In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Vorladung (Oproep) Van: Rechtsabteilung Aan: Polak, Henriette Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-12-22 Onderwerp: moet zich vandaag in gebouw BV, nr. 111a melden bij Grabower.

Vorladung (Oproep) Van: Rechtsabteilung Aan: Polak, Henriette Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-12-22 Onderwerp: moet zich vandaag in gebouw BV, nr. 111a melden bij Grabower.

Oproep van de Rechtsabteilung in Theresienstadt dat Henriëtte Polak zich moet melden

Betreft: Kamp Schattenberg situatie nieuw&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-07-16&nbsp; Opmerkingen: Opmerkingen: Opmerkingen: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde . &nbsp;

Betreft: Kamp Schattenberg situatie nieuw&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-07-16&nbsp; Opmerkingen: Opmerkingen: Opmerkingen: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde. &nbsp;

Plattegrond van een nieuwe opzet van het woonoord Schattenberg

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: twee kampgevangenen slopen batterijen.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: twee kampgevangenen slopen batterijen.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Magnus, Simon Geboren: 1924-08-31 Plaats: Westerbork, kamp, 66 Onderwerp: moet woensdag om 7 uur bij de polikliniek verschijnen, oogarts.

Van: Magnus, Simon Geboren: 1924-08-31 Plaats: Westerbork, kamp, 66 Onderwerp: moet woensdag om 7 uur bij de polikliniek verschijnen, oogarts.

Ausweis van Simon Magnus

Bewijs Van: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Westerbork, kamp Datum: juli 1943 Onderwerp: ze is ingedeeld bij de Reinigungsdienst van het Lagerkrankenhaus

Bewijs Van: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Westerbork, kamp Datum: juli 1943 Onderwerp: ze is ingedeeld bij de Reinigungsdienst van het Lagerkrankenhaus

Bewijs dat Estella de Jong-Cohen is ingedeeld bij de Reiningsdienst van het kampziekenhuis

Lagerbefehl No. 53&nbsp; Datum: 1943-10-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Beëindiging ziekentransporten naar Groningen; drankverbod; koken en bakken in de centrale keuken

Lagerbefehl No. 53&nbsp; Datum: 1943-10-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Beëindiging ziekentransporten naar Groningen; drankverbod; koken en bakken in de centrale keuken

Lagerbefehl No. 53

Van: Boswachter&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1946-05-25&nbsp; Onderwerp: bestemming hout van verbrand bos (deel vak 41). Interesse vanuit kamp Westerbork (betalen of opruimen).

Van: Boswachter&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1946-05-25&nbsp; Onderwerp: bestemming hout van verbrand bos (deel vak 41). Interesse vanuit kamp Westerbork (betalen of opruimen).

Brief van de boswachter aan Houtvester Assen

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-12-24 Onderwerp: niet doorgaan bezoek aan het kamp; alleen familieleden worden toegelaten; vanavond is de 'Heilige Avond', de bewoners mogen langer opblijven. Er zijn enkele families die kerst vieren, het merendeel is echter Joods en doet er niets aan; over lezen van een boek.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-12-24 Onderwerp: niet doorgaan bezoek aan het kamp; alleen familieleden worden toegelaten; vanavond is de 'Heilige Avond', de bewoners mogen langer opblijven. Er zijn enkele families die kerst vieren, het merendeel is echter Joods en doet er niets aan; over lezen van een boek.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Amstelveen Datum: 1944 Onderwerp: een pakketje met onder ander kleding toegestuurd; over het brieven schrijven van Hanneke; over pakketjes; het thuisfront heeft genoeg voedsel, dus Hanneke kan vrij vragen; adviezen van moeder over omgang met mensen.

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Amstelveen Datum: 1944 Onderwerp: een pakketje met onder ander kleding toegestuurd; over het brieven schrijven van Hanneke; over pakketjes; het thuisfront heeft genoeg voedsel, dus Hanneke kan vrij vragen; adviezen van moeder over omgang met mensen.

Brief van moeder aan Hanneke

Plaatsen in kamp Westerbork

Doorgangskamp Westerbork

Commandantswoning

Kunst kamp Westerbork

Tekenen kamp Westerbork

Bewijs&nbsp; Van: Verwaltung Lagerkrankenhaus Personal-Abteilung&nbsp; Toegekend aan: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-20 Onderwerp: ze is ingedeeld bij de reinigingsdienst in DB 4.

Bewijs&nbsp; Van: Verwaltung Lagerkrankenhaus Personal-Abteilung&nbsp; Toegekend aan: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-20 Onderwerp: ze is ingedeeld bij de reinigingsdienst in DB 4.

Bewijs dat Estella de Jong-Cohen bij de Reiningsdienst van Dienstbereich 4 is ingedeeld

Van: Magnus, Simon Datum: 1943-11-24 Plaats: Westerbork, kamp, barak 66 Onderwerp: Simon krijgt Dienstfrei voor drie dagen. Het document is ondertekend door een arts, de barakleider en de groepsleider.

Van: Magnus, Simon Datum: 1943-11-24 Plaats: Westerbork, kamp, barak 66 Onderwerp: Simon krijgt Dienstfrei voor drie dagen. Het document is ondertekend door een arts, de barakleider en de groepsleider.

De daverende dingen dezer dagen door: Ton van Tast 1945 ons land uit Lijden Ontzet Oorlogs-Prentenboek Uitg.: Kompas, Den Haag

De daverende dingen dezer dagen door: Ton van Tast 1945 ons land uit Lijden Ontzet Oorlogs-Prentenboek Uitg.: Kompas, Den Haag

Prentenboek over de bevrijding van Nederland