In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Boswachter Appelscha&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-10-09&nbsp; Onderwerp: Werkverschaffing Vluchtelingenkamp, in dienst treden als bedrijfsleider ontginning G. K. Huisman. Hij was tijdelijk opzichter in Diever. &nbsp;

Van: Boswachter Appelscha&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-10-09&nbsp; Onderwerp: Werkverschaffing Vluchtelingenkamp, in dienst treden als bedrijfsleider ontginning G. K. Huisman. Hij was tijdelijk opzichter in Diever. &nbsp;

Brief van Boswachterij Appelscha aan de directie

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 274 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Geldern, Hillechien geb. 01-10-61 overleden te Westerbork op 10-05-1943 op: 12-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 274 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Geldern, Hillechien geb. 01-10-61 overleden te Westerbork op 10-05-1943 op: 12-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Hillechien van Geldern

Calendarium kamp Westerbork

1997

Van:&nbsp;Grietje Philips-Slier Aan: Mien en Schoontje&nbsp; Plaats: Amsterdam, schouwburg&nbsp; Datum: 1942-11-17&nbsp; Onderwerp: ze bedankt haar schoondochters voor alles wat ze ontvangen heeft. Ze wordt snel doorgestuurd. Ze mag niet wachten op haar man. Ze heeft er van alles aan gedaan om hem ook in de schouwburg te krijgen. Er worden velen doorgestuurd naar kamp Westerbork.

Van:&nbsp;Grietje Philips-Slier Aan: Mien en Schoontje&nbsp; Plaats: Amsterdam, schouwburg&nbsp; Datum: 1942-11-17&nbsp; Onderwerp: ze bedankt haar schoondochters voor alles wat ze ontvangen heeft. Ze wordt snel doorgestuurd. Ze mag niet wachten op haar man. Ze heeft er van alles aan gedaan om hem ook in de schouwburg te krijgen. Er worden velen doorgestuurd naar kamp Westerbork.

Briefkaart van Grietje Philips aan haar schoondochters vanuit de Hollandsche Schouwburg

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Boswachter Hooghalen Plaats: Assen Datum: 1950-09-08 Onderwerp: beplanting op- en rond schiet, mortier en handgranaatbanen; wat niet bebost mag worden. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Boswachter Hooghalen Plaats: Assen Datum: 1950-09-08 Onderwerp: beplanting op- en rond schiet, mortier en handgranaatbanen; wat niet bebost mag worden. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Brief van Houtvester Assen aan de boswachterij Hooghalen

Van: Mulder, A. adm. Hoofdverpleger Aan: G.K. Huisman Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-03-11 Onderwerp: afrastering barak 15 Vrouwelijke T.B.C.-patiënten moeten bij goed weer naar buiten kunnen. I.v.m. privacy moet een schutting geplaatst worden.

Van: Mulder, A. adm. Hoofdverpleger Aan: G.K. Huisman Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-03-11 Onderwerp: afrastering barak 15 Vrouwelijke T.B.C.-patiënten moeten bij goed weer naar buiten kunnen. I.v.m. privacy moet een schutting geplaatst worden.

Brief van A. Mulder aan G.K. Huisman in Interneringskamp Westerbork

Contacten kamp Westerbork met overheden

Contacten kamp Westerbork en Ministerie van Binnenlandse Zaken

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-18 Onderwerp: voorstellen ter verbetering van de controle op de in de buitendienst werkzame gedetineerden. Onder andere het afnemen van appel, het innemen van kampkaarten bij vertrek en het teruggeven bij binnenkomst en het aanleggen van een cartotheek.&nbsp;

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-18 Onderwerp: voorstellen ter verbetering van de controle op de in de buitendienst werkzame gedetineerden. Onder andere het afnemen van appel, het innemen van kampkaarten bij vertrek en het teruggeven bij binnenkomst en het aanleggen van een cartotheek.&nbsp;

Rapport van G.K. Huisman aan J.G. Buijvoets over verbetering van de controle van in buitendienst werkende gedetineerden