In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Reisverloop naar kamp Westerbork

Wijze van deportatie naar kamp Westerbork

Vooroorlogs Joods leven

Hachsjara

Van: Stichting Jokos, Bureau Huisraadschade Aan: van Dam, A.A. Plaats: Amsterdam Datum: 1959-06-29 Onderwerp: naam getroffene is Borach Sleutelberg.

Van: Stichting Jokos, Bureau Huisraadschade Aan: van Dam, A.A. Plaats: Amsterdam Datum: 1959-06-29 Onderwerp: naam getroffene is Borach Sleutelberg.

Verklaring van erfrecht in verband met aangifte huisraadschade

Van: Regeringscommissaris voor Amsterdam Aan: Hoofden van Diensten, Bedrijven en Administratie Plaats: Amsterdam Datum: 1941-03-31 Onderwerp: disciplinaire maatregel mbt ontslagen joods personeel die hun werkzaamheden voortzetten. Uitgevaardigd door Departement Binnenlandse Zaken.

Van: Regeringscommissaris voor Amsterdam Aan: Hoofden van Diensten, Bedrijven en Administratie Plaats: Amsterdam Datum: 1941-03-31 Onderwerp: disciplinaire maatregel mbt ontslagen joods personeel die hun werkzaamheden voortzetten. Uitgevaardigd door Departement Binnenlandse Zaken.

Brief

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-03-13/15 Onderwerp: winters weer, lente op komst; mogelijk verlof voor Levie Pach; capitulatie van Nederlands-Indië; bezoek van Estella over drie weken. Werner hoopt met haar tussen de barakken te kunnen wandelen.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-03-13/15 Onderwerp: winters weer, lente op komst; mogelijk verlof voor Levie Pach; capitulatie van Nederlands-Indië; bezoek van Estella over drie weken. Werner hoopt met haar tussen de barakken te kunnen wandelen.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Beekman, F. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-01-07 Onderwerp: herbenoeming bestuursleden van de personeelsvereniging van Kamp Westerbork.

Van: Beekman, F. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-01-07 Onderwerp: herbenoeming bestuursleden van de personeelsvereniging van Kamp Westerbork.

Mededeling van F. Beekman aan J.G. Buijvoets over herbenoeming van bestuursleden van de personeelsvereniging

RSHA

Zenstralstelle für Judische Auswanderung

Van: Gelder, van, T. Aan: Plaats: Datum: 1943-03-29 Onderwerp: transport naar Westerbork van Suze en het gezin waarvan zij uitmaakt. Alleen broer Meijer is naar kamp Vught gestuurd. De fabriek waarin Suze werkt heeft nog pogingen gewaagd haar te behouden voor de fabriek. De route ging via de Zentralstelle-Joodse Schouwburg en de Borneokade naar kamp Westerbork.

Van: Gelder, van, T. Aan: Plaats: Datum: 1943-03-29 Onderwerp: transport naar Westerbork van Suze en het gezin waarvan zij uitmaakt. Alleen broer Meijer is naar kamp Vught gestuurd. De fabriek waarin Suze werkt heeft nog pogingen gewaagd haar te behouden voor de fabriek. De route ging via de Zentralstelle-Joodse Schouwburg en de Borneokade naar kamp Westerbork.

Brief van T. van Gelder over de deportatie van het gezin Philips

Verzamelplaatsen voor deportatie naar kamp Westerbork

Hollandsche Schouwburg

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-29 Onderwerp: Werner is bezig met het metselen van ovens voor de smederij; stemming.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-29 Onderwerp: Werner is bezig met het metselen van ovens voor de smederij; stemming.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Im Jahre 1943 in Westerbork geboren Van: Abt. Bev. B. St. Aan: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-08 Onderwerp: geboorte van een tiental kinderen.

Im Jahre 1943 in Westerbork geboren Van: Abt. Bev. B. St. Aan: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-08 Onderwerp: geboorte van een tiental kinderen.

Bericht aan het Bureau Dr. Wachtel over de geboorte van een tiental kinderen in kamp Westerbork

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali en kinderen en familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01 Onderwerp: voorspoedig nieuwjaar toegewenst; vraag om scheermesjes Op Lager Westerbork briefpapier

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali en kinderen en familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01 Onderwerp: voorspoedig nieuwjaar toegewenst; vraag om scheermesjes Op Lager Westerbork briefpapier

Brief van Morris Zomerplaag aan familie vanuit kamp Westerbork

Van: N.V. Mij. 'De Veluwe' - Nunspeet, Veluvine-Verffabriek Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Nunspeet Datum: 1945-08-14 Onderwerp: verzamelen en versnijden van afvalglas voor fabricage van Veluplex noodruiten in Nunspeet.

Van: N.V. Mij. 'De Veluwe' - Nunspeet, Veluvine-Verffabriek Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Nunspeet Datum: 1945-08-14 Onderwerp: verzamelen en versnijden van afvalglas voor fabricage van Veluplex noodruiten in Nunspeet.

Verzoek van 'De Veluwe' aan J.G. Buijvoets over het leveren van afvalglas