In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Grafiek Grafisch overzicht deportaties Westerbork, kamp Grafisch overzicht van aantallen gedeporteerden naar de diverse kampen tussen 15 juli 1942 en 13 september 1944. Opvallend is dat de ruim 34.000 gedeporteerde kampgevangenen naar Sobibor onder Auschwitz zijn geplaatst. Het lijkt erop te duiden dat de medewerkers van het Statistisch Bureau niets van Sobibor afwisten. Overigens gingen er geen transporten vanuit kamp Westerbork naar Mauthausen.

Grafiek Grafisch overzicht deportaties Westerbork, kamp Grafisch overzicht van aantallen gedeporteerden naar de diverse kampen tussen 15 juli 1942 en 13 september 1944. Opvallend is dat de ruim 34.000 gedeporteerde kampgevangenen naar Sobibor onder Auschwitz zijn geplaatst. Het lijkt erop te duiden dat de medewerkers van het Statistisch Bureau niets van Sobibor afwisten. Overigens gingen er geen transporten vanuit kamp Westerbork naar Mauthausen.

Beeldgrafiek van de uitgaande transporten

Jodenster op gele stof gedrukt met Nederlands opschrift: Jood.

Jodenster op gele stof gedrukt met Nederlands opschrift: Jood.

Jodenster nog niet uitgeknipt

Mededeling&nbsp; Datum: 1945-04-12 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Overdragen van het kamp, onder bescherming van het Internationale Rode Kruis. Vanaf heden heet het kamp ‘Austausch - Internierungslager’. De commandant heeft het kamp verlaten.&nbsp; Ondertekend door Kurt Schlesinger

Mededeling&nbsp; Datum: 1945-04-12 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Overdragen van het kamp, onder bescherming van het Internationale Rode Kruis. Vanaf heden heet het kamp ‘Austausch - Internierungslager’. De commandant heeft het kamp verlaten.&nbsp; Ondertekend door Kurt Schlesinger

Mededeling betreffende overdracht kamp Westerbork

Van: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-20 Onderwerp: haardacht gedetineerden. Zware gevallen in de barakken 65-67 moeten naast… een baan in het midden scheren van voor naar achter. Vrouwelijke gevangenen dragen het hoofdhaar Polka tot boven het oor.&nbsp;

Van: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-20 Onderwerp: haardacht gedetineerden. Zware gevallen in de barakken 65-67 moeten naast… een baan in het midden scheren van voor naar achter. Vrouwelijke gevangenen dragen het hoofdhaar Polka tot boven het oor.&nbsp;

Order van J.G. Buijvoets over de haardracht van gedetineerden in Interneringskamp Westerbork

Van: Aan: Magteld&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1944-04-25 Onderwerp: Omstandigheden in kamp Westerbork en bezet Nederland. Er zouden nog maar 2000 kampgevangenen in Westerbork zijn.

Van: Aan: Magteld&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1944-04-25 Onderwerp: Omstandigheden in kamp Westerbork en bezet Nederland. Er zouden nog maar 2000 kampgevangenen in Westerbork zijn.

Brief van een onbekend persoon aan Magteld vanuit Amsterdam

Aufenthaltsbewilligung Zentralstelle fur judische Auswanderung Datum: 1943-10-18 Plaats: Amsterdam Suzanna de Haan ontvangt een vergunning om zich tot nader order in Amsterdam vrij te kunnen bewegen. Bijz.: Ondertekend (stempel) door Aus der Funten.

Aufenthaltsbewilligung Zentralstelle fur judische Auswanderung Datum: 1943-10-18 Plaats: Amsterdam Suzanna de Haan ontvangt een vergunning om zich tot nader order in Amsterdam vrij te kunnen bewegen. Bijz.: Ondertekend (stempel) door Aus der Funten.

Vergunning voor Suzanna de Haan

Foto van Frederika Bloemhard-Bastiaans en haar zoontje Marius. De vrouw links is onbekend. Het drietal staat geposeerd voor de voormalige woning van de kampcommandant. De bewoners op dat moment was het gezin Van der Speck O'Breen.&nbsp; Datum: 1950/1951 (winter) Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring).&nbsp;

Foto van Frederika Bloemhard-Bastiaans en haar zoontje Marius. De vrouw links is onbekend. Het drietal staat geposeerd voor de voormalige woning van de kampcommandant. De bewoners op dat moment was het gezin Van der Speck O'Breen.&nbsp; Datum: 1950/1951 (winter) Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring).&nbsp;

Foto van Frederika Bloemhard-Bastiaans en haar zoontje Marius. De vrouw links is onbekend.

Van: Aan: Plaats: Hooghalen, vm. N.A.D. kamp Datum: 1945-05 Onderwerp: inventarislijst gebouwen.&nbsp;

Van: Aan: Plaats: Hooghalen, vm. N.A.D. kamp Datum: 1945-05 Onderwerp: inventarislijst gebouwen.&nbsp;

Lijst met de inventaris van voormalig N.A.D. kamp Hooghalen per barak