In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Melktransport door enkele kampbewoners.&nbsp; Hooghalen, jaartal onbekend Transport van melk vanuit Hooghalen door enkele gevangenen onder politie- en marechausseebegeleiding.

Melktransport door enkele kampbewoners.&nbsp; Hooghalen, jaartal onbekend Transport van melk vanuit Hooghalen door enkele gevangenen onder politie- en marechausseebegeleiding.

Melkvervoer naar het kamp

Van: Schuckink Kool, A. dr., hoofd Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-07-22 Onderwerp: bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de gedetineerde arts R.G. Feitsma t.o.v. gedetineerde patiënt J. Belt.

Van: Schuckink Kool, A. dr., hoofd Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-07-22 Onderwerp: bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de gedetineerde arts R.G. Feitsma t.o.v. gedetineerde patiënt J. Belt.

Brief van Dr. A. Schuckink Kool aan J. G. Buijvoets in Interneringskamp Westerbork

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1942-12-29 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Betty en Selly zijn nog in het ziekenhuis. Met Betty gaat het iets beter, Selly is echter zo ziek en slap dat ze niet meer kan zitten. Louis is beter, maar nog niet aan het werk. Hij heeft verlof tot 1 januari en hij krijgt extra voeding. ‘Is ons huis al leeg? Mijn overschoenen zijn stuk en je kan hier niet zonder.'…Als de kinderen beter zijn, zou ik graag mijn (kinder) wagentje willen hebben. Bijna iedereen heeft de wagen bij hun. Als we alles hadden geweten hadden we veel meer meegenomen'….&nbsp;

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1942-12-29 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Betty en Selly zijn nog in het ziekenhuis. Met Betty gaat het iets beter, Selly is echter zo ziek en slap dat ze niet meer kan zitten. Louis is beter, maar nog niet aan het werk. Hij heeft verlof tot 1 januari en hij krijgt extra voeding. ‘Is ons huis al leeg? Mijn overschoenen zijn stuk en je kan hier niet zonder.'…Als de kinderen beter zijn, zou ik graag mijn (kinder) wagentje willen hebben. Bijna iedereen heeft de wagen bij hun. Als we alles hadden geweten hadden we veel meer meegenomen'….&nbsp;

Briefkaart van Rosette Stranders-de Hartog aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Els en Alfred Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-24 Onderwerp: brief van Liesje; pakjes zijn doorgestuurd; Els heeft twee huishoudingen te verzorgen, nu de bediende van Siegfried ook naar Westerbork is doorgestuurd…

Van: Els en Alfred Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-24 Onderwerp: brief van Liesje; pakjes zijn doorgestuurd; Els heeft twee huishoudingen te verzorgen, nu de bediende van Siegfried ook naar Westerbork is doorgestuurd…

Brief van Alfred en Els aan Corrie, Piet en Aatje vanuit Amsterdam

Hoofdwacht, eerste ingang&nbsp; Interneringskamp Westerbork Datum: 1945 Het gaat om de eerste ingang en wachthuis vanuit de kant van Hooghalen gezien.

Hoofdwacht, eerste ingang&nbsp; Interneringskamp Westerbork Datum: 1945 Het gaat om de eerste ingang en wachthuis vanuit de kant van Hooghalen gezien.

Foto van de eerste ingang van het Interneringskamp Westerbork

Barak 30.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945 Gebouw DUW (dhr. Huisman).

Barak 30.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945 Gebouw DUW (dhr. Huisman).

Foto met zicht op barak 30 in het Interneringskamp

Mededeling Datum: 1943-03-11 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Inentingen

Mededeling Datum: 1943-03-11 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Inentingen

Mededeling over inentingen

Betreft uitreiking van Jodensterren&nbsp; Van: Joodsche Raad Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-04-29

Betreft uitreiking van Jodensterren&nbsp; Van: Joodsche Raad Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-04-29

Bekendmaking over uitreiking van Jodensterren

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Overzichtsfoto van het vluchtelingenkamp in aanbouw. Op de voorgrond het administratiegebouw, achtergrond de centrale keuken.

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Overzichtsfoto van het vluchtelingenkamp in aanbouw. Op de voorgrond het administratiegebouw, achtergrond de centrale keuken.

Bouw van de centrale keuken en de administratiebarakken in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Drie Indische jongeren poseren voor een foto op een wipwap in kamp Schattenberg. Op de achtergrond is een deel van barak 9 (de schouwburg) te zien. Datum: 1950/1951 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring) &nbsp;

Drie Indische jongeren poseren voor een foto op een wipwap in kamp Schattenberg. Op de achtergrond is een deel van barak 9 (de schouwburg) te zien. Datum: 1950/1951 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring) &nbsp;

Foto van Indische jongeren op een wipwap

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-12 Onderwerp: beschrijving dagelijks leven en vraag om sokken en briefpakketjes.

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-12 Onderwerp: beschrijving dagelijks leven en vraag om sokken en briefpakketjes.

Briefkaart van M. Batavier aan mevrouw Ras-Batavier vanuit kamp Westerbork

Van: Visser, E. Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-11 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Pogingen om een vrijlating te bewerkstelligen. Alles berust op een vergissing. Houd goede moed. Kampcommandant Deppner wilde geen bezoek ontvangen en was alleen telefonisch vanuit het kamp bereikbaar.

Van: Visser, E. Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-11 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Pogingen om een vrijlating te bewerkstelligen. Alles berust op een vergissing. Houd goede moed. Kampcommandant Deppner wilde geen bezoek ontvangen en was alleen telefonisch vanuit het kamp bereikbaar.

Brief van E. Visser aan Asser Visser vanuit Amsterdam

Inventarislijst van de inboedel

Mededeling/Lijst/Gebed gebruikt in kamp Westerbork&nbsp;

Mededeling/Lijst/Gebed gebruikt in kamp Westerbork&nbsp;

Mededeling/Lijst/Gebed gebruikt in kamp Westerbork

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-15, op de kaart staat foutief 1942 vermeld. Plaats: Westerbork, kamp, barak 82 (ziekenbarak) Onderwerp: de kinderen zijn uit het ziekenhuis en maken het naar omstandigheden redelijk. In de barak van Rosette en de kinderen (barak 36) is roodvonk uitgebroken, waardoor hij zijn gezin niet kan bezoeken.

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-15, op de kaart staat foutief 1942 vermeld. Plaats: Westerbork, kamp, barak 82 (ziekenbarak) Onderwerp: de kinderen zijn uit het ziekenhuis en maken het naar omstandigheden redelijk. In de barak van Rosette en de kinderen (barak 36) is roodvonk uitgebroken, waardoor hij zijn gezin niet kan bezoeken.

Briefkaart van Louis Stranders aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Visser, E. Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-08 Onderwerp: Omstandigheden thuis, pogingen om vrijlating uit Westerbork te bewerkstelligen. (Asser Visser zit in barak 3a in kamp Westerbork)

Van: Visser, E. Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-08 Onderwerp: Omstandigheden thuis, pogingen om vrijlating uit Westerbork te bewerkstelligen. (Asser Visser zit in barak 3a in kamp Westerbork)

Briefkaart van E. Visser aan A. Visser vanuit Amsterdam

Jongeman leunend tegen een boom. Plaats: Repatriëringskamp Westerbork Datum: 1950 J.J. Thörig met op de achtergrond het huis van de voormalige kampcommandant van kamp Westerbork.

Jongeman leunend tegen een boom. Plaats: Repatriëringskamp Westerbork Datum: 1950 J.J. Thörig met op de achtergrond het huis van de voormalige kampcommandant van kamp Westerbork.

Foto van J.J. Thörig in Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg)

Mededeling/gebed dat is gebruikt in kamp Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp;

Mededeling/gebed dat is gebruikt in kamp Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp;

Mededeling/gebed dat is gebruikt in kamp Westerbork

Van: Siegfried Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-16 Onderwerp: wacht op antwoord van de kampcommandant in verband met bezoek aan kamp Westerbork; overleg gehad met Dr. Kindler; Dr. Spanier was in Amsterdam. Siegfried heeft in zijn pension een brief achtergelaten. Spanier heeft medegedeeld via de heer Mendes da Costa dat hij zich op de hoogste zal stellen van patiënt J. Palache; verzoek om met spoed een kostuum voor Jules toe te zenden, via de Joodse Raad… (misschien gaat het beter met hem)…

Van: Siegfried Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-16 Onderwerp: wacht op antwoord van de kampcommandant in verband met bezoek aan kamp Westerbork; overleg gehad met Dr. Kindler; Dr. Spanier was in Amsterdam. Siegfried heeft in zijn pension een brief achtergelaten. Spanier heeft medegedeeld via de heer Mendes da Costa dat hij zich op de hoogste zal stellen van patiënt J. Palache; verzoek om met spoed een kostuum voor Jules toe te zenden, via de Joodse Raad… (misschien gaat het beter met hem)…

Brief van Siegfried Rosenberg aan Piet vanuit Amsterdam

Van: Simons, D. Aan: Medema, mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-31 Onderwerp: Beschrijving omstandigheden in Amsterdam, oorlogsgeweld. david verwacht binnenkort de stad uit te gaan. Zijn papieren zijn in orde. Hij vindt het jammer dat beide ooms en de twee meisjes nu niet in Amsterdam zijn. Hij heeft goede hulp gekregen en had misschien ook voor hun iets kunnen regelen.

Van: Simons, D. Aan: Medema, mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-31 Onderwerp: Beschrijving omstandigheden in Amsterdam, oorlogsgeweld. david verwacht binnenkort de stad uit te gaan. Zijn papieren zijn in orde. Hij vindt het jammer dat beide ooms en de twee meisjes nu niet in Amsterdam zijn. Hij heeft goede hulp gekregen en had misschien ook voor hun iets kunnen regelen.

Brief van David Simons aan mej. Medema vanuit Amsterdam

Informatiebureau van het Rode Kruis

Joodse Raad Cartotheek

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-06-22 Onderwerp: aankomst van vele kennissen, ook Chel en Sam (schoonzus en broer van Stella). Niemand weet wat er verder gaat gebeuren.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-06-22 Onderwerp: aankomst van vele kennissen, ook Chel en Sam (schoonzus en broer van Stella). Niemand weet wat er verder gaat gebeuren.

Briefkaart van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: haar vrienden Plaats: Westerbork, kamp (schoolbarak) Datum: 1943-12-02 Onderwerp: een persoon met de afkorting Tz., die zich in de buurt van het kamp zou bevinden, Clara hoopt een glimp van hem op te vangen aan de andere kant van het prikkeldraad, sprookjesachtige omgeving door rijp op de heide; pakketpost schrijven van brieven tijdens schooltijd; deportatie na Bergen-Belsen meerder malen uitgesteld (quarantaine) kan elk ogenblik aanvangen; kinderen in de weesbarak die hun schoentjes hebben klaargezet voor de Sint en de volgende dag er drop in vonden; de orthodoxe Joden waren hiermee niet gediend, de peuters moesten dit tijdens het ontbijt aanhoren; foto's van haar kinderen zijn verloren gegaan, ze vond nog een foto van haar dochter Roza; &nbsp;een ontmoeting met een oude orthodoxe geleerde, die Clara's nood over (kinderen, de Sint en reactie orthodoxe Joden) aanhoorde. Hij begreep haar en verraste haar met een opmerking over de rijp op het prikkeldraad, waardoor het geen prikkeldraad meer was, maar ‘Knospen’ (uitschieten van knoppen, bloesems)…; er wordt klassieke muziek gespeeld op piano en viool, Bach, Mozart, door haar jongste broer.

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: haar vrienden Plaats: Westerbork, kamp (schoolbarak) Datum: 1943-12-02 Onderwerp: een persoon met de afkorting Tz., die zich in de buurt van het kamp zou bevinden, Clara hoopt een glimp van hem op te vangen aan de andere kant van het prikkeldraad, sprookjesachtige omgeving door rijp op de heide; pakketpost schrijven van brieven tijdens schooltijd; deportatie na Bergen-Belsen meerder malen uitgesteld (quarantaine) kan elk ogenblik aanvangen; kinderen in de weesbarak die hun schoentjes hebben klaargezet voor de Sint en de volgende dag er drop in vonden; de orthodoxe Joden waren hiermee niet gediend, de peuters moesten dit tijdens het ontbijt aanhoren; foto's van haar kinderen zijn verloren gegaan, ze vond nog een foto van haar dochter Roza; &nbsp;een ontmoeting met een oude orthodoxe geleerde, die Clara's nood over (kinderen, de Sint en reactie orthodoxe Joden) aanhoorde. Hij begreep haar en verraste haar met een opmerking over de rijp op het prikkeldraad, waardoor het geen prikkeldraad meer was, maar ‘Knospen’ (uitschieten van knoppen, bloesems)…; er wordt klassieke muziek gespeeld op piano en viool, Bach, Mozart, door haar jongste broer.

Brief van Clara Asscher Pinkhof aan haar vrienden vanuit kamp Westerbork

Van: Walg, familie Aan: Reens, A, familie Datum: 1943-09-05 Plaats: Westerbork, kamp, barak 62 Onderwerp: het gaat naar omstandigheden goed. Lea ligt weer enige dagen op bed met keelpijn. Ze heeft wel goede eetlust…

Van: Walg, familie Aan: Reens, A, familie Datum: 1943-09-05 Plaats: Westerbork, kamp, barak 62 Onderwerp: het gaat naar omstandigheden goed. Lea ligt weer enige dagen op bed met keelpijn. Ze heeft wel goede eetlust…

Briefkaart van de familie Walg aan de familie Reens vanuit kamp Westerbork

Van: Aan: Lieve familie Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-1943 Onderwerp: sturen van levensmiddelen, waarschijnlijk doorgestuurd, vreselijk zenuwachtig.

Van: Aan: Lieve familie Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-1943 Onderwerp: sturen van levensmiddelen, waarschijnlijk doorgestuurd, vreselijk zenuwachtig.

Briefkaart van een onbekend persoon aan familie vanuit kamp Westerbork

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-09-09&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Verzoeken voor terugstellen van transport in te dienen.

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-09-09&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Verzoeken voor terugstellen van transport in te dienen.

Bekendmaking over indienen verzoeken voor terugstelling van transport

De heren Askanas (geheel links), Baranski en Gerson voor een barak.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, juni 1940 Jimmy Askanas was in het kamp werkzaam op de administratie.&nbsp;

De heren Askanas (geheel links), Baranski en Gerson voor een barak.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, juni 1940 Jimmy Askanas was in het kamp werkzaam op de administratie.&nbsp;

De heren Askanas, Baranski en Gerson voor een barak in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Pa en Moe (Philips, E. en Philips-Slier, G.) Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: hartelijk gefeliciteerd. Arthur bevindt zich in Herstellingsoord Kareol in Aerdenhout.

Van: Pa en Moe (Philips, E. en Philips-Slier, G.) Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: hartelijk gefeliciteerd. Arthur bevindt zich in Herstellingsoord Kareol in Aerdenhout.

Ansichtkaart van Eduard Philips en Grietje Philips-Slier aan Arthur Philips vanuit Amsterdam

Foto van een optreden van Rob Heilbut (links), Sylvia Grohs en een onbekende man. Datum:1942-02-06 Onderwerp: optreden bij Fortissimo dat onder leiding stond van Heintje Davids en Silvain Poons.

Foto van een optreden van Rob Heilbut (links), Sylvia Grohs en een onbekende man. Datum:1942-02-06 Onderwerp: optreden bij Fortissimo dat onder leiding stond van Heintje Davids en Silvain Poons.

Foto van een optreden van o.a. Rob Heilbut

Personen