In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Geschreven door: een politieke gevangene nummer 78, Jordens-Marees, de, J. Onderwerp: vrouwentransport- gedwongen vierdaagse en hun bevrijding iets voorbij Grijpskerk.

Geschreven door: een politieke gevangene nummer 78, Jordens-Marees, de, J. Onderwerp: vrouwentransport- gedwongen vierdaagse en hun bevrijding iets voorbij Grijpskerk.

Manuscript van L Jordens- de Marees over de gedwongen mars van de politieke gevangenen uit kamp Westerbork

Verslag over de bevrijding van kamp Westerbork en de week dat er aan vooraf ging.

Verslag over de bevrijding van kamp Westerbork en de week dat er aan vooraf ging.

Verslag van Aad van As over de bevrijding van kamp Westerbork

Specifieke groepen kampbewoners

Politieke gevangenen kamp Westerbork

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Bevrijding

1945

April 1945

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Vrouwenmars van Westerbork

Bewaking kamp Westerbork

Nederlandse politie kamp Westerbork

Commandanten kamp Westerbork

Ordnungspolizei kamp Westerbork

Joodse Ordedienst

Binnenlandse Strijdkrachten kamp Westerbork

Militair Gezag kamp Westerbork

Buitenbewaking kamp Westerbork

SD/Sipo kamp Westerbork

Waffen-SS kamp Westerbork

SS-Wachbattalion kamp Westerbork

Binnenbewaking kamp Westerbork

Grenzschutz kamp Westerbork

Straffen kamp Westerbork

Bevrijding kamp Westerbork

Repatriëring gevangenen kamp Westerbork

Pela dorpsverbanden kamp Westerbork

Communistische Joden kamp Westerbork

Barneveld Joden kamp Westerbork

Niet-Joodse gevangenen doorgangskamp Westerbork

Alte Lagerinsassen

Strafgevangenen kamp Westerbork

Gemengd gehuwde Joden kamp Westerbork

Sinti & Roma en woonwagenbewoners kamp Westerbork

Protestante Joden kamp Westerbork

Katholieke Joden kamp Westerbork

Prominente NSB'ers Interneringskamp Westerbork

Auditief beperkte gevangenen kamp Westerbork

Verstandelijk beperkte gevangenen kamp Westerbork

Verzet kamp Westerbork

Palestina Pioniers kamp Westerbork

Buitenlandse Joden kamp Westerbork

Groep Onbekende Kinderen

Nederlandse leger kamp Westerbork

Waffen-SS'ers Interneringkamp Westerbork

Orthodoxe Joden kamp Westerbork

Gruppe Bühne

LGBTQ+ gemeenschap kamp Westerbork

Contactcommissie

Portugese Joden kamp Westerbork

Lichamelijk gehandicapte gevangenen kamp Westerbork

Visueel beperkte gevangenen kamp Westerbork

Groep Leasa

Islamitische Molukkers kamp Westerbork

RMS aanhangers Woonoord Schattenberg

Keiezen kamp Westerbork

Ontvluchtingen kamp Westerbork

Vliegtuigaanvallen kamp Westerbork

Komst eerste NSB'ers Interneringskamp Westerbork

Sluiting Interneringskamp Westerbork

Huwelijken kamp Westerbork

Komst Indische Nederlanders kamp Westerbork

Komst Molukkers kamp Westerbork

Landelijke razzia op Nederlandse Sinti en Roma

Bezetting postkantoor door de groep Leasa

Proclamatie RMS kamp Westerbork

Conflicten tussen Duitse en Nederlandse Joden kamp Westerbork

Joodse feestdagen kamp Westerbork

Polio epidemie kamp Westerbork

Sabotage en verzet kamp Westerbork

Ingebruikneming Westerbork

Overname kamp Westerbork door de nazi's

Westerborkfilm

Executies verzetsstrijders in Westerbork

Bevrijdingsacties kamp Westerbork

Verjaardagen kamp Westerbork

Vertrek Indische Nederlanders kamp Westerbork

Vertrek Molukkers kamp Westerbork

Dolle Dinsdag kamp Westerbork

Joelfeesten

Mishandelingen kamp Westerbork

Mislukt evacuatieplan Westerbork

Sterilisatie-actie kamp Westerbork

Opheffing kamp Westerbork

Leeghalen Joodse werkkampen

Branden kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 9

Verklaring van de Burgerlijke stand Groningen betreffende het overlijden van Saartje Simmeren- de Vries te Auschwitz.

Verklaring van de Burgerlijke stand Groningen betreffende het overlijden van Saartje Simmeren- de Vries te Auschwitz.

Verklaring van overlijden van Saartje Simmeren-de Vries

Verklaring van de Joodsche Raad voor Amsterdam, afd. Ondersteuning en Maatschappelijk Werk, dat Nathan Cohen te Groningen een financiële toezegging heeft gedaan en in verband hiermee zijn betalingen tot op heden heeft verricht, 6 nov. 1941.

Verklaring van de Joodsche Raad voor Amsterdam betreffende Nathan Cohen

Van: Stichting Toezicht Politieke Delinquenten Aan:&nbsp; Plaats: Den Haag Datum:&nbsp; Onderwerp: Alfabetische lijst van Nederlandse gemeenten met vermelding van de Afdelingsbureau 's.

Van: Stichting Toezicht Politieke Delinquenten Aan:&nbsp; Plaats: Den Haag Datum:&nbsp; Onderwerp: Alfabetische lijst van Nederlandse gemeenten met vermelding van de Afdelingsbureau 's.

Lijst van Stichting Toezicht Politieke Delinquenten met vermelding van de Afdelingsbureau 's.

Beroepsgroepen in kamp Westerbork

Ordonnansen

Uittreksel uit het Bevolkingsregister Amsterdam Datum: 1959-03-25 Gegevens over Wolf de Groot, Schoontje Krant en hun kinderen Samuel Wolf de Groot en Sarah de Groot

Uittreksel uit het Bevolkingsregister Amsterdam Datum: 1959-03-25 Gegevens over Wolf de Groot, Schoontje Krant en hun kinderen Samuel Wolf de Groot en Sarah de Groot

Uittreksel

1942

Juni 1942

Persoonlijk verslag van Hans Simon Muller (1930) Datum: 1945-09-13 De kern van het verslag speelt zich af tussen 3 november 1943 en begin februari 1944. Het verslag begint op 3 november 1943 (de dag dat Hans werd opgepakt). Hij gaat uitvoerig in op verschillende aspecten als: het oppakken in Amsterdam, de schouwburg, transport naar kamp Westerbork, aankomst en registratie, Joodse Ordedienst, Strafgevangenen, &nbsp;sanitair, ziekenzorg, brancards, de barak (inrichting) en de stapelbedden (ijzeren banden en stromatrassen), overvolle barakken van wege het vrij moeten maken van barrakken voor industriedoeleinden, familiebarakken, Alte kampinsassen, het ontvangen van postpakketten, voedselvoorziening in het kamp, het werken in het ziekenhuis, timmerwerkplaats en de aardappelschilkeuken, de kampleiding, SS (van Dam en van Eck), samenstelling transportlijsten, Palestinacertificaten en andere vrijstellingen'… Op 11 februari 1944 werd hij doorgestuurd naar Bergen-Belsen.

Persoonlijk verslag van Hans Simon Muller (1930) Datum: 1945-09-13 De kern van het verslag speelt zich af tussen 3 november 1943 en begin februari 1944. Het verslag begint op 3 november 1943 (de dag dat Hans werd opgepakt). Hij gaat uitvoerig in op verschillende aspecten als: het oppakken in Amsterdam, de schouwburg, transport naar kamp Westerbork, aankomst en registratie, Joodse Ordedienst, Strafgevangenen, &nbsp;sanitair, ziekenzorg, brancards, de barak (inrichting) en de stapelbedden (ijzeren banden en stromatrassen), overvolle barakken van wege het vrij moeten maken van barrakken voor industriedoeleinden, familiebarakken, Alte kampinsassen, het ontvangen van postpakketten, voedselvoorziening in het kamp, het werken in het ziekenhuis, timmerwerkplaats en de aardappelschilkeuken, de kampleiding, SS (van Dam en van Eck), samenstelling transportlijsten, Palestinacertificaten en andere vrijstellingen'… Op 11 februari 1944 werd hij doorgestuurd naar Bergen-Belsen.

Verslag van Hans Simon Muller over o.a. zijn verblijf in kamp Westerbork

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Rüstungs Sperre kamp Westerbork

Diamant Sperre kamp Westerbork

Industrie Sperre kamp Westerbork

Foto van Indische vrouwen bij een barak en een sneeuwpop&nbsp; Plaats: Repatriëringskamp Westerbork, Schattenberg Datum: 1950-1951

Foto van Indische vrouwen bij een barak en een sneeuwpop&nbsp; Plaats: Repatriëringskamp Westerbork, Schattenberg Datum: 1950-1951

Foto van Indische vrouwen bij een barak en een sneeuwpop