In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Reens, Bram&nbsp;(Abraham)&nbsp; Aan: Haan, de, R. Plaats: 't Zand&nbsp; Datum: 1944-07-10&nbsp; Onderwerp: beschrijving van de leef- en werkomstandigheden in dit Joodse werkkamp voor gemengd-gehuwden. Er is genoeg eten. Alleen tomaten zijn duur. Abraham is een broer van Annie Reens

Van: Reens, Bram&nbsp;(Abraham)&nbsp; Aan: Haan, de, R. Plaats: 't Zand&nbsp; Datum: 1944-07-10&nbsp; Onderwerp: beschrijving van de leef- en werkomstandigheden in dit Joodse werkkamp voor gemengd-gehuwden. Er is genoeg eten. Alleen tomaten zijn duur. Abraham is een broer van Annie Reens

Brief van Bram aan Rudie de Haan vanuit het Joodse werkkamp 't Zand

Plaats: Dalfsen (Joods werkkamp, De Vecht), kamer 10 Onderwerp: man duwt een lorrie.&nbsp; Tekst: terug naar onze jongensjaren ‘Zand’ voort.

Plaats: Dalfsen (Joods werkkamp, De Vecht), kamer 10 Onderwerp: man duwt een lorrie.&nbsp; Tekst: terug naar onze jongensjaren ‘Zand’ voort.

Tekening gemaakt in het Joodse werkkamp De Vecht

Van:&nbsp; Aan: Lieve Mien, Ben en opoe (Eva Katz-Franken) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-1944 Onderwerp: transport naar Bergen-Belsen of Vittel; omstandigheden.

Van:&nbsp; Aan: Lieve Mien, Ben en opoe (Eva Katz-Franken) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-1944 Onderwerp: transport naar Bergen-Belsen of Vittel; omstandigheden.

Brief van een familielid aan Mien en Ben Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Kralenketting (snoer) met kleine en grote kralen. Van klei gemaakt. In Kamp Westerbork gemaakt door mevrouw Hanna Weijl (1914). Kleur van de kralen is groen en bruin.

Kralenketting (snoer) met kleine en grote kralen. Van klei gemaakt. In Kamp Westerbork gemaakt door mevrouw Hanna Weijl (1914). Kleur van de kralen is groen en bruin.

Kralenketting gemaakt in kamp Westerbork

Jongeren.&nbsp; Jongeren bijeen voor Chanoeka viering.&nbsp; Kamp Westerbork Datum: 1942-12-09 Jongeren zitten in een barak bijeen om de Chanoeka viering bij te wonen.

Jongeren.&nbsp; Jongeren bijeen voor Chanoeka viering.&nbsp; Kamp Westerbork Datum: 1942-12-09 Jongeren zitten in een barak bijeen om de Chanoeka viering bij te wonen.

Chanoekaviering in een grote woonbarak

Chanoeka.&nbsp; Chanoeka viering met kinderen in kamp Westerbork. Kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-12-09 Helemaal rechts zit Doris Moses. Tweede van links is Margot Goldberg.

Chanoeka.&nbsp; Chanoeka viering met kinderen in kamp Westerbork. Kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-12-09 Helemaal rechts zit Doris Moses. Tweede van links is Margot Goldberg.

Jongeren tijdens de viering van Chanoeka in een grote woonbarak

Houten beeldje Met initialen EB 1941 Door een bewoner als geschenk gegeven aan kapitein (directeur) Schol. Pas op 13 september 2017 werd de identiteit van de maker achterhaald. E. B staat voor Erich Wilhelm Brockmeier (1906). Als niet-Jood kwam hij met zijn Joodse vrouw en drie zonen op 17-7-1940 in kamp Westerbork terecht, in barak 41. De tekenaar Alexander Holländer maakte een tekening van hem, terwijl hij bezig is met het vervaardigen van het houten beeld. Waarschijnlijk heeft Erich's oudste zoon Hans Adolf (1931) model gestaan. Het gezin Brockmeier werd op 13-7-1942 uit kamp Westerbork ontslagen. &nbsp;

Houten beeldje Met initialen EB 1941 Door een bewoner als geschenk gegeven aan kapitein (directeur) Schol. Pas op 13 september 2017 werd de identiteit van de maker achterhaald. E. B staat voor Erich Wilhelm Brockmeier (1906). Als niet-Jood kwam hij met zijn Joodse vrouw en drie zonen op 17-7-1940 in kamp Westerbork terecht, in barak 41. De tekenaar Alexander Holländer maakte een tekening van hem, terwijl hij bezig is met het vervaardigen van het houten beeld. Waarschijnlijk heeft Erich's oudste zoon Hans Adolf (1931) model gestaan. Het gezin Brockmeier werd op 13-7-1942 uit kamp Westerbork ontslagen. &nbsp;

Een houten beeldje gemaakt in het Vluchtelingenkamp

Kwitantie Westerbork, kamp Datum: 1943-04-10 Ontvangen van Springer, J. een bedrag van negentien gulden en vijfentwintig cent. W.s. Lippmann en Rosenthal

Kwitantie Westerbork, kamp Datum: 1943-04-10 Ontvangen van Springer, J. een bedrag van negentien gulden en vijfentwintig cent. W.s. Lippmann en Rosenthal

Kwitantie van betaling door J. Springer

Foto van Betty Mol en haar buurmeisje

Foto van Betty Mol en haar buurmeisje

Foto van Betty Mol

Van: Kors (gezin) Datum: 1950-10-29 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)&nbsp; Onderwerp: onderweg naar kamp Schattenberg.

Van: Kors (gezin) Datum: 1950-10-29 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)&nbsp; Onderwerp: onderweg naar kamp Schattenberg.

Foto van het gezin Kors-Boer op weg naar (kamp) Schattenberg

Van: Jacobi, Sofia Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-12-18 Plaats: Vught, Auffanglager Onderwerp: Ze bedankt voor brieven en pakketten. Harry bevindt zich ook nog in Vught. De groeten van Ruth.

Van: Jacobi, Sofia Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-12-18 Plaats: Vught, Auffanglager Onderwerp: Ze bedankt voor brieven en pakketten. Harry bevindt zich ook nog in Vught. De groeten van Ruth.

Brief van Fia Jacobi aan J. Belterman vanuit kamp Vught

Registratiekaart Van: Nijstad-Dasberg, Rosette Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-06 Afgegeven door het Tsjecho-Slowaaks Repatriërings Bureau.

Registratiekaart Van: Nijstad-Dasberg, Rosette Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-06 Afgegeven door het Tsjecho-Slowaaks Repatriërings Bureau.

Registratiekaart

Oproep Oproep voor: Gerzon, Sigbert Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-11-02 Oproep om zich te melden voor de Arbeitseinsatz bij de ingang van de Bodenbacher Kazerne.

Oproep Oproep voor: Gerzon, Sigbert Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-11-02 Oproep om zich te melden voor de Arbeitseinsatz bij de ingang van de Bodenbacher Kazerne.

Oproep voor Sigbert Gerzon betreffende Arbeitseinsatz in Theresienstadt

Personen