In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Goddienstenoefening in de ziekenhuisbarakken Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943/1944 Onderwerp: Goddienstoefeningen in de ziekenhuisbarakken: &nbsp;1, 3, 5, 6, 81 en 82.

Goddienstenoefening in de ziekenhuisbarakken Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943/1944 Onderwerp: Goddienstoefeningen in de ziekenhuisbarakken: &nbsp;1, 3, 5, 6, 81 en 82.

Mededeling over Goddienstoefeningen in de ziekenhuisbarakken

Van: Hoogstraal, Flora Aan: Sleutelberg, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: ze zijn er allen nog en gelukkig goed gezond; geruchten dat ze tot 7 januari kunnen blijven; worden ingeschreven, zullen &nbsp;binnenkort waarschijnlijk gehaald worden; alweer goed 9 maanden in Amsterdam; onze Rine met kinderen zijn een paar weken geleden doorgestuurd naar Duitsland, Julius was al bijna 2 maanden weg voor haar; er valt niet aan te doen; met haar moeder is het tamelijk goed; pappa is nog steeds hetzelfde; ze krijgt alles te verwerken; Antje en S. wonen er ook, het is wel gezellig…

Van: Hoogstraal, Flora Aan: Sleutelberg, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: ze zijn er allen nog en gelukkig goed gezond; geruchten dat ze tot 7 januari kunnen blijven; worden ingeschreven, zullen &nbsp;binnenkort waarschijnlijk gehaald worden; alweer goed 9 maanden in Amsterdam; onze Rine met kinderen zijn een paar weken geleden doorgestuurd naar Duitsland, Julius was al bijna 2 maanden weg voor haar; er valt niet aan te doen; met haar moeder is het tamelijk goed; pappa is nog steeds hetzelfde; ze krijgt alles te verwerken; Antje en S. wonen er ook, het is wel gezellig…

Brief van Flora Hoogstraal aan de familie Sleutelberg vanuit Amsterdam

Van: Els en Alfred Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-05 Onderwerp: brief van Liesje; weinig hoop op herstel van Jules, hij heeft er longontsteking bijgekregen; ontvangstkaarten van pakketten; zoon van prof. Palache, die teruggekomen is, gaf de vraag door voor verse groente en fruit…

Van: Els en Alfred Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-05 Onderwerp: brief van Liesje; weinig hoop op herstel van Jules, hij heeft er longontsteking bijgekregen; ontvangstkaarten van pakketten; zoon van prof. Palache, die teruggekomen is, gaf de vraag door voor verse groente en fruit…

Brief van Els aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Van: Hammelburg, Salomon Aan: Hammelburg, S. Plaats: de trein Datum: 1943-02-04 Onderwerp: Ik ben op transport naar moeder en de kinderen…

Van: Hammelburg, Salomon Aan: Hammelburg, S. Plaats: de trein Datum: 1943-02-04 Onderwerp: Ik ben op transport naar moeder en de kinderen…

Briefkaart van vader (Salomon Hammelburg) aan Simon Hammelburg vanuit de trein gegooid

Foto van Leonard Pinkhof en zijn dochter Jiska.

Foto van Leonard Pinkhof en zijn dochter Jiska.

Foto van Leonard Pinkhof en zijn dochter Jiska

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 25-05-1943 Nr. 308 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Van Sister, Judith geb. overleden te Westerbork op 20-05-1943 op: 21-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 25-05-1943 Nr. 308 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Van Sister, Judith geb. overleden te Westerbork op 20-05-1943 op: 21-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Judith van Sister

Bewijs van crematie Datum: 23-06-1943 Nr. 365 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Keijzer, Naatje geb. 24-01-61 overleden te Westerbork op 16-06-1943 op 16-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 23-06-1943 Nr. 365 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Keijzer, Naatje geb. 24-01-61 overleden te Westerbork op 16-06-1943 op 16-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Naatje Keijzer

Van: Heijmann, I. Aan: Greving en Booij, Fam Plaats: Westerbork, kamp, barak 37 C Datum: 1943-01-28 Onderwerp: schrijfdag; pakketten; omstandigheden; Marianne gaat naar school, ze verlangt naar Tootje

Van: Heijmann, I. Aan: Greving en Booij, Fam Plaats: Westerbork, kamp, barak 37 C Datum: 1943-01-28 Onderwerp: schrijfdag; pakketten; omstandigheden; Marianne gaat naar school, ze verlangt naar Tootje

Briefkaart van de familie Heijmann aan de families Booij en Greving vanuit kamp Westerbork

Ausnahmebescheinigung Zentralstelle fur judische Auswanderung Datum: 1943-07-17 Plaats: Amsterdam Die Judin de Haan, Suzanna ist im auftrag der Zentralstelle tätig. Bijz.: Ondertekend (stempel) door Aus der Funten. Op die dag werd Suzanna uit kamp Westerbork ontslagen om in Amsterdam werkzaamheden te verrichten. Waarschijnlijk kwam zij op haar oude werkplek in de diamantindustrie terecht.

Ausnahmebescheinigung Zentralstelle fur judische Auswanderung Datum: 1943-07-17 Plaats: Amsterdam Die Judin de Haan, Suzanna ist im auftrag der Zentralstelle tätig. Bijz.: Ondertekend (stempel) door Aus der Funten. Op die dag werd Suzanna uit kamp Westerbork ontslagen om in Amsterdam werkzaamheden te verrichten. Waarschijnlijk kwam zij op haar oude werkplek in de diamantindustrie terecht.

Vrijstelling wegens werkzaamheden van Suzanna de Haan

Verklaring Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-06-17 Er wordt verklaard dat Miss E. (Hermine) Snoek als secretaresse werkzaam (voor de bevrijders) is geweest en dat ze haar werk uitstekend volbracht heeft.

Verklaring Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-06-17 Er wordt verklaard dat Miss E. (Hermine) Snoek als secretaresse werkzaam (voor de bevrijders) is geweest en dat ze haar werk uitstekend volbracht heeft.

Verklaring betreffende de werkzaamheden van Hermine Snoek

Werkplan tot het doen van voorzieningen aan barak 28, 29 en 30&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:50&nbsp; Datum: 1957-12 Opmerking: betreft een gedeelte van de keukenbarak dat een nieuwe functie krijgt: een kerk, CAZ-magazijn, wonen en slapen.

Werkplan tot het doen van voorzieningen aan barak 28, 29 en 30&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:50&nbsp; Datum: 1957-12 Opmerking: betreft een gedeelte van de keukenbarak dat een nieuwe functie krijgt: een kerk, CAZ-magazijn, wonen en slapen.

Plattegrond van de de voormalige centrale keuken met nieuwe functies

Rioolbuis.&nbsp; Rene Lijdesdorff Links), Paul Hirsch (midden) en Werner Löwenhardt (rechts) in een rioolbuis bij de aanleg van de waterzuiveringsinstallatie van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-08-01.

Rioolbuis.&nbsp; Rene Lijdesdorff Links), Paul Hirsch (midden) en Werner Löwenhardt (rechts) in een rioolbuis bij de aanleg van de waterzuiveringsinstallatie van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-08-01.

Werkzaamheden voor de nieuwe waterzuivering

Breslauer, W.R. Werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Een groep kampgevangenen, waaronder een aantal kinderen houden pauze onder bewaking van een marechaussee.

Breslauer, W.R. Werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Een groep kampgevangenen, waaronder een aantal kinderen houden pauze onder bewaking van een marechaussee.

Pauze tijdens werkzaamheden op het land

Interieur.&nbsp; Interieur van de vergaderzaal van de administratiebarak van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork met een houten tafel, stoelen en zicht op andere barakken.&nbsp; Een zittende man kijkt via een openstaand raam naar buiten.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939 Op de achterkant van de foto staat: 'Vergaderzaal Adm. gebouw Vl. kamp.

Interieur.&nbsp; Interieur van de vergaderzaal van de administratiebarak van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork met een houten tafel, stoelen en zicht op andere barakken.&nbsp; Een zittende man kijkt via een openstaand raam naar buiten.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939 Op de achterkant van de foto staat: 'Vergaderzaal Adm. gebouw Vl. kamp.

van het interieur van de vergaderzaal van de administratiebarak van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Eerstaanwezend ingenieur der Genie in Groningen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-01-23&nbsp; Onderwerp: toekomen van de akte in verband met het huren van het kampterrein.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Eerstaanwezend ingenieur der Genie in Groningen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-01-23&nbsp; Onderwerp: toekomen van de akte in verband met het huren van het kampterrein.

Brief van Houtvester Assen aan de Ingenieur der Genie in Groningen

Van: Willem Feijen (chef Binnenbewaking) en F. Beekman (chef Documentatie) Aan: Buijvoets, J. G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-22 Onderwerp: Over illegale voedselverstrekking door familieleden aan gedetineerden waarbij ook bewakers betrokken zijn.&nbsp;

Van: Willem Feijen (chef Binnenbewaking) en F. Beekman (chef Documentatie) Aan: Buijvoets, J. G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-22 Onderwerp: Over illegale voedselverstrekking door familieleden aan gedetineerden waarbij ook bewakers betrokken zijn.&nbsp;

Brief Willem Feijen en F. Beekman aan J.G. Buijvoets over illegale voedselverstrekking door familieleden van gedetineerden