In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-11-09 Onderwerp: briefpost; verblijf in een barak, 80 personen in een zaal met een kachel in het midden, op turf gestookt; gezinnen hebben een eigen woning, twee tot drie kamers en een klein keukentje. Deze familiebarakken hebben centrale verwarming; kamp Westerbork is een dorp: school, ziekenhuis, polikliniek, postkantoor, een burgemeester, secretarie, politie, gevangenis, bibliotheek, brandweer, synagoge, kerkzalen voor katholiek en protestants gedoopte Joden, een kantine en concerten, ook nog een badhuis en een kapper…; er wordt gewerkt, een boerderij en tuinderij voor eigen gebruik, landarbeiders; talloze beroepen, een wasserij en een centrale keuken; Klaranlage, rioolgebouw; ketelhuis, schoorsteen stoom voor de centrale keuken en de verwarming in de barakken en het badhuis; ook de vrouwen werken gedeeltelijk; het is allemaal zo kunstmatig; vrije tijd, cursussen, onder andere een cursus over anatomie, vele artsen; 1200 bewoners; schaken en voetballen; orkest en een operette gehad; minder aangenaam, de beperkte bewegingsvrijheid en 2 maal per dag appel; moderne openluchtgevangenis; Joods leven, invloed rabbinaat.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-11-09 Onderwerp: briefpost; verblijf in een barak, 80 personen in een zaal met een kachel in het midden, op turf gestookt; gezinnen hebben een eigen woning, twee tot drie kamers en een klein keukentje. Deze familiebarakken hebben centrale verwarming; kamp Westerbork is een dorp: school, ziekenhuis, polikliniek, postkantoor, een burgemeester, secretarie, politie, gevangenis, bibliotheek, brandweer, synagoge, kerkzalen voor katholiek en protestants gedoopte Joden, een kantine en concerten, ook nog een badhuis en een kapper…; er wordt gewerkt, een boerderij en tuinderij voor eigen gebruik, landarbeiders; talloze beroepen, een wasserij en een centrale keuken; Klaranlage, rioolgebouw; ketelhuis, schoorsteen stoom voor de centrale keuken en de verwarming in de barakken en het badhuis; ook de vrouwen werken gedeeltelijk; het is allemaal zo kunstmatig; vrije tijd, cursussen, onder andere een cursus over anatomie, vele artsen; 1200 bewoners; schaken en voetballen; orkest en een operette gehad; minder aangenaam, de beperkte bewegingsvrijheid en 2 maal per dag appel; moderne openluchtgevangenis; Joods leven, invloed rabbinaat.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: A.E.F, D.P. Registration Record&nbsp; Aan: Cohen, Nathan Plaats: Amsterdam Datum: 1945-06-28 Onderwerp: repatriëring van Nathan Cohen van Bergen-Belsen naar Amsterdam.

Van: A.E.F, D.P. Registration Record&nbsp; Aan: Cohen, Nathan Plaats: Amsterdam Datum: 1945-06-28 Onderwerp: repatriëring van Nathan Cohen van Bergen-Belsen naar Amsterdam.

Bewijs van A.E.F., D.P. Registration Record voor Nathan Cohen in verband met zijn repatriëring

Van:&nbsp;Ans (vriendin) Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1942-09 Onderwerp: kunstkaart voor Frederika van Duren tijdens haar verblijf in het Huis van Bewaring in Arnhem.

Van:&nbsp;Ans (vriendin) Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1942-09 Onderwerp: kunstkaart voor Frederika van Duren tijdens haar verblijf in het Huis van Bewaring in Arnhem.

Kaart (kunst) van Ans aan Frederika van Duren vanuit Arnhem

Uittreksel uit persoonsbewijs van: Gudema, A.L.&nbsp; Datum: 1944-03-27 Plaats: Westerbork, kamp De pasfoto is in ka p Westerbork gemaakt.

Uittreksel uit persoonsbewijs van: Gudema, A.L.&nbsp; Datum: 1944-03-27 Plaats: Westerbork, kamp De pasfoto is in ka p Westerbork gemaakt.

van Aron Gudema in kamp Westerbork

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent Serie BB No. 8629

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent Serie BB No. 8629

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent

Van: Turfrijer, Harry (Henry) Geboren: 1916-09-15 Aan: Belterman, J. Datum: 1943 Plaats: 's Hertogenbosch, K.L. Auffanglager (Vught) Onderwerp: De schrijver heeft zijn vrouw Greet en Mieltje zien vertrekken naar Westerbork. Volgens Harry is de kans groot dat ze daar blijven en dat is ook de reden waarom hij in Vught blijft. Kennelijk zijn hierover bij de familie andere gedachten. Hij zal tot de hereniging met vrouw en kind zijn troost bij zijn schoonzusje zoeken.

Van: Turfrijer, Harry (Henry) Geboren: 1916-09-15 Aan: Belterman, J. Datum: 1943 Plaats: 's Hertogenbosch, K.L. Auffanglager (Vught) Onderwerp: De schrijver heeft zijn vrouw Greet en Mieltje zien vertrekken naar Westerbork. Volgens Harry is de kans groot dat ze daar blijven en dat is ook de reden waarom hij in Vught blijft. Kennelijk zijn hierover bij de familie andere gedachten. Hij zal tot de hereniging met vrouw en kind zijn troost bij zijn schoonzusje zoeken.

Brief van Harry (Henry) Turfrijer aan J. Belterman vanuit kamp Vught

Salomon Samuel van Lier, zijn vrouw Hanna uit Scheveningen, Jakob Franschman, zijn vrouw Celine en zijn schoonzus Henriette Meijer uit Amsterdam en de Nederlander Hartog Rood, die in Brussel had gewoond, werden op 21 augustus 1942 in het Franse grensstation Givet gearresteerd "bij een poging met valse identiteitskaarten België illegaal te verlaten". De zes werden de dag daarop naar Mechelen gebracht en met het zesde konvooi naar Auschwitz gedeporteerd.

Crematorium in het Kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1945-1948.&nbsp; De verbrandingsoven van het crematorium.

Crematorium in het Kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1945-1948.&nbsp; De verbrandingsoven van het crematorium.

De verbrandingsoven van het crematorium in kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de kousenweverij van het kamp.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de kousenweverij van het kamp.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Huisman, G.K., wnd. chef Techn. Dienst en Bedrijven Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-03-25 Onderwerp: Bemerkingen op concept Kamporder II/6 betreffende werkopdrachten.

Van: Huisman, G.K., wnd. chef Techn. Dienst en Bedrijven Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-03-25 Onderwerp: Bemerkingen op concept Kamporder II/6 betreffende werkopdrachten.

Voorschrift van G.K. Huisman aan J.G. Buijvoets in Interneringskamp Westerbork