In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Magnus-Goldschmidt, F. (via een onbekend persoon) Aan: Goldschmidt, l. Datum: 1943-08-10 Plaats: Amsterdam Onderwerp: Onbekend persoon (bekende van de familie) schijft dat ‘F’ minstens twee maanden in het ziekenhuis moet verblijven aan de Obrechtstraat. Josef is twee weken niet thuis, met de jongens en oma gaat het goed. Pakketje uit Denemarken is goed aangekomen.

Van: Magnus-Goldschmidt, F. (via een onbekend persoon) Aan: Goldschmidt, l. Datum: 1943-08-10 Plaats: Amsterdam Onderwerp: Onbekend persoon (bekende van de familie) schijft dat ‘F’ minstens twee maanden in het ziekenhuis moet verblijven aan de Obrechtstraat. Josef is twee weken niet thuis, met de jongens en oma gaat het goed. Pakketje uit Denemarken is goed aangekomen.

Brief van F. 'Magnus-Goldschmidt' aan de heer Goldschmidt vanuit Amsterdam

Van:&nbsp; Aan: Mie (Ras-Batavier)&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: vraag om verschillende zaken te regelen ivm transport naar Westerbork.

Van:&nbsp; Aan: Mie (Ras-Batavier)&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: vraag om verschillende zaken te regelen ivm transport naar Westerbork.

Brief aan Mie Ras-Batavier vanuit Amsterdam

Joods leven na de Tweede Wereldoorlog

In bewaring gegeven bezittingen

Van: Drilsma, Roosje Aan: lieve Fiek Plaats:&nbsp;Amsterdam Datum: 1942-08 Onderwerp: omstandigheden, moeder en tante naar Westerbork gestuurd; zelf klaar maken voor vertrek naar Westerbork; pogingen om moeder uit Westerbork te krijgen; verzoek om klompen

Van: Drilsma, Roosje Aan: lieve Fiek Plaats:&nbsp;Amsterdam Datum: 1942-08 Onderwerp: omstandigheden, moeder en tante naar Westerbork gestuurd; zelf klaar maken voor vertrek naar Westerbork; pogingen om moeder uit Westerbork te krijgen; verzoek om klompen

Brief van Roosje Drilsma aan Fiek vanuit Amsterdam

Van: Matteman, Barend Aan: lieve kinderen Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09 Onderwerp: angst voor het feit of hij 's nachts van huis wordt gehaald; oude mensen halen ze weg, wat moeten ze daar mee?

Van: Matteman, Barend Aan: lieve kinderen Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09 Onderwerp: angst voor het feit of hij 's nachts van huis wordt gehaald; oude mensen halen ze weg, wat moeten ze daar mee?

Brief van Barend Matteman aan kinderen vanuit Amsterdam

Van: Visser, Bertie (dochter van Asser Visser) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-13 Onderwerp: Omstandigheden thuis, razzia's

Van: Visser, Bertie (dochter van Asser Visser) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-13 Onderwerp: Omstandigheden thuis, razzia's

Brief van Bertie Visser aan Asser Visser vanuit Amsterdam

Van: Visser, E. Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-11 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Pogingen om een vrijlating te bewerkstelligen.

Van: Visser, E. Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-11 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Pogingen om een vrijlating te bewerkstelligen.

Brief van E. Visser aan A. Visser vanuit Amsterdam

Van: Bertie (dochter van Asser Visser) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-09 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Sterkte gewenst met verblijf in kamp Westerbork. Blz.: 2

Van: Bertie (dochter van Asser Visser) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-09 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Sterkte gewenst met verblijf in kamp Westerbork. Blz.: 2

Brief van Bertie Visser aan A. Visser vanuit Amsterdam

Van: Cosman, S. Aan: Bosschart, R. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-03-14 Onderwerp: Dagelijkse gang van zaken; oppassen voor razzia's Blz.: 2 In Duits geschreven

Van: Cosman, S. Aan: Bosschart, R. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-03-14 Onderwerp: Dagelijkse gang van zaken; oppassen voor razzia's Blz.: 2 In Duits geschreven

Brief van S. Cosman aan R. Bosschart vanuit Amsterdam

Van: Visser, E. Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-12 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Pogingen om een vrijlating te bewerkstelligen. Alles berust op een vergissing Blz.: 2

Van: Visser, E. Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-12 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Pogingen om een vrijlating te bewerkstelligen. Alles berust op een vergissing Blz.: 2

Van: Bertie (dochter van Asser Visser) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-12 Onderwerp: Situatie thuis. Vraag hoe de woonomstandigheden zijn in Westerbork. (Asser Visser zit in barak 3a, bed 67, Kamp Westerbork). Bijbehorende enveloppe: 8515-04-1

Van: Bertie (dochter van Asser Visser) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-12 Onderwerp: Situatie thuis. Vraag hoe de woonomstandigheden zijn in Westerbork. (Asser Visser zit in barak 3a, bed 67, Kamp Westerbork). Bijbehorende enveloppe: 8515-04-1

Brief van Bertie aan A. Visser vanuit Amsterdam

Van: Lies en Meijer Aan: Visser, Asser Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-13 Onderwerp: omstandigheden in Amsterdam en wat de schrijvers te weten zijn gekomen over het verblijf van Asser in kamp Westerbork.

Van: Lies en Meijer Aan: Visser, Asser Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-13 Onderwerp: omstandigheden in Amsterdam en wat de schrijvers te weten zijn gekomen over het verblijf van Asser in kamp Westerbork.

Brief van Lies en Meijer aan Asser Visser vanuit Amsterdam

Proces tegen Gemmeker, Albert, Konrad Plaats: Amsterdam Datum: 1960-02-27 Onderwerp: verzameling van citaten uit &nbsp;verschillende bronnen tijdens het proces tegen A.K. Gemmeker (1948-1949). Gentleman-Boef is een typering van Gemmeker door L.A.A. Cohen, oud-kampgevangene en later commissaris van de politie.

Proces tegen Gemmeker, Albert, Konrad Plaats: Amsterdam Datum: 1960-02-27 Onderwerp: verzameling van citaten uit &nbsp;verschillende bronnen tijdens het proces tegen A.K. Gemmeker (1948-1949). Gentleman-Boef is een typering van Gemmeker door L.A.A. Cohen, oud-kampgevangene en later commissaris van de politie.

Verslag (citaten) proces A.K. Gemmeker in 1948 en 1949

Personen