We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Karikatuur van Heinz Umrath Getekend door: Kok, L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942&nbsp; Tekst: 'Soll mir auch recht sein!' Umrath was werkzaam voor de Joodse Raad in kamp Westerbork

Karikatuur van Heinz Umrath Getekend door: Kok, L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942&nbsp; Tekst: 'Soll mir auch recht sein!' Umrath was werkzaam voor de Joodse Raad in kamp Westerbork

Heinz Umrath getekend door Leo Kok in kamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-03&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: ziekmeldingen en werkverloven. Ter bevordering van een grotere arbeidsprestatie.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-03&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: ziekmeldingen en werkverloven. Ter bevordering van een grotere arbeidsprestatie.

Mededeling over ziekmeldingen en werkverloven

Van: Zomerplaag, Morris Aan: beste familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-20 Onderwerp: schrijfdag; werken als verpleger; kinderen voor verzorging in weeshuis; voedsel en vraag om verschillende dingen

Van: Zomerplaag, Morris Aan: beste familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-20 Onderwerp: schrijfdag; werken als verpleger; kinderen voor verzorging in weeshuis; voedsel en vraag om verschillende dingen

Brief van Morris Zomerplaag aan familie vanuit kamp Westerbork

Van: Burgemeester van Hoogeveen&nbsp; Aan: Burgemeester van Zuidbroek&nbsp; Plaats: Hoogeveen&nbsp; Datum: 1940-10-15&nbsp; Onderwerp: verklaring dat Lion van der Wijk en Foktje Meijer van Joodse bloede zijn.

Van: Burgemeester van Hoogeveen&nbsp; Aan: Burgemeester van Zuidbroek&nbsp; Plaats: Hoogeveen&nbsp; Datum: 1940-10-15&nbsp; Onderwerp: verklaring dat Lion van der Wijk en Foktje Meijer van Joodse bloede zijn.

Brief van de Burgemeester van Hoogeveen aan de Burgemeester van Zuidbroek

Eliazer Pachter werd op 28 mei 1943 door het Duitse Obergericht ter dood veroordeeld wegens verboden wapenbezit. Hij was op 18 januari van dat jaar op het station te Amsterdam opgepakt met een vals persoonsbewijs en een geladen pistool, en overgebracht naar het Huis van Bewaring in Amsterdam. Op 24 april 1943 was hij met enkele andere gevangenen overgebracht van het Huis van Bewaring in Amsterdam naar de Strafgevangenis in Utrecht. Hij werd op 2 juli 1943 op de Waalsdorpervlakte geëxecuteerd, zijn stoffelijk overschot werd op een onbekende plaats in de duinen begraven. Het graf werd na de oorlog teruggevonden, zijn stoffelijke resten konden in 2015 worden geïdentificeerd.

Van: de Oberfinanzdirection Nürnberg Aan: Teixeira de Mattos, A. Plaats: Nürnberg Datum: 1966-08-03 Onderwerp: onderzoek na aanleiding van het verhaal van Teixeira de Mattos. Hij is werkzaam geweest als Rottenarbeiter bij de Bahnmeisterei in Aschaffenburg vanaf 1 januari 1945 tot waarschijnlijk het einde van de oorlog. Hij kreeg hiervoor ‘loon’.

Van: de Oberfinanzdirection Nürnberg Aan: Teixeira de Mattos, A. Plaats: Nürnberg Datum: 1966-08-03 Onderwerp: onderzoek na aanleiding van het verhaal van Teixeira de Mattos. Hij is werkzaam geweest als Rottenarbeiter bij de Bahnmeisterei in Aschaffenburg vanaf 1 januari 1945 tot waarschijnlijk het einde van de oorlog. Hij kreeg hiervoor ‘loon’.

Brief van de Oberfinanzdirection Nürnberg aan de Wiedergutmachungsbehorde III

Programma op 31 augustus Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-31 Onderwerp: voetbal, cabaret, voordrachten en toespraken (door Dekker en Buijvoets) en dansen…voor het vrije personeel met vrouw of verloofde.

Programma op 31 augustus Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-31 Onderwerp: voetbal, cabaret, voordrachten en toespraken (door Dekker en Buijvoets) en dansen…voor het vrije personeel met vrouw of verloofde.

Programma voor Koninginnedag in Interneringskamp Westerbork

Verslag over over verblijf en ontsnapping uit Kamp Westerbork.&nbsp; Datum: 1942 - 1945&nbsp; Maurits kwam via het Joodse werkkamp De Vecht in kamp Westerbork terecht. Hij slaagde erin te ontsnappen en onder te duiken. In januari 1945 kwam hij voor de tweede keer in Westerbork terecht. Hij werd uiteindelijk in het kamp bevrijd.

Verslag over over verblijf en ontsnapping uit Kamp Westerbork.&nbsp; Datum: 1942 - 1945&nbsp; Maurits kwam via het Joodse werkkamp De Vecht in kamp Westerbork terecht. Hij slaagde erin te ontsnappen en onder te duiken. In januari 1945 kwam hij voor de tweede keer in Westerbork terecht. Hij werd uiteindelijk in het kamp bevrijd.

over verblijf in- en ontsnapping uit kamp Westerbork van Maurits Wolff

Van: Kan, Herman Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11 Onderwerp: post is het hoogtepunt van de dag; het gaat beter met de schrijver; spreekt in het kamp met veel bekenden…

Van: Kan, Herman Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11 Onderwerp: post is het hoogtepunt van de dag; het gaat beter met de schrijver; spreekt in het kamp met veel bekenden…

Brief van Herman Kan aan zijn schoonzoon vanuit kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 263 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Corper, Hartog geb. 22-02-78 overleden te Westerbork op 07-05-1943 op: 10-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 263 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Corper, Hartog geb. 22-02-78 overleden te Westerbork op 07-05-1943 op: 10-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Hartog Corper

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het pauzeren.&nbsp;

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het pauzeren.&nbsp;

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Situatie Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1956-1959 Ingekleurd barakken. Wijzigingen die zullen plaatsvinden na de brand van 1958. Onder andere de nieuw te bouwen barakken 213, 214 en 215. De plattegrond is oorspronkelijk in 1956 gemaakt.

Situatie Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1956-1959 Ingekleurd barakken. Wijzigingen die zullen plaatsvinden na de brand van 1958. Onder andere de nieuw te bouwen barakken 213, 214 en 215. De plattegrond is oorspronkelijk in 1956 gemaakt.

Plattegrond van het woonoord Schattenberg in 1959

Naziconcentratiekampen

Tröbitz

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Kommandant N.B.S. e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-26 Onderwerp: aflevering goederen voor gedetineerden. Alleen op de twee vrijdag van de maand worden goederen voor gedetineerden aangenomen.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Kommandant N.B.S. e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-26 Onderwerp: aflevering goederen voor gedetineerden. Alleen op de twee vrijdag van de maand worden goederen voor gedetineerden aangenomen.

Instructie van J. G. Buijvoets aan de commandant van de Binnenlandse Strijdkrachten over de aflevering van goederenen anderen