We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Hakker, Ab Aan:&nbsp;Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942-08-17 Onderwerp: in Amsterdam is de toestand een grandioze sof; hoopt op een snel bezoek van Reina. De afleiding hebben ze nodig; verlangd naar vrede…; Ab was in Zeist en Utrecht en hij heeft een kilo pruimen opgegeten; in Mokum krijgen de Joden geen fruit en groente; iedereen heeft een Christengroetenbuurvrouw;…

Van: Hakker, Ab Aan:&nbsp;Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942-08-17 Onderwerp: in Amsterdam is de toestand een grandioze sof; hoopt op een snel bezoek van Reina. De afleiding hebben ze nodig; verlangd naar vrede…; Ab was in Zeist en Utrecht en hij heeft een kilo pruimen opgegeten; in Mokum krijgen de Joden geen fruit en groente; iedereen heeft een Christengroetenbuurvrouw;…

Brief van Ab Hakker aan Reina vanuit Amsterdam

Van: Heymann, H. Aan: Heymans, Arthur&nbsp; Datum: 1943-11-23 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19a Onderwerp: invoering nieuw briefpapier, de brief kan alleen beantwoord worden op de aan de brief bevestigd briefformulier. Postkaarten kunnen ook niet meer ontvangen worden. Erna heeft een bloedvergiftiging opgelopen aan haar (schrijf)hand.

Van: Heymann, H. Aan: Heymans, Arthur&nbsp; Datum: 1943-11-23 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19a Onderwerp: invoering nieuw briefpapier, de brief kan alleen beantwoord worden op de aan de brief bevestigd briefformulier. Postkaarten kunnen ook niet meer ontvangen worden. Erna heeft een bloedvergiftiging opgelopen aan haar (schrijf)hand.

Brief van H. Heymann aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-08-19 Onderwerp: eindelijk twee briefkaarten ontvangen, die Hanneke op 3 augustus in kamp Westerbork geschreven had; een pakket is zoekgeraakt; opsomming van wat er in de pakketten zit/zat; bang voor het opsturen van schoenen, als die ook gestolen worden?; leuk om Hannekes dagindeling te weten; ook de voeding in het kamp lijkt moeder goed …

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-08-19 Onderwerp: eindelijk twee briefkaarten ontvangen, die Hanneke op 3 augustus in kamp Westerbork geschreven had; een pakket is zoekgeraakt; opsomming van wat er in de pakketten zit/zat; bang voor het opsturen van schoenen, als die ook gestolen worden?; leuk om Hannekes dagindeling te weten; ook de voeding in het kamp lijkt moeder goed …

Brief van moeder aan Hanneke

Van: Heymann, Hermann&nbsp; Aan: &nbsp;Heymans, Arthur Datum: 1943-04-13 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: aspecten van het dagelijkse leven in het kamp.

Van: Heymann, Hermann&nbsp; Aan: &nbsp;Heymans, Arthur Datum: 1943-04-13 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: aspecten van het dagelijkse leven in het kamp.

Brief van Hermann Heymann aan Arthur Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Arbeitszentrale Aan: Gerzon, Sigbert Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-11-11 Onderwerp: Arbeitsgruppe bei der Dienststelle.

Van: Arbeitszentrale Aan: Gerzon, Sigbert Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-11-11 Onderwerp: Arbeitsgruppe bei der Dienststelle.

Bericht van Arbeitszentrale aan Sigbert Gerzon in Theresienstadt

Betreft: Plattegrond met riolering en gevels Barak 33.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-08-17 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Betreft: Plattegrond met riolering en gevels Barak 33.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-08-17 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Plattegrond met riolering en gevels Barak 33.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-13 Onderwerp: Werner is bij de burgemeester van de gemeente Westerbork langs geweest voor de nodige stappen om de volgende dag de ondertrouwacte te kunnen ondertekenen; over eventuele verhuizing naar kamp Westerbork na het sluiten van het huwelijk. Ze zal dan voor onbepaalde tijd in het kamp kunnen blijven, zolang Werner een vrijstelling heeft. Er bestaat ook een kans dat ze dan een eigen kamer krijgen, en voor Stella zal er zeker werk zijn; over Werners huwelijkscadeau.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-13 Onderwerp: Werner is bij de burgemeester van de gemeente Westerbork langs geweest voor de nodige stappen om de volgende dag de ondertrouwacte te kunnen ondertekenen; over eventuele verhuizing naar kamp Westerbork na het sluiten van het huwelijk. Ze zal dan voor onbepaalde tijd in het kamp kunnen blijven, zolang Werner een vrijstelling heeft. Er bestaat ook een kans dat ze dan een eigen kamer krijgen, en voor Stella zal er zeker werk zijn; over Werners huwelijkscadeau.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Burgemeester van Westerbork Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork Datum: 1946-09-11 Onderwerp: Verzoek tot opgave van aantallen geïnterneerden en bewakingspersoneel.&nbsp;

Van: Burgemeester van Westerbork Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork Datum: 1946-09-11 Onderwerp: Verzoek tot opgave van aantallen geïnterneerden en bewakingspersoneel.&nbsp;

Verzoek van de burgemeester van Westerbork aan J. G. Buijvoets om opgave van het aantal gedetineerden en bewakers