de commandant vanuit het Departement van Justitie.

Van: de Secretaris-Generaal van het Departement van Justitie Aan: de kampcommandant Plaats: Den Haag Datum: 1939-1940 Onderwerp: verschillende instructies voor de commandant vanuit het Departement van Justitie.

Instructies voor de commandant van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork van het Departement van Justitie

Foto van Rozette van Cleef en drie andere kampoverlevenden Datum: 1951 Onderwerp: 3 overlevenden van Auschwitz en een overlevende van het bunkerdrama in kamp Vught.

Foto van Rozette van Cleef en drie andere kampoverlevenden Datum: 1951 Onderwerp: 3 overlevenden van Auschwitz en een overlevende van het bunkerdrama in kamp Vught.

Foto van Rozette van Cleef en drie andere kampoverlevenden

Van: Muller, Grietje Aan: lieve allemaal (broer, Israel en gezin) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-22 Onderwerp: mogelijks de laatste brief; ze zijn klaar om naar het onbekende te gaan; de stemming is tamelijk goed; ze zullen hun noodlot zo moedig mogelijk onder de ogen zien; dat haar broer en zijn kinderen alles bespaard mag blijven…; voor het geval ze niet terug zullen komen, gedraag jullie moedig. Dit is geen frase maar de volstrekte waarheid; al zullen ze hun best doen weer terug te komen, er voor vechten; de mensen in het kamp houden zich goed, ze zijn nog vol hoop; het is op het moment zo'n chaos, dat het onmogelijk is verder te schrijven; ze zijn naar een andere barak gestuurd, een doorgangsbarak, waar honderden anderen aankomen; mamma houdt zich goed en pappa is in de drie weken Westerbork wel 20 jaar ouder geworden; Esther houdt zich redelijk; de schrijfster zelf is kalm; ‘als de dood daar wacht, ben ik blij als ze vlug zal komen'; als het daar redelijk is, dan slaat ze zich er wel doorheen. &nbsp;

Van: Muller, Grietje Aan: lieve allemaal (broer, Israel en gezin) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-22 Onderwerp: mogelijks de laatste brief; ze zijn klaar om naar het onbekende te gaan; de stemming is tamelijk goed; ze zullen hun noodlot zo moedig mogelijk onder de ogen zien; dat haar broer en zijn kinderen alles bespaard mag blijven…; voor het geval ze niet terug zullen komen, gedraag jullie moedig. Dit is geen frase maar de volstrekte waarheid; al zullen ze hun best doen weer terug te komen, er voor vechten; de mensen in het kamp houden zich goed, ze zijn nog vol hoop; het is op het moment zo'n chaos, dat het onmogelijk is verder te schrijven; ze zijn naar een andere barak gestuurd, een doorgangsbarak, waar honderden anderen aankomen; mamma houdt zich goed en pappa is in de drie weken Westerbork wel 20 jaar ouder geworden; Esther houdt zich redelijk; de schrijfster zelf is kalm; ‘als de dood daar wacht, ben ik blij als ze vlug zal komen'; als het daar redelijk is, dan slaat ze zich er wel doorheen. &nbsp;

Brief van Grietje Muller aan lieve allemaal vanuit kamp Westerbork

Aankomst E. Hassel in kamp Westerbork Getekend door: Spier, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943

Aankomst E. Hassel in kamp Westerbork Getekend door: Spier, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943

Tekening van Jo Spier over de aankomst van Frau Hassel in kamp Westerbork

Ziekenzaal met peuters. Kamp Westerbork, 1942-12&nbsp; Overzicht van de ziekenzaal. In de zaal staan een aantal ledikantjes, en er zijn zes kinderen te zien. Op de achtergrond de wandtekeningen van Jo Spier.

Ziekenzaal met peuters. Kamp Westerbork, 1942-12&nbsp; Overzicht van de ziekenzaal. In de zaal staan een aantal ledikantjes, en er zijn zes kinderen te zien. Op de achtergrond de wandtekeningen van Jo Spier.

Ziekenzaal voor peuters met wandtekeningen gemaakt door Jo Spier

Van: Boekbinder, Bob Datum: 1944/1945 Plaats: Bergen-Belsen Onderwerp: barak 23 en een regenton.

Van: Boekbinder, Bob Datum: 1944/1945 Plaats: Bergen-Belsen Onderwerp: barak 23 en een regenton.

Tekening, aquarel van barak 23 en een regenton in Bergen-Belsen

Ton die in de wagon gebruikt werd als 'toilet' wordt door een OD'er naar de wagon gebracht. Kamp Westerbork, 1944-05-19. Still van een opname uit de Westerbork-film.

Ton die in de wagon gebruikt werd als 'toilet' wordt door een OD'er naar de wagon gebracht. Kamp Westerbork, 1944-05-19. Still van een opname uit de Westerbork-film.

Een OD'er brengt een toiletton naar de deportatietrein

Ontwerp voor een illustratie op de wanden van een kinderzaal in het ziekenhuis. Getekend&nbsp;door: &nbsp;Spier, J.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1943 &nbsp;

Ontwerp voor een illustratie op de wanden van een kinderzaal in het ziekenhuis. Getekend&nbsp;door: &nbsp;Spier, J.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1943 &nbsp;

Tekening/ontwerp van Jo Spier voor een muurschildering in de kinderzaal/kraamkamer van het ziekenhuis

Van: Gemeentebestuur Losser&nbsp; Datum: 1941-09-21&nbsp; Plaats: Losser&nbsp; Onderwerp: verbod voor Joden om zich na 8 uur namiddag tot 5 uur des nachts in de buitenlucht op te houden of bij anderen te verblijven.

Van: Gemeentebestuur Losser&nbsp; Datum: 1941-09-21&nbsp; Plaats: Losser&nbsp; Onderwerp: verbod voor Joden om zich na 8 uur namiddag tot 5 uur des nachts in de buitenlucht op te houden of bij anderen te verblijven.

Bekendmaking over verbod verblijven in de buitenlucht voor Joden

Brieven Van: Culp, Klara en Richard Aan: zuster Kuiper Aantal briefkaarten in kamp Westerbork geschreven in de periode april/mei 1943. Rode Kruis brief Brief en enveloppe in kamp Westerbork geschreven Het gaat om de ouders Hans Culp (van den Broeke), die in 1944 als onbekend kind in kamp Westerbork terecht komt en de oorlog zal overleven. In de jaren negentig neemt hij het initiatief tot het opsporen van de groep onbekende kinderen.

Brieven Van: Culp, Klara en Richard Aan: zuster Kuiper Aantal briefkaarten in kamp Westerbork geschreven in de periode april/mei 1943. Rode Kruis brief Brief en enveloppe in kamp Westerbork geschreven Het gaat om de ouders Hans Culp (van den Broeke), die in 1944 als onbekend kind in kamp Westerbork terecht komt en de oorlog zal overleven. In de jaren negentig neemt hij het initiatief tot het opsporen van de groep onbekende kinderen.

Briefkaart(en) en een brief van Klara en Richard Culp

Personen