In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Interieur.&nbsp; Interieur van de vergaderzaal van de administratiebarak van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork met een houten tafel, stoelen en zicht op andere barakken.&nbsp; Een zittende man kijkt via een openstaand raam naar buiten.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939 Op de achterkant van de foto staat: 'Vergaderzaal Adm. gebouw Vl. kamp.

Interieur.&nbsp; Interieur van de vergaderzaal van de administratiebarak van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork met een houten tafel, stoelen en zicht op andere barakken.&nbsp; Een zittende man kijkt via een openstaand raam naar buiten.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939 Op de achterkant van de foto staat: 'Vergaderzaal Adm. gebouw Vl. kamp.

van het interieur van de vergaderzaal van de administratiebarak van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 236 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Wolff, Wilhelm geb. 23-06-65 overleden te Westerbork op 29-04-1943 op: 30-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 236 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Wolff, Wilhelm geb. 23-06-65 overleden te Westerbork op 29-04-1943 op: 30-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Wilhelm Wolff

Bankbiljet van 5 gulden/5 roepiah gehalveerd. Datum: 1946/1950

Bankbiljet van 5 gulden/5 roepiah gehalveerd. Datum: 1946/1950

Bankbiljet van 5 gulden/5 roepiah uit Nederlands Indië gehalveerd

Erich Zinader is naar Zwitserland gevlucht, waar hij op 1 oktober 1942 aankwam. Na de oorlog is hij in Nederland teruggekeerd.

Verklaring van het Gewestelijk Arbeidsbureau Arnhem Verklaart wordt dat M. Wolff is tewerkgesteld in het kamp 'De Vecht' te Dalfsen. Plaats: Arnhem Datum: 1942-09-22

Verklaring van het Gewestelijk Arbeidsbureau Arnhem Verklaart wordt dat M. Wolff is tewerkgesteld in het kamp 'De Vecht' te Dalfsen. Plaats: Arnhem Datum: 1942-09-22

Verklaring van het Gewestelijk Arbeidsbureau tewerkstelling M. Wolff in het Joodse werkkamp De Vecht

Breslauer, W.R. Werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Kampgevangenen aan het werk bij korenmijten.&nbsp;

Breslauer, W.R. Werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Kampgevangenen aan het werk bij korenmijten.&nbsp;

Kampgevangenen aan het werk bij korenmijten op het land van de kampboerderij

Van: Kockx, Th. (Kampcommandant) Aan: van As, A (Barak 33) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-09 Onderwerp: brief en opsomming van Th. Kockx aan A. van As met kritiek over de opgemaakte inventarisatielijsten. Met de bijbehorende inventarisatielijst van april 1945.

Van: Kockx, Th. (Kampcommandant) Aan: van As, A (Barak 33) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-09 Onderwerp: brief en opsomming van Th. Kockx aan A. van As met kritiek over de opgemaakte inventarisatielijsten. Met de bijbehorende inventarisatielijst van april 1945.

Lijst met inventaris van het kamp en brief met opsomming van kritiekpunten over de inventaris van april 1945

Helena is met haar man Erich naar Zwitserland gevlucht, na de oorlog zijn beiden weer teruggekeerd naar Nederland en uiteindelijk naar Amerika geëmigreerd.

Kampgeld Lager Westerbork Groen bruin&nbsp; Serie AA No. 1465 100 cent/100 Gutschen

Kampgeld Lager Westerbork Groen bruin&nbsp; Serie AA No. 1465 100 cent/100 Gutschen

Kampgeld Lager Westerbork 100 cent

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: de timmerwerkplaats/Tischlerei van het kamp.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: de timmerwerkplaats/Tischlerei van het kamp.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Bewijs van crematie Datum: 23-03-1943 Nr. 125 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Snijders, Aaltje geb. 23-04-66 overleden 17-03-1943 te Westerbork op: 22-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 23-03-1943 Nr. 125 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Snijders, Aaltje geb. 23-04-66 overleden 17-03-1943 te Westerbork op: 22-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Aaltje Snijders

Van: Levie, J.&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp;barak 60&nbsp; Datum: 1943-10-19&nbsp; Onderwerp: pakket ontvangen hartelijk dank (pakket nummer 23).

Van: Levie, J.&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp;barak 60&nbsp; Datum: 1943-10-19&nbsp; Onderwerp: pakket ontvangen hartelijk dank (pakket nummer 23).

Briefkaart van Joseph Levie aan familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Kurzfristige Reisegenehmigung Voor: Kruimink-van Dam, Saartje Afgegeven: 1942-11-19 Bestemd voor een reis naar Rotterdam Met handtekening (stempel) Aus der Funten

Kurzfristige Reisegenehmigung Voor: Kruimink-van Dam, Saartje Afgegeven: 1942-11-19 Bestemd voor een reis naar Rotterdam Met handtekening (stempel) Aus der Funten

Reisvergunning voor Saartje Kruimink-van Dam

Van: N.V. Mij 'De Veluwe' Aan: Kockx, Th. Plaats: Nunspeet Datum: 1945-07-19 Onderwerp: verzamelen van glasafval om dit te verwerken tot ruitjes. 2e bl.: afschrift van een brief van het College van Algemene Commissarissen voor de Wederopbouw.

Van: N.V. Mij 'De Veluwe' Aan: Kockx, Th. Plaats: Nunspeet Datum: 1945-07-19 Onderwerp: verzamelen van glasafval om dit te verwerken tot ruitjes. 2e bl.: afschrift van een brief van het College van Algemene Commissarissen voor de Wederopbouw.

Brief van N.V. Mij. 'De Veluwe' over verzamelen van glasafval om te verwerken tot ruitjes