In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Alida Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-05/06 Onderwerp: schrijfdag; censuur; ontvangen van pakketten; leiding over wagon (Eddy); omstandigheden; voedsel; kinderen in het weeshuis.&nbsp;

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Alida Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-05/06 Onderwerp: schrijfdag; censuur; ontvangen van pakketten; leiding over wagon (Eddy); omstandigheden; voedsel; kinderen in het weeshuis.&nbsp;

Brief van Morris Zomerplaag aan Alida vanuit kamp Westerbork

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1939-09-12&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van de (kamp)boerderij.

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1939-09-12&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van de (kamp)boerderij.

Brief van de directeur van Staatsbosbeheer aan de Houtvester Assen

Ausnahmebescheinigung Zentralstelle fur judische Auswanderung Datum: 1943-07-17 Plaats: Amsterdam Die Judin de Haan, Suzanna ist im auftrag der Zentralstelle tätig. Bijz.: Ondertekend (stempel) door Aus der Funten. Op die dag werd Suzanna uit kamp Westerbork ontslagen om in Amsterdam werkzaamheden te verrichten. Waarschijnlijk kwam zij op haar oude werkplek in de diamantindustrie terecht.

Ausnahmebescheinigung Zentralstelle fur judische Auswanderung Datum: 1943-07-17 Plaats: Amsterdam Die Judin de Haan, Suzanna ist im auftrag der Zentralstelle tätig. Bijz.: Ondertekend (stempel) door Aus der Funten. Op die dag werd Suzanna uit kamp Westerbork ontslagen om in Amsterdam werkzaamheden te verrichten. Waarschijnlijk kwam zij op haar oude werkplek in de diamantindustrie terecht.

Vrijstelling wegens werkzaamheden van Suzanna de Haan

Waslijst kamp Westerbork Van: Gerritse-Kwetser, Jeanette Datum: 1945

Waslijst kamp Westerbork Van: Gerritse-Kwetser, Jeanette Datum: 1945

Waslijst van Jeanette Gerritse in kamp Westerbork

Plattegrond van Lager Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944

Plattegrond van Lager Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944

Foto van een plattegrond van kamp Westerbork

Van: Hartog, Henri Aan: Gelder, van, L. (leon) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-16 Onderwerp: Omstandigheden, pakketten en aankomst in Westerbork.

Van: Hartog, Henri Aan: Gelder, van, L. (leon) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-16 Onderwerp: Omstandigheden, pakketten en aankomst in Westerbork.

Briefkaart van Henri Hartog aan L. van Gelder vanuit kamp Westerbork

Van: Lierens D. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-05 Onderwerp: brief nummer 21 ontvangen.

Van: Lierens D. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-05 Onderwerp: brief nummer 21 ontvangen.

Brief van D. Lierens aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 73

Breslauer, W. R.&nbsp; Portretfoto van baby Kamp Westerbork, 1943-1944 Er zijn verschillende baby's door Breslauer gefotografeerd.

Breslauer, W. R.&nbsp; Portretfoto van baby Kamp Westerbork, 1943-1944 Er zijn verschillende baby's door Breslauer gefotografeerd.

Portret van een baby in kamp Westerbork

Van: Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04 Onderwerp: inventarisatielijst. Verdunkeluns Abteilung, Malerei, Uhrmacherei-Optik, Gruppe Benda (Erzeugung von Fussbodenbelag), Schlosserei und Schmeide, Tischlerei, Garage, Magazine der ehemaligen Bauleitung,

Van: Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04 Onderwerp: inventarisatielijst. Verdunkeluns Abteilung, Malerei, Uhrmacherei-Optik, Gruppe Benda (Erzeugung von Fussbodenbelag), Schlosserei und Schmeide, Tischlerei, Garage, Magazine der ehemaligen Bauleitung,

Lijst met overzichten van in kamp Westerbork aanwezige goederen

Omslag.&nbsp; Omslag van het revueboek 'Humor und Melodie'.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27.&nbsp; Omslag van het revueboek met de titel ‘Humor und Melodie’. De afgebeelde man is Max Ehrlich

Omslag.&nbsp; Omslag van het revueboek 'Humor und Melodie'.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-09-27.&nbsp; Omslag van het revueboek met de titel ‘Humor und Melodie’. De afgebeelde man is Max Ehrlich

Omslag revue boek Humor und Melodie

Van: Joustra, J. (pelotonscommandant) Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04 Onderwerp: dagindeling met uren voor de bewakers.

Van: Joustra, J. (pelotonscommandant) Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04 Onderwerp: dagindeling met uren voor de bewakers.

Lijst met indeling werkzaamheden en pauzes van de bewakers

Mannen en kinderen&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945&nbsp; Op de andere zijde tekening T 12-015 / 7737-46

Mannen en kinderen&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945&nbsp; Op de andere zijde tekening T 12-015 / 7737-46

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Enveloppe Behorend bij brief met Inv.nr.: 10036-5

Enveloppe Behorend bij brief met Inv.nr.: 10036-5

Enveloppe van de brief geschreven door Martha Bertenthal vanuit Amsterdam

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-11-15 Onderwerp: over de waarde van een brief; briefpost; Werner wil Stella graag zien en spreken; in deze tijd mag geen zelftevredenheid zijn; over Werner en Stella; in het kamp zijn echtparen, waarvan de man in Westerbork zit en de vrouw in Amsterdam of andersom.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-11-15 Onderwerp: over de waarde van een brief; briefpost; Werner wil Stella graag zien en spreken; in deze tijd mag geen zelftevredenheid zijn; over Werner en Stella; in het kamp zijn echtparen, waarvan de man in Westerbork zit en de vrouw in Amsterdam of andersom.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Militair Commissaris voor de Provincie Drenthe Aan: Den heer Provincialen Voedselcommissie voor Drenthe Plaats: Te Velde Datum: 1945-05-17 Onderwerp: fouilleren kampbevolking, inbeslagname levensmiddelen, opmerking van Samuel Dresden.

Van: Militair Commissaris voor de Provincie Drenthe Aan: Den heer Provincialen Voedselcommissie voor Drenthe Plaats: Te Velde Datum: 1945-05-17 Onderwerp: fouilleren kampbevolking, inbeslagname levensmiddelen, opmerking van Samuel Dresden.

Brief van Militair Commissaris voor de Provincie Drenthe aan den heer Provincialen Voedselcommissie voor Drenthe

Van: Visser, J. Aan: Visser, A. Plaats: Bussum Datum: 1942-08-14 Onderwerp: Sterkte met verblijf in Westerbork (Asser Visser zit in barak 3a, bed 67, Kamp Westerbork). Betreft een brief en briefkaartje in zelfde enveloppe Bijbehorende enveloppe: 8515-06-1

Van: Visser, J. Aan: Visser, A. Plaats: Bussum Datum: 1942-08-14 Onderwerp: Sterkte met verblijf in Westerbork (Asser Visser zit in barak 3a, bed 67, Kamp Westerbork). Betreft een brief en briefkaartje in zelfde enveloppe Bijbehorende enveloppe: 8515-06-1

Brief van J. Visser aan A. Visser vanuit Bussum

Van:&nbsp; Aan: Magteld&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-07-26&nbsp; Onderwerp: Omstandigheden; Overlijden van Maximilian en Hanna in Bergen Belsen. Het bericht werd doorgegeven door iemand die bij het overlijden van Max aanwezig was. De schrijver probeert deze getuige te bezoeken.

Van:&nbsp; Aan: Magteld&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-07-26&nbsp; Onderwerp: Omstandigheden; Overlijden van Maximilian en Hanna in Bergen Belsen. Het bericht werd doorgegeven door iemand die bij het overlijden van Max aanwezig was. De schrijver probeert deze getuige te bezoeken.

Brief van een onbekend persoon aan Magteld vanuit Amsterdam

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-01-18 Onderwerp: al ruim een week aan het kolen lossen onder zeer koude omstandigheden, de mannen zijn goed ingepakt en hebben ook oorbeschermers, 'We lijken wel op parachutisten'; Stella's vader, Levie Pach moet naar een Joods werkkamp; de 19de zal een transport van 100 personen naar kamp Westerbork gaan; alleen familieleden tot de 2de graad mogen op bezoek komen; over de ‘betrokkenheid’ van Nederlanders met Duits Joodse vluchtelingen, die van alles hebben meegemaakt. &nbsp; &nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-01-18 Onderwerp: al ruim een week aan het kolen lossen onder zeer koude omstandigheden, de mannen zijn goed ingepakt en hebben ook oorbeschermers, 'We lijken wel op parachutisten'; Stella's vader, Levie Pach moet naar een Joods werkkamp; de 19de zal een transport van 100 personen naar kamp Westerbork gaan; alleen familieleden tot de 2de graad mogen op bezoek komen; over de ‘betrokkenheid’ van Nederlanders met Duits Joodse vluchtelingen, die van alles hebben meegemaakt. &nbsp; &nbsp;

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali en familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-20 Onderwerp: censuur; kinderen worden deze week vrijgelaten en komen naar huis; bekenden zijn doorgestuurd.

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali en familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-20 Onderwerp: censuur; kinderen worden deze week vrijgelaten en komen naar huis; bekenden zijn doorgestuurd.

Brief van Morris Zomerplaag aan Ali vanuit kamp Westerbork

Waslijst Van: Gerzon, S.A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-24 Het betreft te wassen spullen van Sigbert en zijn vrouw Nora.

Waslijst Van: Gerzon, S.A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-24 Het betreft te wassen spullen van Sigbert en zijn vrouw Nora.

Waslijst van Sigbert Gerzon en Nora Gerzon-Falk in kamp Westerbork

Personen