In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Dienst Bureel Kampintendant Aan: Gassmann-Baumann, Inge Geboren: 1923-05-18&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-06-26 Onderwerp: Ontslag uit het kamp op 28 juni 1945. De auto's naar Amsterdam vertrekken om 8 uur 's morgens.

Van: Dienst Bureel Kampintendant Aan: Gassmann-Baumann, Inge Geboren: 1923-05-18&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-06-26 Onderwerp: Ontslag uit het kamp op 28 juni 1945. De auto's naar Amsterdam vertrekken om 8 uur 's morgens.

Bewijs van ontslag uit kamp Westerbork voor Inge Gassmann-Baumann

Opbouw Uitgegeven voor het ziekenhuis 2de Jaargang, No. 6 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947 Onderwerp: hallucinatie; God zij met ons; de thermometer; gedicht ‘De Steen’; wetenschappelijke vraag van de week; het menselijke lichaam; het huisdier; oude wijsheid in een nieuw kleed.

Opbouw Uitgegeven voor het ziekenhuis 2de Jaargang, No. 6 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947 Onderwerp: hallucinatie; God zij met ons; de thermometer; gedicht ‘De Steen’; wetenschappelijke vraag van de week; het menselijke lichaam; het huisdier; oude wijsheid in een nieuw kleed.

Orgaan met de titel 'Opbouw' uitgegeven voor het ziekenhuis van het Interneringskamp Westerbork

Foto van Joodse landarbeiders bij de familie Jonkers in Zwiggelte De foto werd gemaakt met de camera van Ernst (Erco) Cosmann. Het object was meegenomen door Ilse Birnbaum tijdens een bezoek aan de boerderij. Van links naar rechts staande: Esther Singer, David (Dudie) Rosenbaum Op de hurken: 2de van rechts Rosa Martha Erleschütz (Eibschütz).&nbsp;

Foto van Joodse landarbeiders bij de familie Jonkers in Zwiggelte De foto werd gemaakt met de camera van Ernst (Erco) Cosmann. Het object was meegenomen door Ilse Birnbaum tijdens een bezoek aan de boerderij. Van links naar rechts staande: Esther Singer, David (Dudie) Rosenbaum Op de hurken: 2de van rechts Rosa Martha Erleschütz (Eibschütz).&nbsp;

Foto van de familie Jonkers en kampgevangenen voor de boerderij in Zwiggelte

Van: Departement van Binnenlandse Zaken&nbsp; Aan: Leeven, van, A.&nbsp; Plaats: 's-Gravenhage&nbsp; Datum: 1943-03-12&nbsp; Onderwerp: vrijstelling tewerkstelling en deportatie; Barneveld-groep.

Van: Departement van Binnenlandse Zaken&nbsp; Aan: Leeven, van, A.&nbsp; Plaats: 's-Gravenhage&nbsp; Datum: 1943-03-12&nbsp; Onderwerp: vrijstelling tewerkstelling en deportatie; Barneveld-groep.

Brief van het Departement van Binnenlandse Zaken aan A. van Leeven

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Leeuwen, van&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-05-12&nbsp; Onderwerp: Uitzetten van de barakken, Christelijk kamp met de kerk in het midden en het verplaatsen van de barakken 1, 2, 3 en 4 van het Middenkamp.&nbsp;

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Leeuwen, van&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-05-12&nbsp; Onderwerp: Uitzetten van de barakken, Christelijk kamp met de kerk in het midden en het verplaatsen van de barakken 1, 2, 3 en 4 van het Middenkamp.&nbsp;

Brief van Houtvester Assen aan de heer van Leeuwen

Van: Buijvoets, J.G. Aan: de Vries, Anne, plaatselijke commandant der B.S. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-17 Onderwerp: vervanging van de geallieerde wacht. Anne de Vries was verzetsman en bekend als schrijver van Bartje en de kroniek van kamp Westerbork.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: de Vries, Anne, plaatselijke commandant der B.S. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-17 Onderwerp: vervanging van de geallieerde wacht. Anne de Vries was verzetsman en bekend als schrijver van Bartje en de kroniek van kamp Westerbork.

Verzoek van J.G. Buijvoets aan Anne de Vries voor vervanging van de geallieerde wacht

Van: Breslauer, Etelka Aan: Tony (Schram) Plaats: Amsterdam Datum: 1942-05-31 Onderwerp: omstandigheden, behoefte aan boeken, geen bericht ontvangen over haar kleinkinderen.

Van: Breslauer, Etelka Aan: Tony (Schram) Plaats: Amsterdam Datum: 1942-05-31 Onderwerp: omstandigheden, behoefte aan boeken, geen bericht ontvangen over haar kleinkinderen.

Brief van Elteka Breslauer aan Tony vanuit Amsterdam

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Ontvluchten uit Nederland

Zwitserse Weg

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Houtvester Assen Datum: 1946-10-31 Onderwerp: verplaatsing van de barak achter de hoofdwacht. Het zal als wachtlokaal voor bezoekers worden gebruikt.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Houtvester Assen Datum: 1946-10-31 Onderwerp: verplaatsing van de barak achter de hoofdwacht. Het zal als wachtlokaal voor bezoekers worden gebruikt.

Brief van J. G. Buijvoets aan Houtvester Assen

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de vliegtuigsloperij. Op de achtergrond is een lorrie, het smalspoor en barak 107 te zien.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de vliegtuigsloperij. Op de achtergrond is een lorrie, het smalspoor en barak 107 te zien.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Militaire Commissaris voor de Provincie Drenthe in Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-17 Onderwerp: de wachten van het kamp Hooghalen. Antwoord op het verzoek om inlichtingen over de weggelopen wachten die op 20 april zondermeer waren verdwenen.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Militaire Commissaris voor de Provincie Drenthe in Assen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-17 Onderwerp: de wachten van het kamp Hooghalen. Antwoord op het verzoek om inlichtingen over de weggelopen wachten die op 20 april zondermeer waren verdwenen.

Brief van J.G. Buijvoets aan het Militair Gezag in Assen over weggelopen bewakers van de B.S.

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: Huisman, G.K. Plaats: Heemstede Datum: 1945-07-24 Onderwerp:&nbsp; Bl.1: overzicht - en aanbod van te leveren spoormateriaal en een vergoeding. Bl.2: Kopie van brief van 1945-07-23; bevestiging van telefonisch onderhoud met fa. W. Wassink, Sleeperij te Amersfoort, retour van de 50 pk locomotief naar Wageningen. Kosten transport voor rekening van het Interneringskamp.&nbsp;

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: Huisman, G.K. Plaats: Heemstede Datum: 1945-07-24 Onderwerp:&nbsp; Bl.1: overzicht - en aanbod van te leveren spoormateriaal en een vergoeding. Bl.2: Kopie van brief van 1945-07-23; bevestiging van telefonisch onderhoud met fa. W. Wassink, Sleeperij te Amersfoort, retour van de 50 pk locomotief naar Wageningen. Kosten transport voor rekening van het Interneringskamp.&nbsp;

Brief van Tolk&Co aan G. K. Huisman over huur van materieel en een vergoeding voor een verloren railbuiger