In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Dienst der Genie Plaats: Assen Datum: 1950-09-08 Onderwerp: ontwerp wegenpatroon rond de schiet-, mortier- en handgranaatbanen. Optie voor de aanleg van een tweede handgranaatbaan; huurkosten. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Dienst der Genie Plaats: Assen Datum: 1950-09-08 Onderwerp: ontwerp wegenpatroon rond de schiet-, mortier- en handgranaatbanen. Optie voor de aanleg van een tweede handgranaatbaan; huurkosten. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Brief van Houtvester Assen aan de dienst de Genie

Strafbevel&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-06 Marcus Norden wordt gedurende de periode 7-8-1943 tot 17-8-1943 in de strafkompagnie geplaatst.

Strafbevel&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-06 Marcus Norden wordt gedurende de periode 7-8-1943 tot 17-8-1943 in de strafkompagnie geplaatst.

Strafbevel aan Marcus Norden

Van: Walg, M. Aan: Fam. A. (Abraham) Reens Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-22 Onderwerp: een schrijf dag en weersomstandigheden; een concert bezocht; er is een tentoonstelling geopend van werkjes door kinderen op school gemaakt (speelgoed).

Van: Walg, M. Aan: Fam. A. (Abraham) Reens Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-22 Onderwerp: een schrijf dag en weersomstandigheden; een concert bezocht; er is een tentoonstelling geopend van werkjes door kinderen op school gemaakt (speelgoed).

Briefkaart van M. Walg aan Abraham Reens vanuit kamp Westerbork

Van: Van Gelder, Leo en Martha Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-07 Onderwerp: kwetsuren en lichamelijke klachten van de kinderen.

Van: Van Gelder, Leo en Martha Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-07 Onderwerp: kwetsuren en lichamelijke klachten van de kinderen.

Briefkaart van Leo en Martha van Gelder aan M. van Leer vanuit kamp Westerbork

Van: Annie&nbsp; Aan: Rudie Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-22&nbsp; Onderwerp: Omstandigheden in het kamp en vragen over hoe het gaat in Amstelveen (gezin en kwekerij). Met Annie en haar ouders gaat het nog steeds goed. Loes is haar crisis bovenop gekomen.

Van: Annie&nbsp; Aan: Rudie Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-22&nbsp; Onderwerp: Omstandigheden in het kamp en vragen over hoe het gaat in Amstelveen (gezin en kwekerij). Met Annie en haar ouders gaat het nog steeds goed. Loes is haar crisis bovenop gekomen.

Brief van Annie aan Rudi vanuit kamp Westerbork

Betreft: Kamp Schattenberg situatie nieuw&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-06-23&nbsp; Opmerkingen: Opmerkingen: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde . &nbsp;

Betreft: Kamp Schattenberg situatie nieuw&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-06-23&nbsp; Opmerkingen: Opmerkingen: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde. &nbsp;

Plattegrond van een nieuwe opzet van het woonoord Schattenberg

Van: Terpstra, J. en Nanninga, H.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum: 1945 Onderwerp: verzoek tot koop van vliegtuigonderdelen, huur van barak 107 met de bedoeling hierin het materiaal te verwerken. Er kunnen hiervoor 50 gedetineerden gedurende een half jaar voor worden ingezet.

Van: Terpstra, J. en Nanninga, H.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum: 1945 Onderwerp: verzoek tot koop van vliegtuigonderdelen, huur van barak 107 met de bedoeling hierin het materiaal te verwerken. Er kunnen hiervoor 50 gedetineerden gedurende een half jaar voor worden ingezet.

Verzoek van Terpstra en Nanninga over de verwerking van vliegtuigwrakken in Interneringskamp Westerbork

Van: 1ste Luitenant Oldejans, R. (commandant van een bewakingscompagnie) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-09 Onderwerp: herkenning kenteken van gedetineerden tijdens het werk op de vlasfabriek te Orvelte. De gedetineerden zijn niet te onderscheiden van het gewone burgerpersoneel.

Van: 1ste Luitenant Oldejans, R. (commandant van een bewakingscompagnie) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-09 Onderwerp: herkenning kenteken van gedetineerden tijdens het werk op de vlasfabriek te Orvelte. De gedetineerden zijn niet te onderscheiden van het gewone burgerpersoneel.

Verzoek van R. Oldejans aan J.G. Buijvoets over de herkenbaarheid van gedetineerden op de vlasfabriek te Orvelte

Van: Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05 Onderwerp: behandeling binnenkomende transporten.

Van: Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05 Onderwerp: behandeling binnenkomende transporten.

Instructie over behandeling van binnenkomende transporten van NSB'ers

Van:&nbsp;Loeb, Leo Aan: Beste menschen Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-1944 Onderwerp: De schrijver ligt sinds enige dagen in het ziekenhuis met griep. Hij is blij enige dagen uit de barakomgeving weg te zijn en spreekt vele kennissen. &nbsp;

Van:&nbsp;Loeb, Leo Aan: Beste menschen Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-1944 Onderwerp: De schrijver ligt sinds enige dagen in het ziekenhuis met griep. Hij is blij enige dagen uit de barakomgeving weg te zijn en spreekt vele kennissen. &nbsp;

Brief van L. Loeb aan beste mensen vanuit kamp Westerbork

Breslauer, R.W. Still uit de Westerborkfilm Westerbork, kamp, 1944 Onderwerp: Tandarts/Zahnstation, barak 88.

Breslauer, R.W. Still uit de Westerborkfilm Westerbork, kamp, 1944 Onderwerp: Tandarts/Zahnstation, barak 88.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Personen