We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: de burgemeester van Veendam Aan:&nbsp; Plaats: Veendam Datum: 1942-08-18 Onderwerp: Overbrenging naar Jodenkamp Westerbork op 19 augustus 1942 Betreft een standaardbrief met oproep tot melden voor overbrenging naar kamp Westerbork inclusief een lijst met mee te nemen spullen.

Van: de burgemeester van Veendam Aan:&nbsp; Plaats: Veendam Datum: 1942-08-18 Onderwerp: Overbrenging naar Jodenkamp Westerbork op 19 augustus 1942 Betreft een standaardbrief met oproep tot melden voor overbrenging naar kamp Westerbork inclusief een lijst met mee te nemen spullen.

Brief van de burgemeester van Veendam over overbrenging van Joden naar kamp Westerbork

Van: Burgemeester en Wethouders Westerbork Aan: Plaats: Westerbork Datum: 1954-04-17 Onderwerp: Hinderwet, verzoek tot inrichten van een handgranaatbaan en een mortierbaan.

Van: Burgemeester en Wethouders Westerbork Aan: Plaats: Westerbork Datum: 1954-04-17 Onderwerp: Hinderwet, verzoek tot inrichten van een handgranaatbaan en een mortierbaan.

Brief van B&W Westerbork over een Hinderwetvergunning voor een oefenbanen

Van: Burgemeester en Wethouders Westerbork Aan: de directeur van Staasbosbeheer Plaats: Westerbork Datum: 1950-10-21 Onderwerp: Hinderwet, verzoek tot oprichting van schiet-, mortier en handgranaatbanen.

Van: Burgemeester en Wethouders Westerbork Aan: de directeur van Staasbosbeheer Plaats: Westerbork Datum: 1950-10-21 Onderwerp: Hinderwet, verzoek tot oprichting van schiet-, mortier en handgranaatbanen.

Brief van B&W gemeente Westerbork aan de directeur van Staatsbosbeheer

Van: Burgemeester en Wethouders Westerbork Aan: directeur van Staatsbosbeheer Plaats: Westerbork Datum: 1950-09-22 Onderwerp: Hinderwet, verzoek van het Ministerie van Oorlog tot oprichting van schiet-, mortier- en handgranaatbanen. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Van: Burgemeester en Wethouders Westerbork Aan: directeur van Staatsbosbeheer Plaats: Westerbork Datum: 1950-09-22 Onderwerp: Hinderwet, verzoek van het Ministerie van Oorlog tot oprichting van schiet-, mortier- en handgranaatbanen. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Brief van B. en W. Westerbork aan de directeur van Staatsbosbeheer

Van: Burgemeester gem. Zuidbroek&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Zuidbroek&nbsp; Datum: 1940-10-29&nbsp; Onderwerp: verklaring van Arische afstamming.

Van: Burgemeester gem. Zuidbroek&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Zuidbroek&nbsp; Datum: 1940-10-29&nbsp; Onderwerp: verklaring van Arische afstamming.

Brief van de Burgemeester van Zuidbroek over verklaring van Arische afstamming

Anti-Joodse maatregelen

Ariërverklaring

Van: Hoofd Rijksgebouwendienst&nbsp; Aan: ambtenaren Rijksgebouwendienst&nbsp; Plaats: 's-Gravenhage&nbsp; Datum: 1942-08-20&nbsp; Onderwerp: ariërverklaring

Van: Hoofd Rijksgebouwendienst&nbsp; Aan: ambtenaren Rijksgebouwendienst&nbsp; Plaats: 's-Gravenhage&nbsp; Datum: 1942-08-20&nbsp; Onderwerp: ariërverklaring

Brief van het hoofd Rijksgebouwendienst aan zijn ambtenaren

Van: Burgemeester gem. Zuidbroek&nbsp; Aan: Secr. Generaal Dep. Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1940-10-30&nbsp; Onderwerp: verklaringen t.a.v. Arische afstamming.

Van: Burgemeester gem. Zuidbroek&nbsp; Aan: Secr. Generaal Dep. Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1940-10-30&nbsp; Onderwerp: verklaringen t.a.v. Arische afstamming.

Brief van de burgemeester van de gemeente Zuidbroek aan het Departement van Binnenlandse Zaken

Registratiekaart waarop is aangegeven dat de woning van Arbraham van Delft is geïnventariseerd. Met de aantekening dat de woning reeds is ontruimd.

Registratiekaart waarop is aangegeven dat de woning van Arbraham van Delft is geïnventariseerd. Met de aantekening dat de woning reeds is ontruimd.

Registratiekaart betreffende geïnventariseerde inboedel van een Joodse bewoner in Slochteren

Van: Hoofd Rijksgebouwendienst&nbsp; Aan: ambtenaren Rijksgebouwendienst&nbsp; Plaats: 's-Gravenhage&nbsp; Datum: 1942-08-25&nbsp; Onderwerp: ariërverklaring (nieuw) na het sluiten van een huwelijk.

Van: Hoofd Rijksgebouwendienst&nbsp; Aan: ambtenaren Rijksgebouwendienst&nbsp; Plaats: 's-Gravenhage&nbsp; Datum: 1942-08-25&nbsp; Onderwerp: ariërverklaring (nieuw) na het sluiten van een huwelijk.

Brief van het Hoofd Rijksgebouwendienst aan zijn ambtenaren betreffende een ariërverklaring

Van: Provinciaal Bestuur Zuid-Holland Aan: ambtenaren (van Joodse bloede) Plaats: Den Haag Datum: 1940-10-10 Onderwerp: ambtenaren moeten aangeven of zijn van Joodse bloede zijn; blanco formulier om in te vullen. &nbsp;

Van: Provinciaal Bestuur Zuid-Holland Aan: ambtenaren (van Joodse bloede) Plaats: Den Haag Datum: 1940-10-10 Onderwerp: ambtenaren moeten aangeven of zijn van Joodse bloede zijn; blanco formulier om in te vullen. &nbsp;

Instructie voor overheidspersoneel van Joodse bloede

Van: het Departement van Binnenlandse Zaken Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 27/02/1941 Onderwerp: ontslag ingaande per 1 maart 1941 en financiële aanspraken. &nbsp;

Van: het Departement van Binnenlandse Zaken Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 27/02/1941 Onderwerp: ontslag ingaande per 1 maart 1941 en financiële aanspraken. &nbsp;

Instructie betreffende ontslag en financiële aanspraken Joodse ambtenaren

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Ingebruikneming Westerbork

Van: van Tienhoven, G., Chef Afd. In- en Verkoop Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-18 Onderwerp: ontwerp voor een in te voeren bestelbonnensysteem.

Van: van Tienhoven, G., Chef Afd. In- en Verkoop Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-18 Onderwerp: ontwerp voor een in te voeren bestelbonnensysteem.

Instructie van G. Tienhoven aan J. G. Buijvoets ontwerp bestelbonnensysteem