In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-11-02&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van kampterrein (aantal hectares, inclusief het schieterrein) aan Ministerie van Oorlog (huurovereenkomst).

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-11-02&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van kampterrein (aantal hectares, inclusief het schieterrein) aan Ministerie van Oorlog (huurovereenkomst).

Brief van de directeur van Staasbosbeheer aan de Houtvester Assen

Van: Acohen, Maurits en Acohen-de la Bella, Esther Aan: Leny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-08 Onderwerp:&nbsp; Maurits: brief ontvangen; over hun Portugese afstamming horen ze niets, een bekende mede gevangene heeft het kamp mogen verlaten, echter de reden is onbekend; net als twee anderen (Portugese Joden); warme en mooie dagen tot 23.00 uur op straat mogen blijven; Esther is weer voor halve dagen gaan werken in de ochtendploeg; vandaag de barak niet uit vanwege de stromende regen, vaak bij Dr. de la Parra op bezoek; koken van erwten is wat moeilijk. ze blijven wat hard, omdat het pannetje niet zo lang op de kachel kan staan….; koken en organiseren van voedsel. Esther: veel met Raf samen als we vrij zijn, chef van de binnendienst; een veeleisende baan, in de barak zitten veel Portugezen, veel oudjes met allerlei vragen; pappa gaat soep koken, zondag wat meer tijd en ze eten wat meer; ieder moment met de foto's in de hand, die gisteren zijn binnengekomen.

Van: Acohen, Maurits en Acohen-de la Bella, Esther Aan: Leny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-08 Onderwerp:&nbsp; Maurits: brief ontvangen; over hun Portugese afstamming horen ze niets, een bekende mede gevangene heeft het kamp mogen verlaten, echter de reden is onbekend; net als twee anderen (Portugese Joden); warme en mooie dagen tot 23.00 uur op straat mogen blijven; Esther is weer voor halve dagen gaan werken in de ochtendploeg; vandaag de barak niet uit vanwege de stromende regen, vaak bij Dr. de la Parra op bezoek; koken van erwten is wat moeilijk. ze blijven wat hard, omdat het pannetje niet zo lang op de kachel kan staan….; koken en organiseren van voedsel. Esther: veel met Raf samen als we vrij zijn, chef van de binnendienst; een veeleisende baan, in de barak zitten veel Portugezen, veel oudjes met allerlei vragen; pappa gaat soep koken, zondag wat meer tijd en ze eten wat meer; ieder moment met de foto's in de hand, die gisteren zijn binnengekomen.

Brief van Maurits Acohen en zijn vrouw Esther aan hun kinderen vanuit kamp Westerbork

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 2 februari 1943 - Auschwitz

Van: Gezantschap der Nederlanden, Hoofd van de afdeling Vluchtelingen Aan: Polak, H. Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-05-12 Onderwerp: mededeling dat het gezantschap geen bemoeienis heeft met de plaatsing van Nederlanders in hotelkampen. In overleg met de kampleiding kan mogelijk nog een plaatsje voor haar gevonden worden op Mont Pèlerin (een interneringskamp).

Van: Gezantschap der Nederlanden, Hoofd van de afdeling Vluchtelingen Aan: Polak, H. Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-05-12 Onderwerp: mededeling dat het gezantschap geen bemoeienis heeft met de plaatsing van Nederlanders in hotelkampen. In overleg met de kampleiding kan mogelijk nog een plaatsje voor haar gevonden worden op Mont Pèlerin (een interneringskamp).

Brief van het Gezantschap der Nederlanden, Hoofd van de afdeling Vluchtelingen aan H. Polak

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J. G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947 Onderwerp: Tekening op schaal op blauw papier van de ‘Kleederbergplaats’. Deze bergplaatsen ontbraken in de werkbarakken. Zie ook verslag van de Arbeidsinspectie.

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J. G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947 Onderwerp: Tekening op schaal op blauw papier van de ‘Kleederbergplaats’. Deze bergplaatsen ontbraken in de werkbarakken. Zie ook verslag van de Arbeidsinspectie.

Tekening op schaal van de Kleederbergplaats in Interneringskamp Westerbork