We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 25&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-06 Opmerking: woon- en schoolfunctie

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 25&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-06 Opmerking: woon- en schoolfunctie

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van barak 25 in woonoord Schattenberg

Vertrek van een deportatietrein Kampgevangenen op weg naar de deportatietrein Op de achtergrond de Joodse kampleiding en SS. Westerbork, 1944-05-19 Still van een opname uit de Westerbork-film

Vertrek van een deportatietrein Kampgevangenen op weg naar de deportatietrein Op de achtergrond de Joodse kampleiding en SS. Westerbork, 1944-05-19 Still van een opname uit de Westerbork-film

Kampgevangenen op weg naar de deportatietrein

Van: Fürsorge Afd. V&nbsp; Aan: Overbeeke, fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-09-15&nbsp; Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket en opsturen pakketten met appels. De brief is namens de afdeling ondertekend door B. Frank-Frank, de echtgenote van rabbijn Gerard Frank.

Van: Fürsorge Afd. V&nbsp; Aan: Overbeeke, fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-09-15&nbsp; Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket en opsturen pakketten met appels. De brief is namens de afdeling ondertekend door B. Frank-Frank, de echtgenote van rabbijn Gerard Frank.

Brief van de afdeling Fürsorge in kamp Westerbork aan de familie Overbeeke

Landkaart. Landkaart van het traject waarop aangegeven de route Westerbork-Auschwitz. Datum: 1944

Landkaart. Landkaart van het traject waarop aangegeven de route Westerbork-Auschwitz. Datum: 1944

Landkaart met de route Westerbork-Auschwitz ingetekend

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-12-05 Onderwerp: het is Sinterklaasavond, voor Werner de ruimte om een langere brief te schrijven; herinneringen (van ook kerst en nieuwjaar) komen naar boven, samen zijn met familie; vergelijking met Chanoeka; &nbsp;in verschillende barakken worden kleine Chanoeka-feestjes georganiseerd en de vele kinderen die zich in het kamp bevinden krijgen een kleinigheid. Een feestje dat de dag ervoor werd gehouden, werd bezocht door de Duitse commandant, hij verbleef er minstens een uur en liet alles tot zich komen… De bewoners waren door het bezoek verrast…; er is weer een strafcompagnie wegens te laat komen, roken of het niet bij zich hebben van een legitimatiekaart en dat samen met prikkeldraad, wachttorens appel en verbod op schrijven; de kampleiding wil verschillende werkplaatsen opzetten, er zullen daardoor meer kampgevangenen kunnen blijven; het ziekenhuis is uitgebreid (500 patiënten), er sterven ook mensen, wekelijks ziet men de lijkenwagen (koets) heen en weer gaan (naar de Joodse begraafplaats te Assen); spoedig zal dat niet meer nodig zijn, er komt een crematorium; de school is ook uitgebreid. Het Westerbork getto wordt langzaam compleet; tegenstellingen tussen Nederlandse en Duitse Joden. Scheldwoorden als ‘Rotmoffen’ en ‘Kaaskoppen’; terwijl de achtergrond, het Joods zijn hetzelfde is.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-12-05 Onderwerp: het is Sinterklaasavond, voor Werner de ruimte om een langere brief te schrijven; herinneringen (van ook kerst en nieuwjaar) komen naar boven, samen zijn met familie; vergelijking met Chanoeka; &nbsp;in verschillende barakken worden kleine Chanoeka-feestjes georganiseerd en de vele kinderen die zich in het kamp bevinden krijgen een kleinigheid. Een feestje dat de dag ervoor werd gehouden, werd bezocht door de Duitse commandant, hij verbleef er minstens een uur en liet alles tot zich komen… De bewoners waren door het bezoek verrast…; er is weer een strafcompagnie wegens te laat komen, roken of het niet bij zich hebben van een legitimatiekaart en dat samen met prikkeldraad, wachttorens appel en verbod op schrijven; de kampleiding wil verschillende werkplaatsen opzetten, er zullen daardoor meer kampgevangenen kunnen blijven; het ziekenhuis is uitgebreid (500 patiënten), er sterven ook mensen, wekelijks ziet men de lijkenwagen (koets) heen en weer gaan (naar de Joodse begraafplaats te Assen); spoedig zal dat niet meer nodig zijn, er komt een crematorium; de school is ook uitgebreid. Het Westerbork getto wordt langzaam compleet; tegenstellingen tussen Nederlandse en Duitse Joden. Scheldwoorden als ‘Rotmoffen’ en ‘Kaaskoppen’; terwijl de achtergrond, het Joods zijn hetzelfde is.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J. G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-22 Onderwerp: Verantwoording van verrichte controles en werkzaamheden van de schrijver van het rapport.&nbsp;

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J. G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-22 Onderwerp: Verantwoording van verrichte controles en werkzaamheden van de schrijver van het rapport.&nbsp;

Rapport over verrichtte controles en werkzaamheden op 22 juni 1945