In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Zentralstelle für Judische Auswanderung Amsterdam&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-10-10&nbsp; Onderwerp: melden op 14 oktober om vast te kunnen stellen voor in aanmerking komen voor vrijstelling van tewerkstelling.

Van: Zentralstelle für Judische Auswanderung Amsterdam&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-10-10&nbsp; Onderwerp: melden op 14 oktober om vast te kunnen stellen voor in aanmerking komen voor vrijstelling van tewerkstelling.

Brief van Zentralstelle für Judische Auswanderung Amsterdam

Calendarium kamp Westerbork

1956

Sorteren van aardappelen op het land Kamp Westerbork, 1943 Kinderen en volwassen kampbewoners bezig met aardappelen sorteren op het land in de omgeving van het kamp.

Sorteren van aardappelen op het land Kamp Westerbork, 1943 Kinderen en volwassen kampbewoners bezig met aardappelen sorteren op het land in de omgeving van het kamp.

Sorteren van aardappelen op het land van de kampboerderij

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Barakken in aanbouw.

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Barakken in aanbouw.

van bouw van barakken in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Gelukwensch Telegram Hartelijk gefeliciteerd met uw voorgenomen huwelijk Plaats: Amsterdam Datum: 1942

Gelukwensch Telegram Hartelijk gefeliciteerd met uw voorgenomen huwelijk Plaats: Amsterdam Datum: 1942

Telegram met gelukwens voorgenomen huwelijk van Arthur Philips

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947, juli Onderwerp: In huis 2 (commandantswoning) aanwezige oorlogsbuitgoederen (meubels).

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947, juli Onderwerp: In huis 2 (commandantswoning) aanwezige oorlogsbuitgoederen (meubels).

Lijst met meubels die zich in de commandantwoning bevinden en onder oorlogsbuit vallen

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangene aan het werk op de knopenmakerij van het kamp.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangene aan het werk op de knopenmakerij van het kamp.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: het hoofd van het Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: Nieuwkerk, familie Plaats: Vught Datum: 1945-09 Onderwerp: het niet toekennen van extra distributiebescheiden, omdat het gezin Nieuwkerk niet behoort tot de groep ex-politieke gevangenen.

Van: het hoofd van het Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: Nieuwkerk, familie Plaats: Vught Datum: 1945-09 Onderwerp: het niet toekennen van extra distributiebescheiden, omdat het gezin Nieuwkerk niet behoort tot de groep ex-politieke gevangenen.

Briefkaart van het hoofd van het Afwikkelingsbureau Concentratiekampen over het niet toekennen van extra distributiebescheiden

Van: Office Palestinien de Suisse&nbsp; Aan: Leeven, van, M.&nbsp; Plaats: Geneve&nbsp; Datum: 1943-03-19&nbsp; Onderwerp: aanvraag Palestina-certificaat vanuit Barneveld.

Van: Office Palestinien de Suisse&nbsp; Aan: Leeven, van, M.&nbsp; Plaats: Geneve&nbsp; Datum: 1943-03-19&nbsp; Onderwerp: aanvraag Palestina-certificaat vanuit Barneveld.

Brief van Office Palestinien de Suisse over aanvraag certificaat

Anti-Duitse houding bevolking

Februaristaking

Rellen in de Jodenbuurt in Amsterdam

IJssalon Koko

Telegram Van: Aan: Snoek, Hermine Plaats: 'S-Gravenhage Datum: 1942-12-04 Onderwerp: registernummer doopsbewijs is Romeinsche 6 D 32 = Vanveen

Telegram Van: Aan: Snoek, Hermine Plaats: 'S-Gravenhage Datum: 1942-12-04 Onderwerp: registernummer doopsbewijs is Romeinsche 6 D 32 = Vanveen

Telegram aan Hermine Snoek

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 11 januari 1943 - Auschwitz

Transport 12 december 1942 - Auschwitz

Transport 8 december 1942 - Auschwitz

Transport 4 december 1942 - Auschwitz

Transport 21 september 1943 - Auschwitz

Transport 19 oktober 1943 - Auschwitz

Transport 30 november 1942 - Auschwitz

Transport 24 november 1942 - Auschwitz

Transport 20 november 1942 - Auschwitz

Transport 16 november 1942 - Auschwitz

Transport 10 november 1942 - Auschwitz

Transport 6 november 1942 - Auschwitz

Transport 2 november 1942 - Auschwitz

Transport 30 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 26 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 23 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 19 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 16 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 12 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 9 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 5 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 2 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 28 september 1942 - Auschwitz

Transport 25 september 1942 - Auschwitz

Transport 21 september 1942 - Auschwitz

Transport 18 september 1942 - Auschwitz

Transport 14 september 1942 - Auschwitz

Transport 11 september 1942 - Auschwitz

Transport 7 september 1942 - Auschwitz

Transport 4 september 1942 - Auschwitz

Transport 31 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 28 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 4 september 1944 - Theresienstadt

Van: Meijer, J. H. Aan: Burgemeester en wethouders van de stad Groningen Plaats: Eindhoven Datum: 1945-07-09 Onderwerp: verzoek om de onrechtmatige inbeslagname van de Zuidelijke helft van de Joodse begraafplaats aan de Winsumerstraatweg te niet te doen. J.H. Meijer hoopt snel weer terug te kunnen keren naar Groningen na zijn repatriëring vanuit Theresienstadt.

Van: Meijer, J. H. Aan: Burgemeester en wethouders van de stad Groningen Plaats: Eindhoven Datum: 1945-07-09 Onderwerp: verzoek om de onrechtmatige inbeslagname van de Zuidelijke helft van de Joodse begraafplaats aan de Winsumerstraatweg te niet te doen. J.H. Meijer hoopt snel weer terug te kunnen keren naar Groningen na zijn repatriëring vanuit Theresienstadt.

Brief van J.H. Meijer aan B&W in Groningen vanuit het Veemgebouw in Eindhoven

Van: Marc en Floor Aan: lieve zus en tante Suus Plaats:&nbsp; Datum: 1942 Onderwerp: omstandigheden; we zijn nog thuis maar steeds meer mensen worden opgehaald; werken op Westhaven.

Van: Marc en Floor Aan: lieve zus en tante Suus Plaats:&nbsp; Datum: 1942 Onderwerp: omstandigheden; we zijn nog thuis maar steeds meer mensen worden opgehaald; werken op Westhaven.

Brief van Marc en Floor aan zus en tante

Van: Metzelaar, S.&nbsp; Aan: Wisman, B.&nbsp; Plaats: Echten&nbsp; Datum: 1942-06-21&nbsp; Onderwerp: o.a. over vrije tijdsbesteding en volgen van onderwijs; koffergrammofoon, boeken en een cursus Engels en Nederlands.

Van: Metzelaar, S.&nbsp; Aan: Wisman, B.&nbsp; Plaats: Echten&nbsp; Datum: 1942-06-21&nbsp; Onderwerp: o.a. over vrije tijdsbesteding en volgen van onderwijs; koffergrammofoon, boeken en een cursus Engels en Nederlands.

Brief van S. Metzelaar aan B. Wisman vanuit het Joodse werkkamp Echten

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op een deel van de weg en het smalspoor tussen het kamp en het Oranjekanaal. Op de voorgrond is vanuit de locomotief de kampboerderij te zien.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op een deel van de weg en het smalspoor tussen het kamp en het Oranjekanaal. Op de voorgrond is vanuit de locomotief de kampboerderij te zien.

Van: Meijer, Philips Aan: Rijst, van de, fam. Plaats: Arbeitslager Wlodawa Datum: 1943-08-29 Onderwerp: beschrijving omstandigheden De briefkaart is vanuit Dorohucza geschreven, een buitencommando van Sobibor. Wlodowa is een stad in de buurt. De briefkaart is onder censuur geschreven.&nbsp;

Van: Meijer, Philips Aan: Rijst, van de, fam. Plaats: Arbeitslager Wlodawa Datum: 1943-08-29 Onderwerp: beschrijving omstandigheden De briefkaart is vanuit Dorohucza geschreven, een buitencommando van Sobibor. Wlodowa is een stad in de buurt. De briefkaart is onder censuur geschreven.&nbsp;

Briefkaart van Meijer Philips aan familie van de Rijst vanuit een bij-kamp van Sobibor

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-10 Onderwerp: inventarislijst van materialen in de Timmerwerkplaats.

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-10 Onderwerp: inventarislijst van materialen in de Timmerwerkplaats.

Lijst van de inventaris van materialen in de Timmerwerkplaats