In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Bannet, Bennie Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-08-22 Onderwerp: Bennie had de brief van Jet ontvangen en is daarmee gelijk naar tante Fietje en moeder Mathilde mee gegaan, om de brief zoals gebruikelijk voor te lezen; Bennie schrijft over zijn gezin en andere gezinnen die hun kinderen kwijt zijn (waarschijnlijk doelt hij op de eerste deportaties), velen tot de leeftijd van 60 zijn reeds weg; onbeschrijfelijke familiedrama's spelen zich af; probeert een reisvergunning te krijgen om een familielid te bezoeken in Hengelo; over anderen die mogelijk ook de grote reis naar het Oosten hebben moeten maken; bij Jet in Frankrijk is er voedselnood, in Nederland is hiervan nog geen sprake, maar op het moment zijn ergere dingen aan de gang; ze zullen blijven wachten op hun kinderen…; Bennie zou nog wel tien pagina's vol kunnen schrijven over allerlei zaken die zich op het moment afspelen…

Van: Bannet, Bennie Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-08-22 Onderwerp: Bennie had de brief van Jet ontvangen en is daarmee gelijk naar tante Fietje en moeder Mathilde mee gegaan, om de brief zoals gebruikelijk voor te lezen; Bennie schrijft over zijn gezin en andere gezinnen die hun kinderen kwijt zijn (waarschijnlijk doelt hij op de eerste deportaties), velen tot de leeftijd van 60 zijn reeds weg; onbeschrijfelijke familiedrama's spelen zich af; probeert een reisvergunning te krijgen om een familielid te bezoeken in Hengelo; over anderen die mogelijk ook de grote reis naar het Oosten hebben moeten maken; bij Jet in Frankrijk is er voedselnood, in Nederland is hiervan nog geen sprake, maar op het moment zijn ergere dingen aan de gang; ze zullen blijven wachten op hun kinderen…; Bennie zou nog wel tien pagina's vol kunnen schrijven over allerlei zaken die zich op het moment afspelen…

Brief van Bennie Bannet aan het gezin Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Gedicht aan Henriët

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. De wedstrijd wordt door medegevangenen bekeken. Op de achtergrond is het filterhuis en barak 25 zichtbaar.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. De wedstrijd wordt door medegevangenen bekeken. Op de achtergrond is het filterhuis en barak 25 zichtbaar.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Transport uit kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1943. Een vertrekkend transport.&nbsp;

Transport uit kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1943. Een vertrekkend transport.&nbsp;

Transport uit kamp Westerbork

Transport uit kamp Westerbork. Westerbork, 1943-1944 Mensen stappen in de trein. Mannen van de ordedienst bieden een helpende hand.

Transport uit kamp Westerbork. Westerbork, 1943-1944 Mensen stappen in de trein. Mannen van de ordedienst bieden een helpende hand.

Plaatsen in kamp Westerbork

Doorgangskamp Westerbork

Naziconcentratiekampen

Kamp Reichenbach

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 184 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De La Penha, Hijman geb. 17-11-81 overleden te Westerbork op 11-04-1943 op: 15-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 184 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De La Penha, Hijman geb. 17-11-81 overleden te Westerbork op 11-04-1943 op: 15-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Hijman de la Penha

Van: Sientje en Max&nbsp; Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-05-17&nbsp; Onderwerp: beste wensen en veel beterschap (Arthur was gewond geraakt tijdens de Duitse invasie).

Van: Sientje en Max&nbsp; Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-05-17&nbsp; Onderwerp: beste wensen en veel beterschap (Arthur was gewond geraakt tijdens de Duitse invasie).

Briefkaart van Max en Sientje Stodel aan Arthur Philips vanuit Amsterdam

Van: Opa Aan: Chaja Plaats: Datum: 1946-08-17 Onderwerp: op vergist zich met het goed schrijven van de naam van zijn kleindochter; hij is haar niet vergeten; Chaja heeft een wond onder haar oog opgelopen; Eddy gaat naar een kamp op de Veluwe voor een week; opa en oma gaan in die zelfde periode naar Bussum…

Van: Opa Aan: Chaja Plaats: Datum: 1946-08-17 Onderwerp: op vergist zich met het goed schrijven van de naam van zijn kleindochter; hij is haar niet vergeten; Chaja heeft een wond onder haar oog opgelopen; Eddy gaat naar een kamp op de Veluwe voor een week; opa en oma gaan in die zelfde periode naar Bussum…

Brief van opa Diamant aan Chaja

Kampgeld Lager Westerbork Serie BB nummer 2869 25 cent

Kampgeld Lager Westerbork Serie BB nummer 2869 25 cent

Kampgeld Lager Westerbork 25 cent

Van: Praag, van, Alice Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: dagelijkse gang van zaken, rapporten

Van: Praag, van, Alice Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: dagelijkse gang van zaken, rapporten

Brief van Alice van Praag vanuit kamp Westerbork

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1946-08-10 Onderwerp: fijn dat je weer schreef; jammer de vele taalfouten; Chaja heeft veel plezier in het gastgezin van Mrs. Smith; over briefpost en gewicht; dingen kopen voor thuis, waar haal je het geld vandaan, die mensen doen al zoveel voor ons; &nbsp;‘die mag je niet lastig maken nu een fiets te kopen’; Eddy is weer thuisgekomen, hij is erg groot…; verder over Eddy…

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1946-08-10 Onderwerp: fijn dat je weer schreef; jammer de vele taalfouten; Chaja heeft veel plezier in het gastgezin van Mrs. Smith; over briefpost en gewicht; dingen kopen voor thuis, waar haal je het geld vandaan, die mensen doen al zoveel voor ons; &nbsp;‘die mag je niet lastig maken nu een fiets te kopen’; Eddy is weer thuisgekomen, hij is erg groot…; verder over Eddy…

Brief van Nora van Bergen-Diamant aan haar dochter Chaja vanuit Amsterdam

Van: Wolf, Rosa Aan: Been, D Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-25 Onderwerp: misschien naar Vught; &nbsp;ziekte en verzorging door medegevangenen; nachtdienst; buikloop (kampziekte); het is erg druk in het ziekenhuis; 6 minuten onder de douche geweest; wanneer zal ik moeder en Co weer terugzien (transport 11 januari 1943); er zijn kampgevangenen al drie maanden in het kamp, die nooit een pakketje hebben ontvangen; geen bezoek meer mogen ontvangen; dochter van een medegevangene in de barak is jarig, er wordt een feestje gevierd (spelletjes doen); bed naast Rosa is leeg, is nu een bagage bed; zend graag een schaakspel om op het bed met kaarslicht te kunnen spelen; Rosa werkt in de Mazelenbarak van het ziekenhuis…&nbsp;

Van: Wolf, Rosa Aan: Been, D Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-25 Onderwerp: misschien naar Vught; &nbsp;ziekte en verzorging door medegevangenen; nachtdienst; buikloop (kampziekte); het is erg druk in het ziekenhuis; 6 minuten onder de douche geweest; wanneer zal ik moeder en Co weer terugzien (transport 11 januari 1943); er zijn kampgevangenen al drie maanden in het kamp, die nooit een pakketje hebben ontvangen; geen bezoek meer mogen ontvangen; dochter van een medegevangene in de barak is jarig, er wordt een feestje gevierd (spelletjes doen); bed naast Rosa is leeg, is nu een bagage bed; zend graag een schaakspel om op het bed met kaarslicht te kunnen spelen; Rosa werkt in de Mazelenbarak van het ziekenhuis…&nbsp;

Brief van Rosa Wolf aan D. Been vanuit kamp Westerbork

Van: Querido, Levie Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: sprot heerlijk geweest…

Van: Querido, Levie Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: sprot heerlijk geweest…

Brief(je) van Levie Querido vanuit kamp Westerbork

Bekendmaking Aan: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Herroeping van zijn transport naar Theresiënstadt op 4 april 1944.

Bekendmaking Aan: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Herroeping van zijn transport naar Theresiënstadt op 4 april 1944.

Vrijstelling van transport voor Jules Cohen

Reisvergunning&nbsp; Afgegeven: 1944-05-30 te Amsterdam Van: Bosman, Alexander Betreft het reizen in de wagens van het Gemeentevervoerbedrijf van 27-5-44 tot 2-6-44

Reisvergunning&nbsp; Afgegeven: 1944-05-30 te Amsterdam Van: Bosman, Alexander Betreft het reizen in de wagens van het Gemeentevervoerbedrijf van 27-5-44 tot 2-6-44

Reisvergunning van Alexander Bosman

Van: Blom-Walg, Lea en Blom, Nathan Aan: Walg, M. Datum: 1943-05-22 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakje ontvangen, dank.

Van: Blom-Walg, Lea en Blom, Nathan Aan: Walg, M. Datum: 1943-05-22 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakje ontvangen, dank.

Briefkaart van Lea Blom-Walg en Nathan aan M. Walg vanuit kamp Westerbork

Transport. Transport vanuit kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1944.&nbsp; Een personentrein staat op het punt van vertrekken uit kamp Westerbork. Kampgevangenen die bij het transport hebben geholpen en een groepje SS'ers staan nog te wachten.&nbsp; &nbsp;

Transport. Transport vanuit kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1944.&nbsp; Een personentrein staat op het punt van vertrekken uit kamp Westerbork. Kampgevangenen die bij het transport hebben geholpen en een groepje SS'ers staan nog te wachten.&nbsp; &nbsp;

Transport vanuit kamp Westerbork

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Nabestaanden van gefusilleerde verzetsstrijders&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-02-12&nbsp; Onderwerp: Uitnodiging voor samenkomst van nabestaanden van de in september 1943 gefusilleerde verzetsstrijders.

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Nabestaanden van gefusilleerde verzetsstrijders&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-02-12&nbsp; Onderwerp: Uitnodiging voor samenkomst van nabestaanden van de in september 1943 gefusilleerde verzetsstrijders.

Brief met een uitnodiging voor een bijeenkomst van nabestaanden van 10 gefusilleerde verzetsstrijders

Van: SS-Sturmbahnführer Aan: SS-Sturmbahnführer Heinrich, commandant kamp Amersfoort Plaats: Den Haag Datum: 1941-11-06 Onderwerp: Pol.-Ang. Fischer, Erich, medisch onderzoek voordat hij deelneemt aan een militaire oefening.

Van: SS-Sturmbahnführer Aan: SS-Sturmbahnführer Heinrich, commandant kamp Amersfoort Plaats: Den Haag Datum: 1941-11-06 Onderwerp: Pol.-Ang. Fischer, Erich, medisch onderzoek voordat hij deelneemt aan een militaire oefening.

Brief van de SS-Sturmbahnführer aan SS-Sturmbahnführer Heinrich commandant van kamp Amersfoort